BÖLÜM 10

EBBINGHAUS’UN KATKISI—BELLEK HENÜZ GENÇKEN Ebbinghaus, öğrenme ve bellek üzerine sistematik bir şekilde çalışan ilk psikologdu. Hatırlanamayan bilgiler üzerine çalışmanın bir yolunu buldu.

EBBINGHAUS’UN KATKISI—BELLEK HENÜZ GENÇKEN Kullandığı yöntemde, hatırlanamayan bilgilerin öğrenilmesi için gereken tekrar sayısını, ilk kez öğrenilen bilgilerin öğrenilmesi için gereken tekrar sayısıyla karşılaştırdı ve tasarruf miktarını hesapladı.

EBBINGHAUS’UN KATKISI—BELLEK HENÜZ GENÇKEN Tasarruf yöntemi günümüzde de kullanılıyor olsa da, çoğu araştırmacı belleği ölçmek için hatırlama (öğrenilen bilgileri yeniden üretme) ve tanıma (öğrenilen bilgileri öğrenilmeyenlerden ayırt etme) testleri ile ölçmektedir.

BELLEK TÜRLERİ Kısa süreli bellek, uzun süreli bellek, açık bellek, dönemsel bellek, örtük bellek gibi konuların bu başlık altında incelenmesi irdelenmesi ve öğrenilmesi gerekir.

BELLEK TÜRLERİ Ölçek Daralması Ölçek bozulması (scale attenuation-tavan-taban etkileri), belirli bir ölçüm ölçeğinin koşullar arasında var olan farkları ölçmek için fazla kısıtlı olması anlamına gelir.

Performans mükemmele yakın olduğunda ortaya çıkan BELLEK TÜRLERİ Ölçek Daralması Performans mükemmele yakın olduğunda ortaya çıkan soruna tavan etkisi denir. Performans çok düşük olduğunda ise, bu soruna taban etkisi adı verilir.

BELLEK TÜRLERİ Sonuçların Genellenmesi Bütün deneysel sonuçlar için önemli diğer bir mesele de, sonuçların keşfedildiği koşulların ötesine genellenebilmesidir.

BELLEK TÜRLERİ Sonuçların Genellenmesi Jenkins tarafından geliştirilen “bellek deneylerinin dörtlü modeli”, genellenebilirliğin değerlendirilebileceği dört boyut ortaya koymuştur:

BELLEK TÜRLERİ Sonuçların Genellenmesi Farklı bir denek grubuyla da aynı sonucu elde eder miydik? Farklı deneysel araçları kullanılsaydı aynı sonucu elde eder miydik? Farklı tür bellek testleri kullansaydık aynı sonuçlar ortaya çıkar mıydı?

BELLEK TÜRLERİ Sonuçların Genellenmesi Deneyi farklı bir ortamda yürütseydik ve bağımsız değişkenlerin işevuruk tanımlarını farklı bir şekilde yapsaydık aynı sonuçlar ortaya çıkar mıydı?

BELLEK TÜRLERİ Sonuçların Genellenmesi Araştırmacılar çoğu zaman belirli bir sonucun farklı boyutlara da genellenip genellenmediğiyle ilgilenirler: Örneklem, kullanılan araçlar, ortamlar, bağımlı ölçümler vs. Çok faktörlü, yani birden fazla değişkenin değişimlendiği deneyler, sonuçların genellenebilirliğini belirlemek açısından çok önemlidir.

BELLEK TÜRLERİ Etkileşim Etkileri (Ortak Etkiler) Bir bağımsız değişkenin etkisi, diğer bağımsız değişkenin bütün düzeylerinde aynı kalıyorsa, buna temel etki denir. Bir bağımsız değişkenin etkisi, diğer bağımsız değişkenin farklı düzeylerinde farklı ise, bu iki değişkenin etkileştiği söylenir.

BELLEK TÜRLERİ Etkileşim Etkileri (Ortak Etkiler) Temel etki, görülen etkiyi diğer koşullara da genelleyebilmemizi sağlar, çünkü bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisi, ikinci bağımsız değişkenin bütün düzeylerinde aynıdır.

BELLEK TÜRLERİ Etkileşim Etkileri (Ortak Etkiler) Etkileşimler ise, bir bağımsız değişken ile ilgili basit genellemeler yapmanın güvenli olmadığını gösterir; çünkü bu bağımsız değişkenin etkisi, diğer bir bağımsız değişkenin düzeyine bağlıdır.

BELLEK TÜRLERİ Açık ve Örtük Bellek Testleri Açık ve örtük bellek testleri birçok bağımsız değişken ile etkileşir. Örneğin amnezikler, serbest hatırlama gibi açık bellek testlerinde kötü performans sergileseler de, örtük bellek testlerinde kontrol denekleri kadar iyi bir performans sergilerler.

resimlerden daha iyi bir hazırlama sağlarlar. BELLEK TÜRLERİ Açık ve Örtük Bellek Testleri Açık bellek testlerinde, resimler kelimelerden daha iyi hatırlanır. Sözel örtük bellek testlerinde ise, kelimeler resimlerden daha iyi bir hazırlama sağlarlar.