Mevcut Durum Proje Çıktıları Çevresel Kalite Standartlarının Uygulama Adımları Uygulamada Karşılaşılacak Olası Sorunlar ve Aksaklıklar Çözüme Yönelik Öneriler/Gereklilikler

tarihinde Çevre Faslı müzakereye açıldı. Su Kalitesi Sektörü Müzakere Pozisyon Belgesi Çevresel kalite standartlarının 2015 yılı itibarıyla belirlenmesi ve uygulamaya geçilmesi için taahhütte bulunuldu. Bu çerçevede; Su kaynaklarımızın etkin ve verimli yönetimini sağlamak, Su kalitesini korumak ve iyileştirilmesi maksadıyla izlemek, Kalite sınıflandırmasını yapmak, Kullanım maksatlarını belirlemek için gerekli hukuki ve teknik esasları ortaya koyan yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

Bu kapsamda her su kaynağı için; – Su kaynaklarının mevcut durumunun belirlenmesi maksadıyla sınıflandırılması, – Sucul canlılara ve dolayısıyla insan sağlığına etki eden madde veya madde gruplarının belirlenmesi, – Genel kimyasal, fiziko-kimyasal, biyolojik ve hidromorfolojik kalite unsurlarını kapsayan çevresel hedeflerin ortaya konulması, – Çevresel kalite standartlarının belirlenmesi ve söz konusu standartların yasal düzenlemeler içerisinde yer alması, – Alıcı ortam bazlı deşarj standartlarının uygulanması ve – Alıcı su ortamlarında bulunan kirleticilerin azaltımına yönelik gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.

Noktasal kaynaklı tehlikeli maddeler ve sektörel envanteri Ürün deseni bazında yayılı kaynaklı tehlikeli maddeler Bu maddelere ilişkin çevresel kalite standartları

Öncelikli maddelerin, ülkemize özgü spesifik kirleticilerin ve ilgili ÇKS’lerinin Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği’ne dahil edilmesi Alıcı ortamlarda ÇKS’lerin aşılıp aşılmadığının tespit edilmesi için izleme programlarının oluşturulması İzleme altyapısının geliştirilmesi ÇKS’nin aşılması durumunda uygulanacak tedbirlerin belirlenmesi Noktasal kaynaklı kirleticiler için ÇKS bazlı deşarj standartlarının belirlenmesi ve ilgili mevzuata aktarılması Alıcı ortam ve deşarj standartlarının uygulanmasına yönelik kontrol mekanizmasının geliştirilmesi

2015 yılı içerisinde, öncelikli maddeler ve belirlenen noktasal ve yayılı kaynaklı spesifik kirleticiler için önerilen ÇKS’lerin Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği’ne aktarılması planlanmaktadır. Sorumlu kuruluş: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Yönetmeliğin revize edilmesi ile belirlenen kirleticiler ile ÇKS’lerin açık deniz haricindeki kıyı ve geçiş suları ile iç sularda sağlanması zorunluluğu ortaya çıkacaktır.

Proje çıktılarının değerlendirilmesi Noktasal kaynaklı tehlikeli maddeler (116 Madde) Yayılı kaynaklı tehlikeli maddeler (157 Madde) ÇKS değerleri Tatlı su, tuzlu su Yıllık ortalama, maksimum standartlar Uygulanabilir mi? Çok sıkı ÇKS’ler  denetim ve üretici açısından zorluklar? Yüksek değerli ÇKS’lerin su kalitesini korumada yetersiz kalabilmesi? AB ülkelerindeki standartların aralığı TEKNİK VE İDARİ DEĞERLENDİRME !

İzleme programı: izleme noktaları, izlenecek parametreler, izleme tipi (operasyonel, genel amaçlı, araştırmacı), izleme yapan kurumlar ve izleme sıklıkların yer aldığı program. Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik (RG: 28910, ) Sorumlu kuruluş: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü İzleme programları Bakanlığın koordinasyonunda ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte hazırlanır, ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda Bakanlıkça değiştirilebilir. Havza bazında izleme programlarının oluşturulması Ürün desenine göre yayılı kaynaklı spesifik kirleticiler Sektörel faaliyetlere göre noktasal kaynaklı spesifik kirleticiler

Havza bazında izleme programlarının oluşturulması 13 havzanın izleme programı İzleme ve Su Bilgi Sistemi Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır. Haziran 2015 sonu itibariyle 6 havza için de izleme programları tamamlanacak ve toplamda 19 havzanın izleme programı belirlenmiş olacaktır sonu itibariyle 25 havzanın tamamı için izleme programlarının belirlenmesi planlanmaktadır.

Laboratuvar altyapısı Uygun hassasiyette ölçüm yapan cihazların yeterli sayıda temin edilmesi Analizler için gerekli ekipmanların temin edilmesi Sistemli, çabuk ve güvenilir analiz kabiliyeti Personel altyapısı Cihazlar, laboratuvar ekipmanları ve örnekleme konusunda personelin eğitilmesi Kalifiye personel sayısının arttırılması Kirleticiler için analiz metotlarının adapte edilmesi Ulusal ve uluslararası akreditasyon Muhtemel Sorumlular: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Özel laboratuvarlar

Alıcı ortama deşarj kriterleri, alanın özümleme kapasitesi ve Bakanlıkça belirlenen çevresel kalite standartları göz önüne alınarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenir. Alıcı ortama yayılı kaynaktan gelen kirlilikle ilgili gerekli tedbirler çevresel kalite standardı esas alınarak Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından belirlenecek, tedbirlerin uygulanması Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca sağlanacaktır. Sorumlu kuruluş: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

Noktasal kaynaklı kirleticiler için olası tedbirler: Endüstriyel üretim veya arıtma proseslerinde kullanılan kimyasalların kaydının düzenli olarak tutulması, yeni bir kimyasal piyasaya sürüldüğünde bu kimyasalın kullanıldığı sektörlerin, kullanım amacı ve miktarlarının envanterinin oluşturulması Hazırlanacak izleme programları doğrultusunda düzenli izlemeler yapılarak kimyasalların alıcı ortamlardaki seviyelerinin tespit edilmesi Çevresel kalite standardı bazlı deşarj standartlarının belirlenmesi Kentsel ve endüstriyel deşarjların düzenli olarak takip edilmesi

Noktasal kaynaklı kirleticiler için olası tedbirler: Çevresel kalite standartlarının aşıldığı durumlarda deşarj standartlarının gözden geçirilmesi, üretim ve arıtma proseslerinde iyileştirmeye gidilmesi, gerektiği durumlarda deşarj standartlarının sıkılaştırılması Kullanımlarını sınırlandırılan kimyasalların muadillerinin kullanımının teşvik edilmesi Sanayide temiz üretim teknolojilerinin teşviki

Yayılı kaynaklı kirleticiler için olası tedbirler: Pestisitlerin ilçe bazında kullanım envanterlerinin ürün deseni de dikkate alınarak düzenlenmesi ve her yıl düzenli olarak güncellenmesi Hazırlanacak izleme programları doğrultusunda düzenli izlemeler yapılarak pestisit kirlilik haritalarının oluşturulması ve belirli periyotlarla güncellenmesi Çevresel kalite standartlarının aşıldığı durumlarda pestisit uygulama yöntemlerinde iyileştirmeye gidilmesi, gerekli durumlarda belirli pestisitlerin kullanımlarının sınırlandırılması/yasaklanması

Yayılı kaynaklı kirleticiler için olası tedbirler: Kullanımlarının sınırlandırılması/yasaklanması kararlaştırılan pestisitlerin muadillerinin kullanımının teşvik edilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından çiftçilerin bilinçlendirilmesine yönelik sürdürülen eğitimlerde pestisit kullanımına ilişkin güncel hususların ele alınması

Deşarj Standartları Teknoloji Bazlı Deşarj Standartları Sektöre Özel Teknoloji Bazlı Limitler Duruma Özel Teknoloji Bazlı Limitler Alıcı Ortam Bazlı Deşarj Standartları Alıcı ortam bazlı deşarj standartlarının belirlenmesinde uygulanacak bir metodoloji önerilmesi maksadıyla Bakanlığımız tarafından proje çalışmaları yürütülecektir.

Ülkemizde, Konvansiyonel parametreler ve bazı metaller – SKKY Deşarj standartları Teknoloji bazlı –sektöre özgü Tehlikeli maddelere ilişkin standart bulunmamakta Mevcut standartların değerlendirilmesi Tehlikeli maddelere ilişkin alıcı ortam bazlı standart geliştirilmesi 18

Sorumlu kuruluş: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Bakanlığımızca yürütülen çalışmalar doğrultusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenecek alıcı ortam bazlı deşarj standartlarının Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne eklenmesi yada yeni çıkarılacak bir yönetmelik ile yayınlanması gerekmektedir. Söz konusu standartların mevzuatta yer alması ile ülkemizde ilk defa sanayi tesislerinin deşarjlarında öncelikli maddeler ile spesifik kirleticilerin kontrol edilmesi zorunluluğu doğacaktır. Bunun sonucu olarak çevre izinlerinin verilmesi sırasında tesislerin deşarjlarında öncelikli maddeler ile spesifik kirleticilerin ilgili mevzuattaki standart değerlerinin sağlanması gerektiği dikkate alınacaktır.

Sorumlu kuruluşlar: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü

Sorumlu KurumYetki ve Sorumluluk OSİB/ Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Alıcı ortam kalitesinin korunması amacı ile yasal düzenlemeleri yapmak, izleme çalışmalarını koordine etmek ve ÇKS’lerin aşılması durumunda ilgili kurum ve kuruluşlar ile birlikte tedbirler programını oluşturmak OSİB/ DSİ SYGM tarafından hazırlanan izleme programları doğrultusunda alıcı ortam izleme çalışmalarını yürütmek ve sonuçlarını SYGM’ye raporlamak ÇŞB/ Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü OSİB tarafından belirlenen ÇKS’lere dayanan deşarj standartlarının belirlenerek ilgili mevzuata aktarılması ÇŞB/ ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü Belirlenen deşarj standartlarına uyumun çevre denetimleri ile kontrol edilmesi ve gerektiğinde cezai yaptırım uygulanması GTHB/ Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi amacı ile ÇKS bazlı tedbirlerin belirlenmesi ve uygulanmasının kontrolü

Spesifik kirleticiler için belirlenen ÇKS’lerin çok sıkı olması İzlenecek parametre sayısının artması ve izleme altyapısının yeterli olmaması Laboratuvar ile teknik personel altyapısının yeterli olmaması Bazı maddeler için kromatografik cihazlarla ölçülebilen en düşük konsantrasyonun bile ÇKS’lerin üzerinde olması (LOD>ÇKS) Tesislerin üretim ve arıtma proseslerini revize etmek için gerekli olan ekonomik araçların yeterli olmaması

Sektörlerin teknik altyapı açısından hazır olmaması Havza bazlı uygulamaların zorlukları Denetim ve kontrol mekanizmasının yetersiz olması Yayılı kaynaklı kirleticiler için belirlenen tedbirlerin çiftçiler tarafından uygulanmasına ilişkin denetim ve yaptırım mekanizması bulunmaması ÇKS bazlı deşarj standartlarının belirlenmesinde yaşanacak zorluklar (eşitlik ilkesi)

Belirlenen parametrelerin izlenmesi için kademeli geçiş (parametre sayısı ve uygulanma zamanı) Uygulanabilir ve analiz edilebilir standartların belirlenmesi Laboratuvar ve teknik personel altyapısının güçlendirilmesi Mevzuattaki eksikliklerin belirlenerek giderilmesi Denetim ve kontrol mekanizmasının güçlendirilmesi Kurumlar arası işbirliğinin güçlendirilmesi Teşvik mekanizmalarının geliştirilmesi Çiftçiler ile pestisit üreticilerine yönelik bilinçlendirme ve farkındalık oluşturma maksatlı eğitim çalışmaları

Teşekkürler...