Dış Ticaret Muhasebe İşlemleri

... konulu sunumlar: "Dış Ticaret Muhasebe İşlemleri"— Sunum transkripti:

1 Dış Ticaret Muhasebe İşlemleri

2 4.1.9 Ticari Kiralama Ticari Kiralama; malların bir bedel karşılığında, belirli bir süre kullanılmak üzere geçici olarak yurtdışına çıkarılmasıdır. İhracat Rejimi ve İhracat İşlemleri İhracat rejimi; serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. İhracat İşlemleri; ticaret politikası önlemleri ve gerektiği takdirde ihracat vergileri de dahil olmak üzere çıkış işlemlerine ilişkin hükümlerin uygulamasıyla gerçekleşir.

3 4.2. İhracatın İşletmeler Açısından Nedenleri
İhracat, bir ülkenin ve bu ülkedeki işletmelerin büyümesi ve rekabet gücünü artırması bakımından önemlidir. İhracatın işletmeler açısından nedenleri şunlardır: Satışı ve karı artırmak, Dünya pazarlarından pay almak, Satışta iç pazara olan bağımlılığı azaltmak, Pazar dalgalanmalarını dengede tutmak, Fazla üretim kapasitesini satmak, Rekabet gücünü artırmak, İstihdam yaratmak, Dış ticaret açığının kapanmasına yardımcı olmak, Dışa dönük ve rekabetçi bir sanayi yapısının gelişmesini sağlamak

4 4.3. İhracatın İşletmeler Açısından Yararları
İhracatın işletmeler açısından yararları şunlardır: Uluslararası pazarlarda paar payını artırma fırsatını verir, Satışları ve karları artırır, Eğer iç pazarda kapasite tam kullanılmıyor ise, üretim kapasitesini artırma fırsatı sağlar, İç pazara olan bağımlılığı azaltır, iç pazardaki durgunluğu geçiştirme fırsatı sağlar, Dış pazarlara girerek, iç pazardaki rekabeti yayma fırsatı sağlar İç pazarda kalitesi kanıtlanmış ürünleri ihraç etmekle dış pazara girilmesini ve marka ve kalite imajı yaratılmasını sağlar, Pazar araştırması maliyetini azaltır, Teknoloji, Know-How ve deneyim kazandırır. İhracatla ilgili dallarda bilgi birikimi ve uzmanlık oluşturur

5 4.4. İhracattan Doğan Riskler ve Zararlar
İhracattan doğan Riskler ve zararlar şunlardır: Hedef ülkeden ihracat gelirlerinin geri çıkışının kısıtlanmış veya yasaklanmış olması, Döviz kurlarındaki dalgalanmaların karları azaltması veya kayıplara neden olması, Ödeme yapılmaması veya sözleşme ile ilgili hukuksal sorun çıkması, Savaş, iç savaş veya yabancı devlet tarafından millileştirme gibi hedef pazardaki istikrarsızlıklar sonucu oluşan kayıplar, İhraç ürünlerinin uluslararası kalite standartlarında olmaması,sağlık, bitki ve hayvan sağlığı standartlarını taşımaması, hileli olması ve geri gönderilmesi, Ülkelerin para-kredi ve kur politikalarından doğan zararlar.

6 4.5. İhracat Şekilleri 4.5.1 Özellik Arz Etmeyen İhracat Kayda bağlı olmayan ve özelliği olan ihracat dışında kalan işlemler özellik arz etmeyen ihracatı oluşturur. Herhangi bir Türk firması herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan bir ürünü, kısıtlamaya tabi olmayan bir döviz, mal mukabili, vesaik mukabili veya akreditifli ödeme şekillerinden biri ile yurt dışına gönderdiği zaman özellik arz etmeyen ihracat yapılmış olur. Özellik arz etmeyen ihracat, bu kapsamda yapılan ihracatın önemsiz olduğu anlamına gelmez. Aksine özellik arz etmeyen ihracat toplam ihracatın çok büyük bir oranını oluşturmaktadır. Özellik arz etmeyen kavramı, ihracat formaliteleri açısından standart kuralların dışında başka bir formalite gerektirmeyen ihracat işlemlerini ifade etmektedir. İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte, ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.

7 4.5.2 Kayda Bağlı İhracat Bazı malların; ticaret politikaları açısından taşıdığı stratejik önem uluslararası anlaşmalar dolayısıyla Türkiye’nin yükümlülüklerini ne ölçüde yerine getirdiğini takip etmek ve Türk işletmelerinin ticari çıkarlarını daha etkin koruyabilmek amacıyla ihracatındaki gelişmelerin Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yakından yakından izlenilmesi gerekmektedir. Bu nedenle bazı malların ihracat işlemlerinin kaydı tutulur. Kayda bağlı ihracat türleri şunlardır: İhracatında DFİF (Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu) kesilen malların ihracatı, İhracatında DFİF’ten prim ödemesi yapılan malların ihracatı, Özel hesaplar çerçevesinde ihracat,

8 Rusya Federasyonu ile yapılan doğalgaz anlaşması çerçevesinde ihracat,
Kota kapsamındaki ürünlerin ihracı, Birleşmiş Milletler tarafından ekonomik yaptırım uygulanan ülkelere yapılan ihracat Bitkisel ve hayvansal ürünlerin ekolojik metotlarla üretilmesine ilişkin yönetmelik kapsamında sertifikayı haiz ürünlerin ihracatı, İşlem görmemiş veya işlem gördüğü halde dökme veya varille satılan zeytinyağı ihracatı, Meyan kökü ihracatı, Ham lüle taşı ve taslak pipo ihracatı, Diğerleri,

9 4.5.3 Özelliği Olan İhracat Bazı ihracat işlemleri, ihracat bedeli dövizlerin yurda getirilmesi ve operasyonların yapılışı açısından önem taşımaktadır. Özelliği olan ihracat türleri şunlardır: Kredili İhracat İhracatçı firmaların, alıcılarına, mal bedelini ödemeleri konusunda belirli bir süre tanımaları ve tanınan bu sürede ihracat bedeli dövizlerin yurda getirilmesine olanak veren bir ihracat şeklidir. Kredili ihracat yapmak isteyen firmaların, yabancı alıcılar ile bir kredi sözleşmesi yaparak kredi sözleşmesinin orijinali ve bir tercümesi ile birlikte bağlı bulundukları ihracatçı birliği genel sekreterliğine başvurmaları gerekmektedir. Kredi sözleşmeleri aşağıdaki bilgileri taşımalıdır:

10 Satıcı ve alıcı firmaların unvan ve adresleri
Alım satım konusu malın tanımı, tipi, kalitesi, standardı, miktarı, birim fiyatı ve toplam değeri, Kredi vadesi ve taksit sayısı, (Kredi vadesi dayanıksız tüketim malları için en çok iki yıl dayanıklı tüketim malları ve yatırım malları için ise en çok beş yıl olmalıdır) Takas Yoluyla İhracat Takas; malın malla , hizmetle değiştirilmesi, değişime konu olan malların değer olarak birbirine eşit olmaması durumunda, bakiye bedellerinin dövizle ödenmek suretiyle kambiyo hesabının kapatılmasına olanak veren uluslararası bir ticaret şeklidir. Takas yolu ile ticaret yapmak isteyen firmaların, bağlı bulundukları ihracatçı birlikleri genel sekterliğinden izin almaları gerekmektedir.

11 Takas işlemlerinin özellikleri şunlardır:
Takas işlemlerinde bir yandan mal ihracatı bir yandan da mal ithalatı söz konusudur. İthal edilen mallar ithalat rejimine tabi olup ithalat esnasında Gümrük Vergisi ve KDV’nin tahsil edilmesi gerekmektedir. Ancak bu kapsamda yapılan ithalat vadeli bile olsa Kaynak Kullanımı destekleme Fonuna tabi olmamaktadır. Takas izinlerinin süresi en çok altı aydır. Takasın, işlemin taraflarını, döviz alım kuru (İhracat) ile döviz satım kuru (İthalat) arasındaki aleyhte farktan korumak, döviz kıtlığından kaynaklanan ticari tıkanıklı aşmak gibi faydaları vardır.

12 4.5.3.3 Bavul Ticareti ya da Yolcu Beraberi Satış Şeklinde İhracat
Turistlere, yabancı ülkelerde ikamet eden Türk uyruklu gerçek ya da tüzel kişilere vb. yapılan satışlar belirli koşulların yerine getirilmiş olması koşulu ile ihracat sayılmakta ve ihracatın yararlandığı destek ve avantajlardan bunların da yararlanması söz konusu olmaktadır. Bu kapsamda ihracat yapmak isteyen firmaların, öncelikle bağlı bulundukları vergi dairesinden İzin belgesi almaları, bu kapsamdaki satışların Özel Fatura kapsamında yapmaları, bu faturaların, malların fiilen çıkışının yapıldığı gümrük idaresine kadar mallarla birlikte refakat etmesi ve ilgili gümrük idaresi tarafından onaylanması, ayrıca alıcıdan tahsil edilen mal bedelinin bir banka veya özel finans kuruluşuna tevdi edilip bozdurularak Döviz Alım Belgesi’ne bağlatılması gerekmektedir.

13 Kredili ihracat Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır. Konsinyen ihracat Malların kesin olarak satılmadan yurt dışına gönderilmesine, bir yıllık satış süresi tanınmasına, bu süre içinde toptan veya perakende olarak satılan mal bedeli dövizlerin kesin satışı müteakip, kambiyo mevzuatının verdiği süre içinde Türkiye’ye getirilmesine ve satılamayan malların vergisel yükümlülüklere takılmadan geri getirilmesine imkan veren bir ihracat türüdür.

14 4.5.3.6 İthal Edilmiş Malların İhracı
Türkiye’ye yasal olarak ithal edilmiş ve ithalatla ilgili vergileri ödenmiş olan malların ihraç edilmesi mümkündür. Bu tür mallar ihraç edilirken bunlar için ‘Türk menşe şahadetnamesi’ verilmez. Ancak AB ülkeleri veya Türkiye’nin serbest ticaret anlaşması imzalamış olduğu ülkelere yapılan ihracatlarda, ATR veya EUR-1 belgesi düzenlenerek gümrük idarelerine vize gerekmektedir. Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat Ticari kiralama yoluyla yapılan ihracatta, malların mülkiyeti devredilmeden yurt dışındaki firma ya da kullanıcılara kiraya verilmesi de söz konusudur. Kiralama süresinin bitiminde, kiralanan malların geri getirilmesi gerekir. Burada ihraç edilen şey malın kendisi değil, bir hizmettir. Ancak bu hizmetin satılabilmesi için kiralama konusu malların yurt dışına çıkarılması gerekmektedir.

15 4.5.3.8 Transit Ticaret Kapsamında İhracat
Transit ticaret malların bir ülkeden alınıp başka bir ülkeye satılması şeklini ifade etmektedir. Özellikleri Türkiye’ye bir mal ithalatı söz konusu olmadığından ithalat formaliteleri ve ithalatla ilgili vergisel yükümlülükler yoktur. Türkiye’den bir mal çıkışı olmadığından ihracat formaliteleri de yoktur. Transit ticarette konu olan malların, Türkiye üzerinden geçmesi ve geçici bir süre gümrük makamlarının izni altında antrepolarda depolanması istenilmedikçe gümrük beyannamesi düzenlenmesine gerek yoktur.

16 Bedelsiz İhracat Numune, hediye, hibe, diplomatik misyon mensuplarının zati ve ev eşyaları, turistlerin veya bavul ticareti yapan yabancı uyrukluların yolcu beraberi olarak yanlarında götüreceği malların yurtdışına çıkartılmasına bedelsiz ihracat denir. Bedelsiz ihraç izinlerinin süresi 1 yıldır. 4.6 İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesinde Temel İlkeler İhracatla ilgili olarak yapılacak muhasebe kayırlarında dikkat edilecek konular şunlardır: Kayıt tarihi İhracat tutarının hesaplanmasında esas alınacak kur. Katma Değer Vergisidir.

17 Muhasebe kayıt tarihinin ne olacağı önemlidir
Muhasebe kayıt tarihinin ne olacağı önemlidir. Çünkü fatura tarihi gümrük beyannamesi tescil tarihi ve fiili ihracat tarihleri farklı tarihler olabilir. Bu durumda hangi tarih muhasebe kayıtlarına esas alınacaktır. Maliye Bakanlığının özelgesinde belirtildiği gibi fiili ihracat tarihi esas alınacaktır. İhracat Tutarının Hesaplanmasında Esas Alınacak Kur: İhracatın tutarı hesaplanırken fiili ihracat tarihindeki döviz kuru esas alınır. İhracat bedeli tahsil edilirken ihracat bedeli süresi içinde yurda getirilmeli ve banka ve özel kuruluşlarında döviz alım belgesi alınarak bozdurulmalıdır. Tahsilatın muhasebe kaydına döviz alım belgesindeki kur esas alınır.

18 4.7 İhracat Bedelinin Tahsil Edilmesinin Muhasebeleştirilmesi
Katma Değer Vergisi: İhracatta Katma Değer Vergisi istisnası vardır. Yevmiye kaydı yapılırken alacaklı hesap olarak yalnızca 601 Yurt Dışı Satış Hasılatı yer alır. 391 Hesaplanan KDV yer almaz. İhraç kaydıyla mal teslimlerinde normal fatura düzenlenir. Faturada gösterilen malın tabi olduğu KDV oranından KDV hesaplanır. Ancak faturaya 3065 Sayılı KDV kanunu hükümlerine göre ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden KDV tahsil edilmemiştir şehri düşülmelidir. İhracatla ilgili KDV beyan edilirken fiili ihracat tarihi dikkate alınır. 4.7 İhracat Bedelinin Tahsil Edilmesinin Muhasebeleştirilmesi Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı karar gereğince ticari amaçla ihraç edilen ihraç bedelinin, özel haller ve mücbir sebepler dışında 180 gün içinde yurda getirilmesi ve Türk Lirasına çevrilmesi zorunludur. Süre fiili ihracat tarihinden bir sonraki gün başlar. Yurda getirilen ihracat bedeli için, banka veya özel finans kurumlarına satılan döviz karşılığında döviz alım belgesi alınır. Bu belge ihracat hesaplarının kapatılması için gereklidir.

19 4.8 İhracatta avans işlemleri ve muhasebeleştirilmesi
İşletmenin ihracat işlemleri için gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak yurt dışı alıcılarından peşin tahsil ettiği ihracat bedelleri alınan sipariş avanslarına izlenir. Bu durum, 102 Bankalar hesabına borç, 340 Alınan Sipariş hesabına alacak olarak kaydedilir. Kayıt yapılırken dikkate alınacak kur, eğer havale yoluyla gelmişse ilgili bankanın döviz alış kuru esas alınır. 4.9 İhracattaki KDV’de Tecil-Terkin İşlemleri ve Muhasebeleştirilmesi KDV kanun gereğince yurtdışına mal ihracı KDV’den istisna tutulmuştur. Bunun için yurtdışına mal ihraç eden ihracatçılar veya imalatçılar fatura düzenlerken KDV eklenmez. KDV kanununa göre hizmet ihracının KDV’den istisna tutulması için aşağıda belirtilen 4 şartın birlikte olması gerekir. Bunlar;

20 Hizmet yurtdışındaki müşteri için yapılıyor olmalıdır.
Fatura ya da fatura yerine geçen belge yurtdışındaki müşteri adına düzenlenmelidir. Hizmet bedeli Türkiye’ye getirilmelidir. Hizmetten yurtdışında yararlanılmalıdır. 4.10 İhracattan Doğan Alacak Hakkının Devredilmesi ve Muhasebeleştirmesi İşletmeler mal ve hizmet satışından doğan alacak haklarını Factoring şirketlerine devrederek alacaklarının vadeden önce nakde dönüşmesini sağlarlar. Factoring işlemi özellikle sanayileşmiş ülkelerde hem iç ticaretin hem de dış ticaretin finansmanı ve alacakların yönetiminde en çok kullanılan yöntemdir. Ülkemizde de Factoring işlemi gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Banka ve sigorta muameleleri vergisi factoring faizin %5’i dir.

21 Zehra Adıyaman Ezgi Çakır Barış Gayretli