ÇEVİRİ Tanım

Çevirinin Farklı Tanımları «Çeviri» kelimesinin bir çok alanda farklı tanımları bulunmaktadır. Örneğin: (Matematik) moving an object without changing it in any other way. (İşletme) Restatement of financial statement in a currency other than in which it was originally dominated. (Araştırma) the conversion of something from one form or medium to another.

«Dil» de Çevirinin Tanımı The process of translating words or text from one language into another or The communication of the meaning of a source language text by means of an equivalent target language text

«Çeviri» kelimesinin literatürde yüzden fazla tanımı vardır «Çeviri» kelimesinin literatürde yüzden fazla tanımı vardır. Ancak en genel haliyle çevirinin tanımı şu şekilde yapabiliriz: Çeviri, kaynak dildeki (source language) bir iletinin (message) erek / hedef dile (target language) eşdeğer biçimde aktarılmasıdır. Çevirinin temel amaçlarından birisi bu iki dil arasında eşdeğerlilik ilişkisini sağlamaktır. Çevirinin bu tanımı, Roman Jakobson’un Çeviri sınıflandırmasında «Diller arası Çeviri» tanımıyla örtüşmektedir.

Jacobson ve Çeviri Sınıflandırması Jacobson çeviriyi üç ana başlık altında inceler. Diller arası Çeviri (interlingual translation) 2) Diliçi Çeviri (intralingual translation) 3)Göstergeler arası Çeviri (intersemiotic translation)

Diller arası Çeviri Günlük dilde çeviri dendiği zaman aklımıza ilk gelen diller arası çeviridir. Yani sözel veya yazılı bir iletiyi farklı bir dilde sözel veya yazılı olarak yeniden ifade etmektir.

Diliçi Çeviri Belki en fazla yaşadığımız ama en az kavramsallaştırdığımız çeviri türüdür. Diliçi çeviri çok farklı ortam ve biçimlerde gerçekleşebilir. Diliçi çeviri sözel bir iletiyi aynı dilde yine sözel olarak farklı biçimde aktarmak olarak tanımlanmaktadır. Örneğin; bir öğretmenin anlattığı dersi anlamayan bir öğrenciye daha yavaş ve basitleştirerek anlatması bir diliçi çeviri uygulamasıdır.

Diğer taraftan diliçi çeviri yazılı metinlerde de sık sık karşılaşılan bir olgudur.; halk hikayeleri yada anonim masallar hemen hemen her basımda farklılaşır, uzunluk, sözcük çeşitliliği ve olay örgüsü açısından değişebilirler. Bu durumda karşı karşıya kalınan şey de yine bir diliçi çeviridir. Türkiye’de diliçi çeviriye gösterilebilecek bir diğer örnek de Osmanlıca metinlerin Latin alfabesi ile yayımlanması, yani çevrimyazı işlemidir.

Göstergeler arası Çeviri Sözel bir iletiyi farklı bir gösterge sistemi aracılığı ile yeniden ifade etmek olarak tanımlanmaktadır. Bu çeviriye verilebilecek en iyi örnek işaret dilidir. İşaret dilinde sözel olarak verilen bir ileti sözel olmayan, beden hareketlerine dayalı bir sistemin göstergelerine taşınarak karşı tarafa aktarılır.

Çeviri ister diller arası, isterse diliçi olsun, sınıflandırmada kullanılan bir diğer ölçüt de yazılı / sözlü çeviri ayırımıdır. Bir çok benzerlik içermekle birlikte bazı notalarda birbirlerinden ayrılırlar. Bu nedenle, hem uygulama, hem de kavramsallaştırma açısından ikisini ayrı ele almak gerekir. Bu ayrıma girmeden önce her ikisinde de ortak olan sürece göz atmak gerekir.

Çeviri Edinimi (Act of Translation) Çeviri genellikle dilsel bir aktarım olarak düşünülür ve en basit haliyle aşağıda yer alan bir süreç içinde gerçekleşir. KAYNAK METİN ÇÖZÜMLEME YENİDEN YAPILANDIRMA EREK METİN (ÇEVİRİ SÜRECİ 1) Ancak çeviri bu şekilde kurgulandığında ortaya oldukça indirgemeci bir yaklaşım çıkar ve çevirmen iki metin arasında aktarım yapan mekanik bir kodlama cihazına benzetilir.

Oysa her metnin bir yaratıcısı ve bir de alıcısı vardır Oysa her metnin bir yaratıcısı ve bir de alıcısı vardır. Üstelik çeviri sürecinde bunların sayısı en az ikidir, çünkü çevirmen hem kaynak metnin alıcısı hem de erek metnin yaratıcısıdır. Dolayısıyla çeviri için çok daha kapsamlı bir süreç öngörmek gerekir.

Çeviri Süreci 2

Çeviri Süreci 3 Bir diğer çeviri süreci modeli ise Nida’nın ortaya koyduğu süreçtir. Bu süreç çevirmenin metinler ve metin birimleri arasında diller arası eşdeğerlilik sağlamasına yönelik bilişsel bir etkinliktir.

Çevirmen bu süreçte, kaynak metinde ifade edilen düşünceleri hedef dilde yeniden ifade etmek amacıyla, kaynak metnin özelliklerini çözümlemek ve yorumlamak, çeviri yöntemlerini uygulamak, hedef metnin kaynaklarını incelemek, uygun seçenekleri oluşturmak ve seçilen eşdeğerlilikleri doğrulamak için bilinçli ve yöntemli bir yol izlemek durumundadır.

Nida ve Çeviri Süreci

Bu süreçte en önemli aşama metni okuyup anlamaktır. İlk aşamada kaynak metnin anlamını çözümleyen (decoding the meaning) çevirmen metin çözümleme aşamasından sonra bu bilgileri hedef dile aktarır ve anlamı hedef dilde yeniden düzgüler (re-decoding the meaning) Yani çevirmen anlamlı hedef dil yapısında yeniden üreterek hedef dile çevirisini yapar.

ÇEVİRİ TÜRLERİ Yazılı Çeviri (translation): yazılı olarak bir dildeki iletiyi yada düşünceyi diğer dile aktarma işlemidir. Sözlü Çeviri (interpreting): ileti veya düşünceyi başka bir dile sözlü olarak aktarma işlemidir. Ardıl Çeviri (consecutive interpretation): çevirmen kaynak dilde yapılan konuşmanın bir bölümünü dinleyerek not alır ve konuşmacı durduktan sonra notlarına bakarak dinleyiciye aktarır.

Çeviri Türleri Yazılı Metinden Sözlü Çeviri (sight translation): çevirmen kendisine verilen yazılı metne bir göz atarak o anda çevirisini yapar. Eşzamanlı/Andaş Çeviri (simultaneous translation): konferanslarda konuşmacının yaptığı konuşma eş zamanlı olarak dinleyiciye aktarılır.