I. Evsel atıklar Günlük hayatta ve sanayide kullanılan milyonlarca çeşit madde vardır. Bu maddelerin büyük çoğunluğu bir süre kullanıldıktan sonra fiziksel ve ekonomik ömrünü tamamlar ve artık kullanılamaz hale gelir. Bu maddeler artık birer çöptür ve atık olarak adlandırılır.

Herhangi bir faaliyet sonunda çevreye bırakılan her türlü maddeye ATIK denir. Ev, ofis , okul ve işyeri gibi yaşamsal alanlarda oluşan ve kullanım ömrünü tamamlayarak artık kullanılamaz haline gelmiş olan her türlü madde EVSEL ATIK olarak sınıflandırılır.

Evsel atıklar içerisinde metal, kağıt, plastik, cam, yiyecek artıkları, kızartma yağları vardır. Pis su boruları ile kanalizasyona bırakılan atık sularda evsel atık sınıfındadır. Bu evsel atıkların bir kısmı yapıları itibari ile geçirildikleri bazı işlemler sonucunda tekrar ham madde olarak kullanılabilir duruma getirilebilmektedir. Yeniden değerlendirilme imkanı olan atıkların çeşitli fiziksel veya kimyasal işlemlerden geçirilerek üretim sürecine dahil edilmesine GERİ DÖNÜŞÜM denir. II. Geri dönüşüm

Geri Dönüştürülebilen Atıklar Evsel atıkların içindeki bazı maddeler geri dönüştürülebilir. Evsel geri dönüştürülebilen atıklar aşağıda verilmiştir. *Cam *Kağıt *Plastik *Metal Ambalaj Geri Dönüştürülebilen Atıklar

A . Cam Atıkların Geri Dönüşümü Temel bileşenleri kum, kireç taşı ve çamaşır sodası olan cam sınırsız sayıdan geri dönüşme özelliğine sahiptir. Toplanarak renklerine göre ayrılırlar ve eritilerek geri dönüşüm işlemine tabi tutulurlar . Camın geri dönüşümü ile enerji tüketiminde %25 , hava kirliliğinde %20 , maden atığında %80 ve su tüketiminde %50 tasarruf sağlanmakta ayrıca kum , soda , kireç gibi doğal kaynaklar korunmaktadır. A . Cam Atıkların Geri Dönüşümü

B. Kağıt Atıkların Geri Dönüşümü Kağıdın ham maddesi selülozdur. Ağaç gövdeleri selülozun en temel kaynağıdır. Yani kağıt üretimi ormanlara ciddi zarar verir. Bu nedenle kağıdın geri dönüşümü çok önemlidir. Ancak atık kağıtta geri dönüşüm sınırlıdır. Beş kez işlem gören kağıt artık özelliğini yitirmiş olur ve bir daha toplanıp işlemden geçirilmez. Bu nedenle geri dönüşüm yoluyla elde edilen ham madde asıl ham maddeye belirli oranlarda katılarak geri dönüşüm süreci uzatılmaktadır. 1 ton kullanılmış kağıt geri kazanılırsa 17 yetişkin ağaç kurtarılmış olur. B. Kağıt Atıkların Geri Dönüşümü

C. Metal Atıkların Geri Dönüşümü Kullanılmış metal atıklarına hurda adı verilir. Metallerde cam gibi sınırsız sayıda geri dönüşümü yapılabilen maddelerdir. Toplanan metal atıklar türlerine göre ayrılarak geri dönüşüme tabi olur. Elde edilen metaller yeni metallerin üretim sürecine doğrudan katılırlar ve ham madde olarak yeni ürünlerin üretiminde kullanılır. C. Metal Atıkların Geri Dönüşümü

D. Plastik Atıkların Geri Dönüşümü Plastik ürünleri her geçen yıl daha çok kullanılmakta ve üretimleri sürekli artmaktadır. Doğada çok uzun süre yok olmayan plastikler büyük çevre kirliliklerine neden olur . Bu nedenle plastiklerin geri dönüşümü de çok önemlidir . Geri dönüşümü en yaygın olarak yapılan plastikler günlük hayatta ambalaj malzemesi olarak kullanılan ve su şişelerinde kullanılan plastik türleridir. D. Plastik Atıkların Geri Dönüşümü

Sıvı atık olan yağların doğrudan lavaboya veya çevreye bırakılması özellikle su kaynaklarının kirlenmesine neden olur. Bundan dolayı yağlar dikkatli bir şekilde toplanmalıdır. Atık kızartma yağları kullanılarak yakıtlar elde edilir. E. Kızartma Yağları

Evsel atıkların geri dönüşümünün kolay yapılabilmesi açısından kaynağında birbirlerinden ayrılması çok önemlidir. Birbirinden önceden ayrılmış cam, metal, plastik ve kağıt kolaylıkla geri dönüşüm tesislerine taşınabilmektedir. III. Atık Kontrolü

IV. Geri Dönüşüm Yararları Evsel atıklar yapıları itibari ile çevre kirliliğine neden olurlar ve atıklar doğada farklılıklar olsa da çok uzun süre yok olmadan kalırlar. Ayrıca kullandığımız malzemelerin üretimi sırasında kullanılan ham maddeler doğadan elde edilir. Nüfus ve ihtiyacın her geçen gün artması doğal kaynakların da azalmasına neden olmaktadır. Tüm bu nedenlerle geri dönüşüm olayının bir çok yararlı sonucu vardır. Bunlar; *Doğal kaynakları korur. *Enerji tasarrufu sağlar. *Atık miktarını azaltır. *Ekonomik katkı sağlar. şeklinde özetlenebilir. IV. Geri Dönüşüm Yararları

V. Atık Suların Arıtımı Evsel atık sular içerdikleri yağ , organik madde deterjan gibi bir çok kimyasal bileşen nedeniyle çevre kirliliğine neden olurlar . Bu nedenle atık suların doğal su kaynaklarına karışmadan önce bir arıtımdan geçmeleri ve bu zararlı maddelerden ayrıştırılmaları gereklidir. Atık su arıtma aşamaları temel olarak üçe ayrılır : *Fiziksel arıtma yöntemleri *Kimyasal arıtma yöntemleri *Biyolojik arıtma yöntemleri

GELECEĞİNİZİ ÇÖPE ATMAYIN!

VI. Geri Dönüşümün Ülke Ekonomisine Katkısı Kağıt, plastik , cam ve metal gibi malzemelerin üretimi oldukça zahmetli ve masraflıdır. Doğal kaynakların ham maddeye dönüşümü de zahmetli ve masraflıdır. Ayrıca bir çok ürün için gerekli ham madde yurt dışında ithal edilmektedir. Tüm bu nedenlerden dolayı geri dönüşüm ekonomik olarak büyük bir katkı sağlamaktadır. Bütün bunların dışında geri dönüşüm sektörü çalışan istihdamı sağlayarak işsiz sayısını azalmasına katkıda bulunmaktadır. Ülkemizde her yıl geri kazanılan kağıt, metal, cam ve plastik gibi atıkların toplamı yaklaşık 1 milyon tonu bulmaktadır. Geri dönüşüm sayesinde ham maddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi önlenerek, ülke ekonomisine katkı sağlanmaktadır. VI. Geri Dönüşümün Ülke Ekonomisine Katkısı

ÖRNEK SORU : Bir çok maddenin üretiminde kullanılan kimyasal malzemelerin üretiminin ve pazarlamasının sağlandığı alan kimya endüstrisidir. Buna göre , aşağıdaki alanlardan hangisi kimya endüstrisinin bir alanı değildir? A. Cam fabrikaları B. Demir –çelik üretim tesisleri C. Çay fabrikaları D. Petrol rafineleri

CEVAP: C

ÖRNEK SORU: Geri dönüşüm yoluyla atıkların değerlendirilmesi birçok fayda sağlamaktadır. Aşağıdakilerden hangisi geri dönüşümün faydalarından değildir ? A. Üretim tesislerinde enerji tasarrufu sağlar. B. Doğal kaynaklardan elde edilen ham maddelere göre üretim sırasındaki kullanılan su miktarını büyük ölçüde azaltır. C. Ürünlerin üretim maliyetlerini azalmasını sağlar. D. Çevre kirliliğinin artmasına neden olur.

CEVAP: D

ÖĞRETMEN:TANERBULUT HAZIRLAYAN: SEYİTHAN KAPAĞAN