Serbest Ticaret Anlaşmaları ve TTIP Adana Sanayi Odası 26 Şubat 2016

Dünya Ticaret Düzeninde STA’lara Yönelme Çok taraflı ticaret düzeninin, ülkelerin yeni pazar açılımı konusunda yetersiz kalması; DTÖ düzenlemelerinin günümüzün gereksinimlerini karşılayamaması; DTÖ’ün ilk müzakere turlarında yakaladığı liberalleşme düzeyini geliştirememesi; Doha kalkınma gündemi 2001 yılında başlatıldı, 2005 yılında tamamlanması beklenen bir süreçti Dünya Ticaret Örgütü’nün ilk müzakere turlarında yakaladığı liberalleşme düzeyinin geliştirilememesi, DTÖ düzenlemelerinin günümüzün gereksinimlerini karşılayamaması ve Çok taraflı ticaret düzeninin ülkelerin yeni pazar açılımı konusunda yetersiz kalması, ülkeleri ikili ve bölgesel serbest ticaret anlaşmaları yapmaya yöneltmiştir. Yeni Pazar arayışı, rekabet artışı, büyüme ve istihdam odaklı stratejiler geliştirilmesi ihtiyacı Ülkeleri ikili ve bölgesel STA yapmaya yöneltmiştir. Halihazırda, DTÖ’ye bildirimi yapılan 600’den fazla STA vardır.

Neden STA? Hukuki Dayanaklar Türkiye-AB arasındaki 1/95 sayılı OKK (16. ve 54. Maddeler) DTÖ’nün GATT ve GATS Anlaşmaları Ticaret Politikası Pazar açılım imkanları sağlanması Karşılıklı yatırımların artırılması Ucuz ve kaliteli girdi temini Ticarete konu olan ürünlerin çeşitlendirilmesi Tarife dışı engellerin azaltılması Rekabette Avrupalı işletmelerin gerisinde kalınmaması Ticari ilişkilere hukuki çerçeve kazandırılması Tamamlayıcı Ekonomik ve Siyasi Nedenler Komşu ve Çevre Ülkeler Stratejisi Latin Amerika Stratejisi Afrika Stratejisi Ülkemiz de gerek bu eğilime paralel olarak gerekse Gümrük Birliğinden kaynaklanan yükümlülüğü çerçevesinde Serbest Ticaret Anlaşmaları akdetmektedir. 1/95 sayılı Gümrük Birliği Kararı’nın 16. Maddesi ise Türkiye’nin Topluluğun tercihli gümrük rejimlerine uyum sağlamasını hükmetmektedir. Aynı Karar’ın 54. maddesinde de üçüncü ülkelerle yapılan tercihli ticaret anlaşmaları da dâhil, gümrük birliğinin işleyişiyle doğrudan ilgili alanlarda mevzuat uyumu hükme bağlanmıştır. Gümrük Birliği’nin itici gücü Bölgesel Anlaşmalar Komitesi’de yapılan inceleme, bildirim -makul süre -ticaretin önemli bir kısmının kapsama dahil edilmesi Şeffaflık prensibi çerçevesinde

DTÖ: Doha müzakerelerinde tıkanma STA ağının genişletilmesi ihtiyacı AB’nin STA Politikası DTÖ: Doha müzakerelerinde tıkanma STA ağının genişletilmesi ihtiyacı rekabet artışı, teknolojik gelişmeler Küresel Ekonomik Kriz ekonomik büyüme için ticaret önemli Gündemdeki STA’ların GSYİH’i 2% artıracağı beklentisi Sonuç: - Küresel Avrupa Stratejisi - STA’lara verilen önemin artması Doğu Avrupa Ülkeleri 2006 sonrasında AB’nin rekabet edebilirliğini korumasına yönelik olarak yürürlüğe girdi. Ticaret ve yabancı sermaye yatırımlarının rolü Ticaret politikası öncelikleri: Doha Kalkınma Gündemi, Yeni Nesil STAlar- Mal ticaretinin ötesinde hükümler ABD ile İlişkiler, Çin, Fikri Mülkiyet Hakları, Yenilenmiş Pazara Giriş Stratejisi Kamu Alımları , Ticari Savunma Araçlarının Gözden Geçirilmesi STA sayısında artış STA kapsamında genişleme - Yeni Nesil STA’lar

MÜZAKERELERİ DEVAM EDEN MÜZAKERE İÇİN GİRİŞİMDE BULUNULAN ÜLKELER Türkiye’nin STA’ları TAMAMLANAN MÜZAKERELERİ DEVAM EDEN MÜZAKERE İÇİN GİRİŞİMDE BULUNULAN ÜLKELER AVRUPA ORTA DOĞU AFRİKA UZAKDOĞU LATİN AMERİKA KUZEY AMERİKA EFTA (1992) İsrail (1997) Tunus (2005) G. Kore (2013) Şili (2011) Makedonya (2000) Filistin (2005) Fas (2006) Malezya (2015) Meksika Bosna Hersek (2003) Suriye (2007) Mısır (2007) Singapur (iç onay) Peru ABD Arnavutluk (2008) Ürdün (2011) Morityus (2013) Ekvator Kanada Gürcistan (2008) Lübnan (iç onay) Gana (paraf) Japonya Kolombiya Sırbistan (2010) Dem. Kongo Hindistan MERCOSUR Karadağ (2010) Kamerun Endonezya Orta Amerika Kosova (iç onay) Seyşeller Vietnam Moldova (iç onay) Libya Tayland İmzalanan STA:23 Yürürlükteki STA’lar: 18 Paraf: 1 Devam/Girişim: 22 STA’larda Dünyadaki Yerimiz: 6 Faroe Adaları (iç onay) Cezayir Körfez İşb. Kon. Güney Afrika Ukrayna AKP Ülkeleri Gümrük Birliği’nin itici gücü Ancak artık Sta yapmaya çalıştığımız ülkelerde cidi bir farklılaşma var Coğrafi olarak farklı, zaten pazarımız, fazla veriyoruz, küçük ekonomileri Ticaret sistemleri farklı 5 5

İHRACATIMIZDA ÜLKE GRUPLARININ İTHALATIMIZDA ÜLKE GRUPLARININ Dış Ticaretimizde STAlar İHRACATIMIZDA ÜLKE GRUPLARININ PAYI (2015) İTHALATIMIZDA ÜLKE GRUPLARININ PAYI (2015) Gümrük Birliği’nin itici gücü Ancak artık Sta yapmaya çalıştığımız ülkelerde cidi bir farklılaşma var Coğrafi olarak farklı, zaten pazarımız, fazla veriyoruz, küçük ekonomileri Ticaret sistemleri farklı 2015 yılındaki ihracatımızın %58,6’sı, ithalatımızın %46,2’si tercihli rejimler kapsamında gerçekleşmiştir. 6 6

Afrika-Karayip-Pasifik Orta Amerika Topluluğu AB-Türkiye STA Farkları ABD Afrika-Karayip-Pasifik Tayland Mercosur Malezya Ukrayna Moldova Orta Amerika Topluluğu CARIFORUM Meksika Güney Afrika Cezayir Lübnan Kolombiya Peru Ekvator Kanada Vietnam Hindistan Japonya AB: 33 STA Türkiye: 17+1 STA Hedeflenen STA’lar 3 milyar nüfus 35 trilyon GSYİH 6 trilyon ithalat *Türkiye’nin Geride Kaldığı Diğer Ülkeler: Kamerun, Madagaskar, Zimbabve, Seyşeller, Papua Yeni Gine, Fiji Türkiye’nin Geride Kaldıkları AB’nin Hedefindekiler

Yeni Nesil STA’lar I. Mal Ticareti Pazara Giriş Sanayi Ürünlerinde Tam Serbestleşme Tarım Ürünlerinde Kapsamlı Serbestleşme Ticarette Teknik Engeller Sağlık ve Bitki Sağlığı Ticaret Politikası Önlemleri Gümrük ve Ticaretin Kolaylaştırılması Menşe Kuralları Kurumsal Hükümler II. Hizmetler III. Kamu Alımları IV. Yatırımlar Diğer: Rekabet Ticaret ve Sürdürülebilir Kalkınma Ekonomik ve Teknik İşbirliği Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşmazlıkların Halli Tarım ürünlerinin kapsamının nitelik değiştirmesi, bizim dar kapsamlı Anlaşmalarımız DTÖ’nün ötesine geçen hükümleri Ticaret sistemine yön veren kurallar, kimi ülkelerin çok taraflı sistemde hayata geçiremediği kuralları ikili düzeye taşıması Hizmetler yatırımlar ve kamu alımları gibi hususların Anlaşma kapsamına dahil edilmesi

Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) Dünyanın iki büyük ekonomisi Dünya gelirlerinin %50si, ticaretin ise %30’u 3,7 trilyon dolar seviyesinde karşılıklı yatırımlar Günlük 2 milyar dolarlık ticaret Yıllık yaklaşık 650 milyar dolar düzeyinde mal ticareti 21. yüzyılın anlaşması Küresel ticareti düzenleyen yeni kurallar iddiası Yükselen yeni ekonomilerle birlikte rekabet etme hedefi Tıkanan Doha sürecini TTIP ile aşma öngörüsü Süreç İlki 8-12 Temmuz 2013’te sonuncusu 22-26 Şubat 2016 toplam 12 tur Nihai hedef: 2016 yılı içerisinde tamamlanması 2011 yılında gerçekleştirilen zirvede AB ve ABD biraraya gelen taraflar, ikili ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik bir Çalışma Grubu kurulması kararı verildi, 2013 yılında çalışmalarını tamamlandı, akdedilecek bir STAnın mevcut sorunların çözümünü sağlayacağı kararı verildi, böylelikle müzakereler başlatıldı. Yükselen ekonomilerle rekabet koşullarını iyileştirebilmek birlikte rekabet edebilmek, CEPR 2013 yılı çalışmasına göre; AB için 119 milyar avro, ABD için 95 milyar avro düzeyinde yıllık genel ekonomik kazanç; Dünya GSYİH’nda yaklaşık 100 milyar avro düzeyinde artış; 2027 yılı itibariyle AB’nin GSYİH’sında %0,5, ABD’nin GSYİH’sında ise %0,4 oranında artış beklenmektedir. Anlaşmanın ekonomik getirilerinin büyük kısmının (%80) tarife dışı tedbirlerin azaltılmasından elde edilmesi öngörülmektedir.

Düzenleyici alanda işbirliği (Yatay konular / sektörel konular) Kapsam Mal ticareti ve gümrük vergileri Hizmetler Kamu Alımları Menşe Kuralları Pazara Giriş Düzenleyici alanlarda yakınlaşma/uyum Ticarette Teknik Engeller Sağlık ve Bitki Sağlığı Düzenleyici alanda işbirliği (Yatay konular / sektörel konular) Sürdürülebilir Kalkınma, Enerji, Ticaretin Kolaylaştırılması, KOBİler, Yatırımların Korunması, Anlaşmazlıkların Halli, Rekabet Politikası, Fikri Mülkiyet Hakları Kurallar

ABD Nezdindeki Girişimlerimiz Mart 2013: Başbakanımızın ABD Başkanı Obama’ya muhatap mektubu Mayıs 2013: Ekonomi Bakanlığı ve ABD Ticaret Temsilciliği başkanlığında (USTR)Yüksek Düzeyli Komite’nin kuruluşu Amaç: TTIP’in ülkemiz ekonomisindeki muhtemel etkileri dikkate alınarak; taraflar arasında ekonomik ilişkilerin derinleştirilmesi ve ticaretin serbestleştirilmesi Eylül 2013 ve Mayıs 2014: Bakanlar düzeyinde YDK toplantısı; çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi, alt çalışma gruplarının oluşturulması Türkiye: YDK çalışmalarıyla STA müzakerelerine başlanması yönünde adımlar atılması ABD: YDK, yapıcı bir diyalogun temelini oluşturmakta; ancak YDK’dan bir STA sonucu çıkması beklenmemeli 5 alt çalışma grubu yatrımlar, hizmetler-mal ticaretinde pazara giriş-tarım ve SPS-fikri mülkiyet hakları-ticarette teknik engeller Yüksek Düzeyli Komite, Gümrük Birliği nedeniyle TTIP’in ülkemiz ekonomisindeki muhtemel etkileri dikkate alınarak; taraflar arasında ekonomik ilişkilerin derinleştirilmesi ve ticaretin serbestleştirilmesinin etkilerini araştırmayı amaçlamaktadır. Ülkemiz YDK’ya Türkiye ile ABD arasında müzakere edilecek bir STA’nın altyapısını tesis edebilecek platform niteliği atfetmektedir. Ancak gelinen aşamada ABD YDK’ya ilişkin görüşümüzü paylaşmamakta, öncelikli gördüğü TPP ve TTIP müzakerelerini tamamlamayı hedeflemektedir. Bu kapsamda, ülkemiz ABD ile münferit bir STA akdetme hedefini korumakla birlikte, TTIP sürecine katılım alternatifini de değerlendirmektedir.

Türkiye-ABD STA/Girişimler ve Çalışmalar TTIP Neden Önemli? Türkiye-ABD STA/Girişimler ve Çalışmalar AB: Ortaklık ilişkisi,Gümrük Birliği, adaylık süreci ABD: Stratejik ortak, NATO müttefiki, Model Ortaklık -AB pazarında ülkemiz payının azalması -ABD pazarında eşit koşullarda rekabet edilememesi -ABD ürünlerinin AB üzerinden ülkemize girişi -STA’nın getireceği diğer faydalardan yoksun kalınması TR’nin TTIP’e kayıtsız kalması mümkün değil. Zaten iddialı; tüm üçüncü ülkeleri (özellikle Asya) etkiliyor. 21. yy anlaşmasını yapma iddiasını ortaya koymuş durumda. Ama TR’nin özel bir durumu da var: TTIP’ nin her iki tarafı da ülkemizin gerek siyasi gerekse ekonomik ve ticari açıdan en önemli ortaklarındandır. AB açısından bakıldığında, Gümrük Birliği kapsamında ülkemizin AB’nin üçüncü ülkelerle akdettiği tercihli ticaret rejimlerine uyum sağlaması Ortak Ticaret Politikasına uyumun bir gereği olarak karşımıza çıkmaktadır. Nitekim, Türkiye’nin AB ile tesis ettiği 50 yıllık ortaklık ilişkisi, 20 yıllık Gümrük Birliği ilişkisi ve adaylık perspektifiyle yürütmekte olduğu katılım müzakereleri de bunu gerektirmektedir. Amaç pazara giriş ve GB’yi düzgün işletmek. Aksi halde GB’nin içi boşalacak Gümrük Birliği nedeniyle Türkiye’nin doğrudan etkilenmesi söz konusu olacak.

ARZ OLUNUR AB GENEL MÜDÜRLÜĞÜ