KAVUN YETİŞTİRİCİLİĞİ Cucumis melo L. (Syn. C. Melo var. reticulatus) Ekonomik Önemi, Anavatanı Ülkemizin birçok yerinde geniş alanlarda yetiştirilmektedir. Ege-Marmara-İç Anadolu-Doğu Anadolu-Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri Son yıllarda sera ve alçak plastik tünel altında da yetiştiricilik yapılmaya başlanmıştır. Bir kavunun ortalama toplam ağırlığın %55’ini (%40-70) tüketilen kısmı oluşturur. Kavun, taze meyve, taze salata (acur), kavun reçeli, pastada, dondurmada, meyve suyunda, meyveli yoğurt yapımında, turşu, çorba yapımında, parfümeride (şampuan yapımında) kullanılmaktadır.

Yıllık Üretim: (Bin ton) Türkiye 1 750 Kavun genellikle iç piyasada tüketilmekte, Son yıllarda Avrupa ülkeleri ve Orta Doğu ülkelerine de ihracat yapılmaktadır. ANAVATANI: Anadolu, İran, Afganistan, Tropik ve Subtropik Afrika bölgeleri Orta Asya ve Güneybatı Asya

SİSTEMATİĞİ Familya: Cucurbitaceae Cins: Cucumis Türler: 7 türü var ve kromozom sayısı 2n=24 1. Cucumis melo var. cantaloupensis : Kantolup kavunları 2. Cucumis melo var. reticulatus: Çitili (Ağlı, pıtraklı, netli) Kavunlar 3. Cucumis melo var. inodorus: Kışlık kavunlar 4. Cucumis melo var. flexuosus: Acur, yılan kavunu 5. Cucumis melo var. conomon: Oriental turşuluk kavun 6. Cucumis melo var. chito: Mango kavunu 7. Cucumis melo var. dudain:Nar veya Cep kavunu

SINIFLANDIRILMASI Kavunların değişik yazarlara göre sınıflandırılması farklılık göstermektedir. Bazı yazarlar kavunları kışlık ve yazlık, diğer bazıları meyve özelliklerini dikkate alarak sınıflandırmaktadırlar. En çok meyve şekli ve dış görünüşüne göre gruplandırma kabul görmektedir.

Meyve şekillerine göre: Meyveleri uzun ve silindir şeklinde olanlar Meyveleri uzun, elips şeklinde olanlar Meyveleri yuvarlak olanlar Meyveleri basık olanlar

Meyve kabuğu yapısına göre: - Düzgün ve parlak kabuklu (Ankara kavunu) Kabukları buruşuk olanlar (Hasanbey kavunu) Kabukları dilimli olanlar (Kantalop kavunu) Kabukları işlemeli ağ gibi olanlar (Altınbaş) Kalın kabuklu (Altınbaş) İnce kabuklu (Topatan kavunu) Kabuk rengine göre: Yeşil kabuklu olanlar(Hasanbey, Sındırgı, Yuva) Sarı kabuklu olanlar (Sarıkız) Yeşil zemin üstünde sarımtırak lekeli (Altınbaş)

Çekirdek evlerine göre: Meyve eti sertliğine göre: Meyve eti yumuşak ve fazla sulu olanlar(Yuva, Altınbaş, Sındırgı) Meyve eti sert ve az sulu olanlar(Kantalop, Bağrıbütün) Aromalarına göre: Fazla aromalı kokulu olanlar (Hasanbey) Orta dereceli aromalı olanlar (Topatan) Aroması yok denecek kadar az olanlar(Hırsızçalmaz) Çekirdek evlerine göre: Geniş ve uzun olanlar (Hasanbey) Küçük olanlar (Mollaköy, Sındırgı) Çekirdekleri olgunluk anında dağılanlar (Yuva) Çekirdekleri etli ve lifli kısma gömülü olanlar (Bağrıbütün)

Çeşit Tipleri 1.Ananas tipi; 2.Altınbaş tipi; 3.Hasanbey tipi; 4.Yuva tipi; 5.Kuşçular tipi

Morfolojik Özellikleri KÖK Kökler oldukça yüzeysel gelişir. Köklerin büyük bir çoğunluğu (%70-75) 40-50 cm derinlikte toplanmıştır. Kökün gelişmesinde toprak yapısı ve sulama etkilidir.

Gövde Kavunda ana gövde budanmaz ise 1-2 m’ye kadar boy alır. Yan dalların uzunluğu ise 2-3 m bazen 5 m’ye kadar uzayabilir. Gövde başlangıçta otsu daha sonra kısmen odunlaşır. Budama yapılmaz ise 3-6 adet yan dal meydana gelir. Budama yapılırsa yan dal adedi artar. Gövde üzerinde ince ve uzun sülükler bulunur.

Yaprak Yapraklar oldukça büyüktür. Yuvarlak veya kısmen kalp şeklindedir. Alt yüzü tüylüdür. Renkleri yeşil ve koyu yeşile kadar değişir.

Çiçek Çiçekler biyolojik bakımdan tek evcikli yapıdadır. Dişi çiçekler daha çok yan dallar üzerinde meydana gelir. Erkek çiçekler yaprak koltuklarında tek veya demetler halinde oluşur. Döllenmede arı ve böcek faaliyeti önemlidir.

Meyve Meyve şekli büyük bir varyasyon gösterir. Meyveler: yuvarlak, basık-yuvarlak-, uzun-yuvarlak, oval ve yumurta şeklinde olabilir. Meyve eti rengi ise; beyaz, yeşil, sarı ve turuncudur. Meyvelerin olgunluğu yazlık veya kışlık oluşlarına göre değişir. Meyve ağırlıkları 300 gramdan 10-15 kg kadar çıkar Erkenci ve yazlık çeşitlerde meyveler daha küçüktür.

Yetiştirilme İstekleri İklim İsteği Sıcak ve ılık iklim sebzesi olup en iyi gelişmeyi 20-30 °C arasındaki sıcaklıklarda gösterir. Sıcaklık düşük olursa büyüme ve gelişme yavaşlar. Toplam sıcaklığında yetersiz olması olgunlaşma ve tat üzerine etkilidir. Işık; bitkide renk ve aroma oluşumu açısından önemlidir. Işık azalınca, bitkide zayıf gelişme ve olgunlaşmada gecikme meydana gelir. Kısa gün koşullarında erkek çiçekler oluşur, ışık miktarı artarsa dişi çiçek sayısı çoğalır.

Toprak İsteği Derin, geçirgen, su tutma kapasitesi çok iyi, organik ve besin maddelerince zengin tınlı topraklarda iyi gelişir. Ağır ve suyu bol topraklarda kök hastalıkları artar. Meyve verimi azalır, olgunlaşma gecikir. pH’nın hafif asitli (6.0-6.7) olması istenir.

Yetiştirme Teknikleri Toprak Hazırlığı, Ekim ve Dikim Ekim ve dikimden önce topraktaki su seviyesinin iyi olması gerekir. Ayrıca toprak birkaç defa derin olarak işlenmelidir. Tohumlar doğrudan ocaklara veya sıravari bir şekilde ekilmektedir. Tohum ekimi yapılırken toprak tavlı olmalıdır. Kumlu ve suyu yeterli olamayan topraklarda 120-150 cm, sulanabilen ve killi topraklarda ise 180-280 cm arasında değişen mesafelerde karıklar açılır. Açılan karıklara 50-100 cm ara ile tohum bırakılır. Daha sonra tohumları üzeri kapatılır.

- Ocak usulü ekimde; 20-30 cm derinliğinde açılan ocaklara yanmış çiftlik gübresi ve kompoze gübre verilerek tohum ekimi yapılır. Kaymak tabakaı oluşuyorsa tohumlar yan yana koyulmalıdır. Örtü altında erkenci kavun yetiştiriciliği yapılacak ise ilk önce fideler yetiştirilir ve bu fideler 6-8 yapraklı hale gelince dikim yapılır.

Çapalama Tohum ekiminden sonra bitkiler toprak yüzeyine çıkıp 1-2 yapraklı oldukları dönemde iyi gelişen bitkiler bırakılarak seyreltme yapılır. Bitkiler 10-15 cm çboya ulaştıklarında çapa yapılır ve boğaz doldurulur. Ayrıca yabancı otları temizlemek içinde sık çapa yapmak gerekir.

Sulama Üreticiler arasında kavunlar fazla sulanmaz diye bir inanış vardır. Ancak aroma ve tadın oluşumunda sulama etkilidir. Az sulanan ve susuz yetiştirilen kavunlar tatlı ve aromalıdır. Toprakta %50-60 suyun bulunması idealdir. Bir yetiştirme döneminde 2-5 sulama yeterlidir. Sulama yapılarak yetiştirilen kavunların muhafaza süresi kısalır. Düzenli sulama verimi arttırır.

Gübreleme Dekara 4-5 ton çiftlik gübresi, 8 kg/da N 10-12 kg/da P 15-20 kg/da K verilmelidir. Ayrıca meyvelerin irileşmesi döneminde 4-6 kg azotlu gübre verilmesi olumlu etki yapar.

HASTALIK VE ZARARLILAR Antraknoz-Küllleme- Solgunluk-Virüs Kırmızı örümcek-Afit- Kavun sineği -Trips ve Nematod

Olgunlaşma belirtisi olarak; OLGUNLUK, HASAT VE AMBALAJLAMA Olgunlaşma belirtisi olarak; Meyveler ağırlaşır, Kulakçık kurur, Sap tamamen kurur, Kendine has koku oluşturur, Meyvenin çiçek burnu kısmı yumuşar, Yazlık çeşitler; 7-10 °C’de , 15-40 gün muhafaza edilebilir. Kışlık çeşitler ise 4-10 °C’de uzun süre muhafaza edilebilir.