TÜRKİYE’DE HAVZA YÖNETİMİNE GEÇİŞ ve FAYDALARI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE’DE HAVZA YÖNETİMİNE GEÇİŞ ve FAYDALARI Osman ÖZDEMİR Uzman Yardımcısı 26 Nisan 2013

SUNUM İÇERİĞİ 1. Türkiye’nin Su Potansiyeli ve Kullanım Alanları 2. Su Yönetimi Kurumsal Yapı 3. Su Yönetimi Yasal Yapı Su ile ilgili Kanunlar Mevzuat Çalışmaları Su Kanunu Çalışmaları 4. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Teşkilat Yapısı Görevleri 5. Su Yönetiminde Havza Esaslı Planlı Dönem Havza Koruma Eylem Planları Özel Hüküm Belirleme Çalışmaları Suyun Verimli Kullanımı Ulusal Su Kalitesi Yönetimi Strateji Belgesi Arıtma Tesislerine Standart Getirilmesi Sektörel Tahsis Planlaması AB Normlarında İzleme Sistemi Su Veri Tabanı Ulusal Havza Yönetimi Stratejisi Taşkın Planları

SU POTANSİYELİMİZ

Türkiye’nin Su Potansiyeli Yıllık Yağış : 501 milyar m3 Yıllık Kullanılabilir Yerüstü Suyu : 98 milyar m3 Yıllık Kullanılabilir Yeraltı Suyu : 14 milyar m3 Yıllık Toplam Kullanılabilir Su : 112 milyar m3 Türkiye Nüfusu (2010 Sonu) : 74 milyon Kişi Başına Düşen Yıllık su Miktarı : 1500 (m3/kişi-yıl)

TÜRKİYE'DE SEKTÖRLERE GÖRE SU TÜKETİMİ 2010 Yılı 2023 Yılı Sulama : 32 milyar m3 (%74) Sulama : 72 milyar m3 (%64) İçme suyu : 6 milyar m3 (%15) İçme suyu : 18 milyar m3 (%16) Sanayi : 5 milyar m3 (%11) Sanayi : 22 milyar m3 (%20) TOPLAM : 43 milyar m3 TOPLAM : 112 milyar m3

Ülkemiz su zengini değildir Kişi başına düşen yıllık su miktarı (m3/yıl) ÜLKELER 2005 2023 Su zengini ülkeler 10.000+ 8.000+ (Kanada, ABD, Kuzey ve Batı Avrupa ülkeleri) Irak 2.110 1.400 Türkiye 1.600 1.300* Suriye 1.420 950 İsrail 300 150 Ürdün 250 90 Filistin 100 40 *: Türkiye’nin 2023 yılındaki nüfusunun yaklaşık 85 milyon olacağı kabulüne göre hesaplanmıştır.

Ülkemiz su zengini değildir 1000 – 2000 m3: Su stresi >2000 m3 : Su bolluğu <1000 m3 : Su Fakiri Bugün nüfusumuz 74 milyon ve kişi başına düşen yıllık su miktarı 1513 m3 /N-yıl, Türkiye nüfusu 112 milyona ulaşırsa ve yeni bir su kaynağı üretilemezse kişi başına su tüketimi 1000 m3 /N-yıl mertebesine düşecek, buda bizi su kıtı olan ülkeler sınıfına sokacaktır.

SU YÖNETİMİ KURUMSAL YAPI

TÜRKİYE’DEKİ SU İLE İLGİLİ KURUMLARDAN BAZILARI - MEVCUT YAPI BAŞBAKANLIK KALKINMA BAKANLIĞI ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi GM Çölleşme ve Erozyonla Mücadele GM. Doğa Koruma ve Milli Parklar GM. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIBAKANLIĞI Tarım Reformu GM. Balıkçılık ve Su Ürünleri GM. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI MTA ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇYGM ÇED, İzin ve Denetim GM. Afet İşleri GM. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Mahalli İdareler GM İller İdaresi GM SAĞLIK BAKANLIĞI Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Sağlık Grup Başkanlığı KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Tanıtma GM İller Bankası Tabiat Varlıklarını Koruma GM. DSİ GM Orman GM Meteoroloji GM

SU YÖNETİMİ KOORDİNASYON KURULU 2012/7 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile “Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu” oluşturulmuştur.

KURULUN GÖREVLERİ Su kaynaklarının bütüncül havza yönetimi anlayışı çerçevesinde korunması için gereken tedbirleri belirlenmesi, Etkili bir su yönetimi için sektörler arası koordinasyonun, işbirliğinin ve su yatırımlarının hızlandırılmasının sağlanması, Ulusal ve uluslararası belgelerde yer alan hedeflerin gerçekleştirilmesi için strateji, plan ve politika geliştirilmesi, Havza planlarında kamu kurum ve kuruluşlarınca yerine getirilmesi gereken hususların uygulanmasının değerlendirilmesi, Üst düzeyde koordinasyonun ve işbirliğinin sağlanması

SU YÖNETİMİ KOORDİNASYON KURULU   Orman ve Su İşleri Bakanı Avrupa Birliği Bakanlığı Müsteşarı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşarı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Müsteşarı İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Devlet Su İşleri Genel Müdürü Su Yönetimi Genel Müdürü Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürü Meteoroloji Genel Müdürü Türkiye Su Enstitüsü Başkanı

HAVZA YÖNETİM HEYETLERİ SU YÖNETİMİ ÜST KURULU (merkezde) (Her bir havzada)- Çalışmalarını HYYK’e raporlayacak) Havza Yönetim Heyeti (merkezde)-Ayda bir yapacakları toplantı sonuçlarını üst kurula iletecek Havza Yönetimi Yönlendirme Komisyonu (HYYK) Katılımcı bir yaklaşımla uygulamaları sıkı takibe alacağız Akademisyenler ve STK lardan oluşan bir danışma grubu oluşturulacak Tamamlanan 11 havza paket halinde takibe alınacaktır.

SU YÖNETİMİ YASAL YAPI

SU İLE İLGİLİ KANUNLAR 831 sayılı Sular Hakkında Kanun (1926) 927 sayılı Sıcak ve Soğuk Maden Sularının İstismarı ile Kaplıcalar Tesisatı Hakkında Kanun (1926) 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (1930) 4373 sayılı Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu (1943) 7478 sayılı Köy İçme Suları Hakkında Kanun (1960) 167 sayılı Askeri Garnizonların İçme ve Kullanma Sularının Temini Hakkında Kanun (1960) 1053 sayılı Belediye Teşkilatı Olan Yerleşim Yerlerine İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Hakkında Kanun (1968) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu (1971) 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (1981) 2674 sayılı Karasuları Kanunu (1982) 3621 sayılı Kıyı Kanunu (1990) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004) 5393 sayılı Belediye Kanunu (2005) 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (2005) 2872 sayılı Çevre Kanunu (2006) 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu 2007 6107 sayılı İller Bankası A.Ş. Kanunu (2011)

SU İLE İLGİLİ KANUNLAR 442 sayılı Köy Kanunu (1924) 743 sayılı Türk Kanun-i Medenisi (1926) 2510 sayılı İskân Kanunu (1934) 5516 sayılı Bataklıkların Kurutulması ve Bunlardan Elde Edilecek Topraklar Hakkında Kanun (1950) 2819 sayılı Elektrik İşleri Etüt İdaresi’nin Teşkiline Dair Kanun (1935) 3083 Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu (1984) 505 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (1985) 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun (1994) 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (2001 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilatı ve Kurulması hakkında KHK(2011), 645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilatı ve Kurulması hakkında KHK (2011), Su Ürünleri Tüzüğü (1973)

SU KANUNU ÇALIŞMALARI 2. Üniversite Temsilcileri ile Toplantı yapıldı 1. Su Kanalizasyon İdareleri ile Sapanca’da Toplantı yapıldı 2. Üniversite Temsilcileri ile Toplantı yapıldı 3. 10 ülkenin Kanunu Gözden geçirildi 4. Yabancı uzmanlarla karşılaştırılması yapıldı 5. 2 Günlük 150 kişi katılımı ile çalıştay yapıldı 6. 73 kurum, kuruluş, üniversite, STK, belediye ye görüşlere sunuldu 7. Kurum kuruluş, sivil toplum sanayici üst düzeyleri ile bir araya gelindi (YÖNETDER) 8- Gelen görüşler Değerlendiriliyor

Su Kanunu’nun Yenilenmesine Neden İhtiyaç Duyuldu? 1- 1926’da çıkarılan 831 sayılı Sular Hakkında Kanun’un ihtiyaca cevap vermemesi Su yapıları (HİÇBİR BARAJ, HATTA YAPAY GÖLET YOKTU) Sanayinin su ihtiyacı Hidroelektrik enerji üretimi Yer altı suyu kullanımı Sulama Atıksu yönetimi Alıcı ortam kirlenmesi Su özel sektörü Doğal hayatı koruma 2- Mevcut su mevzuatındaki yetki ve sorumluluk karmaşası: Yetkili ve sorumlu kurum ve kuruluşların koordinasyonu Orman Su İşleri Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İçişleri Bakanlığı (Belediyeler, Ruhsat) Kültür ve Turizm Bakanlığı 3- AB Su Çerçeve Direktifi ile uyum ihtiyacı 4- Su ile ilgili mevzuattaki boşlukların doldurulması 5- Suyun sadece miktarının değil kalitesinin de dikkate alınma zorunluluğu

YENİ SU KANUNUNUN GETİRİLERİ - I Su Yönetimindeki Çok Başlılığın Önüne Geçilmesi Havza Esaslı Su Yönetimi Havza Esaslı Tahsis Suyun Miktar ve Kalite Olarak Yönetimi Suyun Devletin Mülkiyet ve Tasarrufunda Olması Tam Maliyet Prensibi (Kullanan/Kirleten Öder) Su Yönetimine Paydaşların Katılımı 8) Su Yönetiminde Koordinasyon Sağlanması 9) Taşkın Yönetim Planları Hazırlanması ve İmar Planlarında Bunların Dikkate Alınması,

YENİ SU KANUNUNUN GETİRİLERİ - II 10) Ulusal Su Planı Hazırlanması 11) Su Yönetimi Üst Kurulu'nun Oluşturulması 12) Doğal Mineralli Suların Su Kanunu Kapsamına Alınması 13) Ulusal Su Bilgi Sisteminin Kurulması 14) Alıcı Ortam Bazlı Deşarj Standardı 15) Su Kullanımında ve Su Yapılarının İnşasında Doğal Hayatın Dikkate Alınması 16) Suyu Usulsüz Kullanan ve Kirletenlere Caydırıcı Ceza 17) AB Su Çerçeve Direktifine Uyumun Sağlanması

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KANUN VE YÖNETMELİK ÇALIŞMALARI KANUN/YÖNETMELİK ADI DURUMU AB MEVZUATINDA KARŞILIĞI   Su Kanunu Nihailendirilmiş olup, kurum görüşlerine sunulacaktır. Su Çerçeve Direktifi Havza Koruma Yönetmeliği Yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderilmiştir. İçme Suyu Havzalarında Özel Hüküm Belirleme ve Özel Planlama Yönetmeliği En kısa sürede Başbakanlığa gönderilecektir.  Atıksuyun Geri Kazanımı Yönetmeliği Hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. Su Tarifeleri Yönetmeliği Su Kayıp ve Kaçaklarının Önlenmesine İlişkin Yönetmelik

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KANUN VE YÖNETMELİK ÇALIŞMALARI KANUN/YÖNETMELİK ADI DURUMU AB MEVZUATINDA KARŞILIĞI Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Başbakanlığa gönderilmek üzere Makama imzaya sunulmuştur.   Su Çerçeve Direktifi ve Çevresel Kalite Standartı Direktifi İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik 29.06.2012 tarihli ve 28338 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yüzeysel Su Direktifi Yeraltı Suyunun Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik 07.04.2012 tarihli ve 28257 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yer altı suyu direktifi Su İzleme Yönetmeliği Hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. Su Çerçeve Direktifi

DİĞER KURUMLARLA KOORDİNASYON HALİNDE ÇIKARILACAK YÖNETMELİKLER YÖNETMELİK ADI DURUMU AB MEVZUATINDA KARŞILIĞI   Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği Hazırlık çalışmaları Sağlık Bakanlığı koordinatörlüğünde sürdürülmektedir. Yüzme suyu Direktifi Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği Hazırlık çalışmaları; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü koordinasyonunda sürdürülmekte olup Genel Müdürlüğümüzce çalışmalara katkıda bulunulmaktadır. Nitrat Direktifi Balık Yaşamının Sürdürülebilirliği için Koruma veya İyileştirme Gereksinimi Bulunan Tatlı Suların Kalitesi Hakkında Yönetmelik Hazırlık çalışmaları, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile birlikte sürdürülmektedir. Aralık 2012

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YENİ BİR YAPI 4 Temmuz 2011 tarihli ve 27984 (Mükerrer) Sayılı Resmi Gazete ile Türkiye’de SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ kurulmuştur

SYGM GÖREVLERİ - I 1. Planlama (Havza ve Özel Hüküm) 2. Koordinasyon 3. Su Politikası 4. Sınıraşan ve Sınıroluşturan Sular 5. Su Hukuku 6. Mevzuat Geliştirme 7. Envanter ve Su Bilgi Sistemi 8. Sektörel Su Tahsisi 9. Su Kalite Sınıflarını Belirleme 10. Deşarj Standardı ve Kriter Geliştirme 11. Alıcı Ortam Su Kalite Standartları

SYGM GÖREVLERİ - II 12. Hassas Alanlar 13. Arıtma Sistemleri ve Su Teknolojisi 14. Kalite İzleme Programı Hazırlama 15. Kalite Ölçümlerinin Koordinasyonu 16. Taşkın Risk ve Zarar Haritaları Hazırlama 17. Taşkın Yönetimi Planlaması 18. Kuraklık Yönetimi Planlaması 19. İklim Değişikliği ve Su Kaynakları 20. Su ile Alakalı Uluslararası Münasebetler 21. Su Verimliliği

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞKİLAT YAPISI

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Havza Yönetimi Planlaması Dairesi Başkanlığı, Su Hukuku ve Politikası Daire Başkanlığı, Envanter ve Tahsis Dairesi Başkanlığı, Su Kalitesi Yönetimi Dairesi Başkanlığı, İzleme Dairesi Başkanlığı, Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Planlaması Dairesi Başkanlığı Yönetim Hizmetleri Daire Başkanlığı

SU YÖNETİMİNDE HAVZA ESASLI PLANLI DÖNEM

TÜRKİYE’DE 25 NEHİR HAVZASI BULUNMAKTADIR

HAVZA YÖNETİMİ PLANLAMA 11 Havza Koruma Eylem Planı tamamlandı 9 Havza Koruma Eylem Planı başladı 5 Havza Koruma Eylem Planı Güncellenmesi başladı Daha önce yapılmış olanlar 11 tane Revize edilecekler 5 tane Yeni yapılacaklar 9 tane Antalya Doğu Akdeniz Batı Karadeniz Fırat-Dicle Doğu Karadeniz Batı Akdeniz Çoruh Aras Asi havzası Akarçay Ergene Gediz Sakarya Van Proje kapsamında 14 havza için hazırlanan ara raporlar incelenmektedir. 16 Açılış toplantısı düzenlendi

TAKİP HEYETLERİ/TAKİBİ YAPILAN HAVZALAR 1. Havza Koruma Eylem Planları Yönlendirme Komitesi (Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşarı Başkanlığında, Kurum ve Kuruluşların Genel Müdürleri) 2. Gediz Havzası 3. Büyük Menderes Havzası 4. Susurluk Havzası 5. Küçük Menderes Havzası 6. Akarçay Havzası

SU TASARRUFU EYLEM PLANI (STEP) 1. Arıtılmış Evsel Atıksuların Yeniden Kullanımı Hollanda Hükümeti ile yürütülen “Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Yeniden Kullanımı” projesinin ihale süreci tamamlanmış ve taraflar arasında sözleşme imzalanmıştır. Proje Eylül 2012 tarihinde başlamış olup, Eylül 2014 tarihinde bitirilmesi planlanmaktadır. Bu proje ile Afyonkarahisar Atıksu Arıtma Tesisi çıkış suları dezenfekte edilerek (UV) yaklaşık 3000 dekar tarım arazisinin sulaması gerçekleştirilecektir. 2. Su tasarrufu konusunda kamuoyunu bilinçlendirmek Su tasarrufu konusunda Kamu Spotu oluşturularak ulusal televizyon kanallarında ve sosyal paylaşım sitelerinde yayınlanmıştır. 3. Su Kayıp ve Kaçaklarının Azaltılması İçme suyu Şebekelerinde Kayıp ve Kaçakların Tespiti ve Önlenmesi hakkında yönetmelik taslağı çalışmalarımız devam etmektedir.

AB NORMLARINDA İZLEME SİSTEMİ TEMMUZ 2012’DEN İTİBAREN ERGENE’Kİ SU KALİTESİNİ ANKARA’DAN ANINDA İZLEYECEĞİZ ÜLKEMİZDEKİ SU KALİTESİ VE MİKTARININ İZLENDİĞİ NOKTALAR BİRLEŞTİRİLEREK BİR İZLEME AĞI OLUŞTURULUYOR BİYOLOJİK İZLEME AĞI KURULARAK ÜLKEMİZİN SUCUL FLORA VE FAUNA LİSTESİ OLUŞTURULUYOR 35 35

ULUSAL SU KALİTESİ YÖNETİMİ STRATEJİ BELGESİ (2012 - 20123) SA-01: Kıyı ve geçiş sularının da dahil olduğu bütün yüzeysel ve yeraltı sularının kalitesinin iyileştirilmesi maksadıyla, kurumsal ve yasal çerçevenin çizilerek ilgili kurumlarla eşgüdüm, işbirliği ve koordinasyon sağlamak (6 Eylem)   SA-02: Su yönetiminde teknik ve ekonomik araçlar geliştirmek ve kurumsal kapasiteyi güçlendirmek (8 Eylem) SA-03: Su kütlelerinin kalitesini korumak ve iyileştirmek, bu maksatla tedbirleri belirlemek ve uygulamaların takibini yapmak (12 Eylem)

ARITMA TESİSLERİNE STANDART GETİRİLMESİ Arıtma tesisi boyutlandırılması ve işletmesinde standartlı ve normlu dönem başlıyor İçme, kullanma suyu ve atıksu arıtma tesisleri tasarım esasları ve normları belirleniyor. ARITMA SİSTEMLERİNE STANDART GETİRİYORUZ

OSİB Su Veri Tabanı e-devlet USBS Sektörel Su Tahsisi DMİ Genel Müdürlüğü DSİ Genel Müdürlüğü e-devlet USBS Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı MTA Genel Müdürlüğü Maden İşleri Genel Müdürlüğü İlgili diğer Kurum ve Kuruluşlar Sektörel Su Tahsisi Valilikler (İl Özel İdareleri) Belediyeler Envanter ve Tahsis Dairesi Başkanlığı

ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ Havza Yönetim Stratejisi (2012-2023) Bu çalışmaları bir strateji altına havzanın diğer bileşenleri ile birlikte birleştirerek Havza Yönetim Stratejimizi oluşturduk

TAŞKIN PLANLARI Taşkın yönetim planları hazırlanıyor Taşkın Koruma Eylem Planları Batı Karadeniz’den Başlıyor. Kurak Dönem Stratejileri belirleniyor İklim Değişikliğinin Etkileri Belirleniyor

Teşekkürler