Kaygı Bozuklukları

Özgül Fobi Sosyal Kaygı Bozukluğu Travma Sonrası Stres Bozukluğu Yaygın Kaygı Bozukluğu Obsesif Kompulsif Bozukluk

Özgül Fobi Belirli bir durumun ya da nesnenin varlığına işaret eden( uçmak, hayvanlar, yükseklik, iğne yaptırmak, kan görmek gibi) dikkat çekici ve ısrarlı veya mantıksız korku olarak tanımlanmaktadır.

Özgül Fobinin Karakteristik Özellikleri Durumun gerektirdiğiyle orantısızdır Belirli bir açıklaması veya gerekçesi yoktur Bilinçli olarak kontrol edilememektedir Korkulan durumdan kaçınmaya yol açar Uzun bir zaman boyunca varlığını devam ettirir (Çocuklarda) Uyumsuzdur (Çocuklarda) Yaşa veya duruma özgü değildir (Çocuklarda)

Özgül Fobinin Ortaya Çıkışı 3’lübir tepki sistemiyle ortaya çıkar; Davranışsal Bilişsel Fizyolojik

Davranışsal tepkiler; Evde korkulan bazı yerler gibi belirli durumlardan kaçmak ya da kaçınmak Karanlıktan kaçmak için uyurken ışığı açık bıraktırmak ya da anne-babasıyla uyumak için ısrarcı olmak Boğulma korkusuyla yemek yemekten kaçınmak İğne korkusu nedeniyle doktora gitmemek Gibi örnekler verilebilir.

Bilişsel tepkiler; Korkutucu düşünceler (korkuyorum) Olumsuz kendilik algısı (yapamam) Yıkıcı sonuç beklentisi (yıldırım çarpmasından öleceğim) Gibi örnekler verilebilir.

Fizyolojik tepkiler Terleme Mide ağrısı Ağız kuruması Artan nabız Titreme Kas gerilmesi gibi örnekler verilebilir.

Özgül fobilerin özellikle de hayvanlarla, karanlıkla, böceklerle ve kan/yaralanmayla ilgili olanların 7 yaşından önce meydana geldiği, doğa/çevreyle ilgili olanların da daha yaygın olarak 11-12 yaş dolaylarında ortaya çıktığı bilinmektedir.

Özgül Fobinin nedenleri arasında aşağıdaki etkenler sayılabilir: Öğrenme faktörleri-koşullanma Korkularda genetiğin etkisi Kişilik yapısından kaynaklanan nedenler Aile etkileri

Sistematik Duyarsızlaştırma Modelleme Koşula bağlılık yöntemi Bilişsel- Davranışsal Müdahaleler Psikodinamik psikoterapi İlaç tedavisi

Öğretmenler İçin İpuçları Öğrencinin sürekli olarak korkusunu tekrar etmesine izin vermeyin (yürüyüp gidin ya da konuyu değiştirin) Öğrencinin korkusu nedeniyle tüm ilginizi üzerinde toplamasına izin vermeyin; bunun yerine «planlı görmezden gelme» yöntemini kullanın Öğrenci için hazırlanmış tedavi planından sapmasına izin vermeyin; örneğin, evi aramak istediğinde izin vermeyin

Çocuğun korkulu görünmesi ya da korkuyu ifade etmesi halinde «kendini telkin, kendisine verilen doğru bilgiyi kullanma» gibi hatırlatıcıları kullanmasını isteyin Öğrencinin zihninin fobisi ile uğraşması durumunda hemen konuyu değiştirin Korkusunu yatıştıracak mantıklı açıklamalar yapın

Sosyal Kaygı Bozukluğu (Sosyal Fobi) Genellikle «utangaç» olarak adlandırılırlar. Sosyal fobinin başlangıcı için en yaygın yaşın ergenlik dönemi, özellikle de ergenlik döneminin ortaları olduğu ortaya konmaktadır. Sosyal fobisi olan çocukların en çok korktuğu konular; Sınıf önünde okuma yapmak Müzik veya spor performansı sergilemek Bir konuşmaya katılmak Yetişkinlerle konuşmak bir konuşmayı başlatan taraf olmak olarak saptanmıştır.

SKB yaşayan çocukların büyük çoğunluğunda; yaygın kaygı bozukluğu, DEHB, özgül fobi, AKB, obsesif kompülsif bozukluk, depresyon, panik atak gibi başka bir rahatsızlığın eşlik ettiği görülmüştür. Ergenlikte ek olarak zayıf sosyal bağlantılar, okulda ve işte başarısızlık ve zayıf sosyal beceriler biçimlerini alır.

Sosyal fobinin nedenleri: Psikolojik Faktörler (klasik koşullanma-sosyal öğrenme) Biyolojik faktörler (Genetik yatkınlık-mizac)

Öğrencinin kendi çevresindeki olayları nasıl algıladığını veya yaşadığını öğrenin Problemli davranışın yeniden ortaya çıkmasını önlemek için araştırma yapın Sosyal beceri eğitimi ile ilgili hedefler belirleyin Problemli davranışa ve bireysel sorumluluğa ilişkin acil durumları içeren beklenmedik durum planları geliştirin

Grupla sosyal beceri eğitimi planlayın Bireysel canlandırmalar içeren çalışmalar planlayın Akran desteğiyle sunum çalışmaları planlayın Yetişkinlerle konuşma çalışmaları planlayın

Sınıf içi çalışmalarda ve projelerde yardımcı olması için bir «çalışma arkadaşı» belirleyin Öğrencinin 4-6 kişilik küçük tartışma gruplarında yer almasını teşvik edin Öğretim dışı beceri ve ilgi alanlarını keşfetmesine ve geliştirmesine destek olun

Öğrenciyle her gün hem derslerle hem de sosyal yaşamla ilgili konuşun Okul ya da toplum odaklı kulüpleri tanımasında yardımcı olun Sözlü ve sözsüz iletişim becerilerini geliştirmesine yardımcı olacak konuları ders içinde işleyin Sınıf içinde kendisine soru yönelteceğinizi ve hangi konu ile ilgili olduğunu önceden söyleyin

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Cinsel istismar, fiziksel saldırı, aile içi şiddet, ağır/ciddi hastalık, kaza, doğal ve ya insan yapımı afet olayları TSSB’na neden olabilir. Bu çocuklar; Çekingen Maddeyi kötüye kullanan Kendine zarar veren davranışlar yapan Çocuklar haline gelebilir.

Aşırı uyarılma ortak bir tepkidir ve; Öfke patlamaları Sinirlilik Uyku bozukluğu Konsantrasyon güçlüğü Azalmış dikkat Azalmış dikkat ve hiperaktif hareketler gösterme Somatik yakınmalar Aşırı uyarılmışlık hali ve irkilme tepkilerinde artma Görülebilir.

Travma tip 1 ve tip 2 olarak ikiye ayrılarak ele alındığında uygun tedavi planı geliştirmek daha kolay ve işlevsel olur, Tip 1; ani, beklenmedik ve kestirilemeyen/öngörülemeyen tek olayın stres faktörü olması Tip 2; beklenen, tekrarlanan ve çocuk istismarı, zorbalık gibi kronik stresleri içerir.

Yetişkinlerde ve çocuklarda TSSB tanısı için dört kriter vardır: TSSB’yi niteleyen bir olaya maruz kalma, Travmatik olayın sürekli olarak yeniden yaşanması, Travmatik olayı çağrıştıran uyaranlardan sürekli kaçınma çabası, Kalıcı aşırı uyarılmışlık

TSSB belirtileri 3 aydan uzun sürerse ‘kronik’, 3 aydan kısa sürerse ‘akut2 ve belirtiler, stres etkeninden en az 6 ay sonra başlamışsa ‘gecikmeli başlangıçlı’ olarak tanımlanır.

Kendini güvende hissetmesini sağlayın Bir sınıf arkadaşını «çalışma arkadaşı» olarak belirleyin Planlanan tedavi ile ilgili bilgi edinin ve size önerilenleri uygulayın Evdeki davranış değişikliklerini izlemek amacıyla aile ile yakın ilişki içinde olun

TSSB ile ilgili davranışlarını ve yoğunluk, şiddet ve sıklığını kaydedin Bir kaygı atağı ya da fobik reaksiyonu tetikleyici uyaranları vurgulamaktan kaçının Kaygı yaratan uyaran karşısında daha az tepki verdiğinde onu övgü gibi bir pekiştireçle ödüllendirin

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU Sağlık, güvenlik, başarı, başkalarının güvenliği, gelecek, programlara uyma, aile bütçesi, ilişkiler gibi herhangi bir alanda aşırı endişelenme YAB ‘nun işaretidir.

Baş ağrısı, Mide rahatsızlığı, Kas ağrıları gibi bedensel yakınmalar, Uyku bozuklukları, Büyük çocuklar küçük çocuklara göre daha fazla belirti gösterme eğilimindedirler.

YAB tanısı koyulabilmesi için en az 6 ay süreyle aşırı korku ya da endişe duymanın olması gerekmektedir. YAB nun diğer anksiyete bozuklukları ile eş tanı oranı yüksektir. Bağlılık, mizaç, anksiyeteli anne babaların çocuklarında görülme olasılığı daha yüksektir.

Öğretmenler için ipuçları; Güvenli ve yapılandırılmış bir çevre sağlayın Öğrencinin hedeflenen davranışlarını kontrol etmek için gösterdiği her çabayı tutarlı olarak övün ve olumlu pekiştireç sağlayın «Mantıksız» korkuları için asla aşağılamayın ve kötülemeyin Olumlu ilişki kurun Öğrencinin davranışsal ve akademik hedeflerinin gerçekleşmesinde destekleyici olun

OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK OKB tanısı almak için, bir çocuğun ya obsesyonu ya da kompulsiyonu ya da her ikisinin de olması gerekir. Obsesyon; Kimi zaman istenmeden ortaya çıkan ve uygunsuz olarak yaşanan ve belirgin kaygı ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, dürtüler ya da düşlemler olarak tanımlanır.

Kompulsiyon; Obsesyona bir tepki olarak ya da katı bir biçimde uygulanması gereken kurallarına göre yapmaktan kendini alıkoyamadığı yineleyici davranışlar olarak tanımlanır.

Obsesif-Kompulsif bozukluğu olan ünlüler: Beethoven Imanuel Kant Jesika Alba David Beckham

OKB başlama yaşı ortalama 10 yaş civarındadır; ancak bazı çocuklarda 7 yaşında erken bozukluk gelişebilir. Çocuk ve ergenlerde OKB ile birlikte eştanılar vardır. Bunlar: Diğer anksiyete bozuklukları DEHB Gelişimsel yetersizlik Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu Madde kötüye kullanımı Depresyondur.

Çocuk ve ergenlerde en yaygın obsesyon ve kompulsiyonlar Obsesyonlar Kir, mikrop vb Korkunç bir olay Simetri, düzen, hatasızlık Vicdanlılık (dinsel takıntılar) Kaygı ya da bedensel atıklar ya da salgılardan iğrenmek ya da endişelenmek Şanslı ya da şanssız sayı Yasak, saldırgan ya da sapkın cinsel düşünceler, görüntü veya dürtüler Kendisine ya da başkalarına zarar verme korkusu Ev eşyalarıyla ilgili endişe Müdahaleci saçma sesler, kelimeler ya da müzikler

Kompulsiyonlar Aşırı veya ritüelleşmiş el yıkama, duş, banyo, diş fırçalama vb Yinelenen ritüeller (bir kapıdan girip-çıkma) Kontrol (ödev, kapı) Dokunma Sıralama, düzenleme Sayma İstifleme, toplama Temizlik ritüeli Konuşma, hareket, yazma gibi çeşitli ritüeller

Öğretmenler için ipuçları OK davranışları için öğrenci asla cezalandırılmamalı ve küçük düşürülmemeli OKB konusunda diğer öğrenciler eğitilmeli ve OKB’li öğrenciye yardım yollarını öğretilmeli Öğrencinin davranışsal müdahale planı çerçevesinde kayıt tutun Farklı davranışlara hoşgörülü olmayı içeren etkinlikler uygulayın

Sınıfta kabul edilebilen davranışlar ve ödevlerinin zamanında tamamlanması konusunda açık, kararlı ve tutarlı olun OKB’li öğrencinin sınıf rutini ve yapısını anlamasını sağlayın. Bu durum öğrencinin kendini güvende hissetmesini ve olabilecek olayları tahmin edebilirliğini arttırır.