Ses ünitesi

Ses nedir? Hayatımızın her yerinde kimisi gür kimisi zayıf, kimisi ince kimisi kalın bir sürü ses duyarız. Seslerin kulağımızla işitilebilenelri olduğu gibi kulağımızla iştemediğimiz seslerde vardır. Her canlının bir duyma eşiği vardır. Bu yüzden her canlı her sesi duyamaz. Mesela yunuslar insanalrın duyamayacağı çok çok ince sesleri algılyabilir. Yada köpekler fay hatalrının kırılma sesleri algılayıp ulumaya başlarlar.Bu konuyu ileride daha da açacağız.

Ses nasil oluşur? Ses titreşimler sonucu oluşur. Titreşim yapan her madde ses oluşturur. Titreşimleri salınım hereketelerine benzetebiliriz. Ses titreşim sonucu oluştuktan sonra dalgalar halinde yayılır. Nasıl bir suya bir taş attığımızda su üzerinde dalgalar oluşuyorsa ses de kaynaktan çıktıktan sonra su dalgalarına benzer dalgalar oluşturur. Yalnız oluşan bu dalgalar su dalgaları gibi tek yöne değil her yönedir.

Ses ve su dalgalarinin yayilmasi

Bir ses dalgasının hareketini bir salıncağın hareketine benzetebiliriz Bir ses dalgasının hareketini bir salıncağın hareketine benzetebiliriz. Salıncağın bir denge noktası vardır. Salıncak denge noktasından bir ileri bir geri hareket ederek sallanır durur. Salıncağın ileri yönde ve geri yönde gidebilceği maksimum noktalar vardır. İşte aynen öyle de ses dalgası için de benzer özelliklerden bahsedebiliriz.

Salinim hareketi

Ses dalgasi

Sesin titreşimler sonucu oluşup, dalgalar halinde yayıldığını biliyoruz. Ses yayılırken hava taneciklerini çarpar ve onları da tireştirir zaten ses dalgaları da böyle oluşur. Yukarıdaki şekilde taneciklerin sık görüldüğü yer ses dalgasının tepe noktasını temsil ederken, taneciklerin seyrek görüldüğü yer ise çukur noktalarını temsil eder.

Bir ses dalgasının denge noktasından çukur veya tepe noktasına olan uzaklığına ses dalgasının genliği deriz. Bir ses dalgasının 1 saniyedeki titreşim sayısıda bize ses dalgasının frekanasını verir.

SES BİLİM ADAMLARI Ses frensının birimi hertz dir.(hz) Heinrich Rudolf HERTZ Ses düzeyinin birimi ise desibel dir.(dB) Alexander Graham BELL

ŞİMDİ SESİN ÖZELLİKLERİNİ ÖĞRENELİM; 1-KALIN SES-İNCE SES(kalınlık-incelik) 2-GÜR SES-ZAYIF SES(gürlük-zayıflık) BİRDE SES DALGASININ ÖZELLİKLERİ VAR; 1-FREKANS 2-GENLİK NOT:İnce sese tiz ses, kalın sese pes ses de denir.

Ses ve ses dalgası özellikleri arasında bir bağıntı vardır Ses ve ses dalgası özellikleri arasında bir bağıntı vardır. Ses dalgasınn genliği sesin gür veya zayıf olmasına neden olur. Ses dalgasının frekansı ise sesin incelik kalınlığının ölçüsüsür. SES FREKANSISESİN YÜKSEKLİĞİİNCELİK KALINLIK SES GENLİĞİSESİN DÜZEYİ(ŞİDDET)GÜRLÜK ZAYIFLIK

DİYAPOZON SES ÜRETEN BİR ALETTİR.

Yukarıdaki diyapozonların üzerlerinde yazılı olan değerler neyi göstermektedir?

Şimdi size işin özetini anlatacağım; Bir maddenin titreşim sayısını belirleyen etken titreşen maddenin kütlesidir. Titreşen maddenin kütlesi az ise madde tanecikleri daha fazla titreşecek yani frekansı da o ölçüde fazla olacaktır. Frekansı yüksek olan ses (yüksek ses) ‘de ince ses olarak adlandırılır. Tam tersine titreşen maddenin kütlesi fazla ise madde tanecikleri daha az titreşecek yani frekansı da o ölçüde az olacaktır. Frekansı az olan ses(alçak ses)’de kalın ses olarak adlandılır.

Rekabet her yerde 

Bir ses dalgasının frekansını tahmin etmek için ses dalgalarının tepe noktalarını saymak kafidir.

Bir sesin gürlüğü yani şiddetini belirleyen etken sesin genliğidir Bir sesin gürlüğü yani şiddetini belirleyen etken sesin genliğidir. Sesin genliğini ses dalgasının denge noktasından tepe veya çukar noktaları arasındaki mesafeye bakarak anlayabiliriz.

Aşağıdaki seslerin şiddetlerini kıyaslayınız?

Aşağıda çözeceğimiz örneklerde titreşen maddenin ne olduğuna dikkat edelim. Eğer sesi üfleyerek elde ediyorsak titreşen madde havadır. Eğer sesi vurarak elde ediyorsak titreşen madde vurulan maddedir. Buna göre maddenin kütlesine bakıp çıkacak sesin ince mi, kalın mı olacağına karar verebiliriz. Sesin şiddetini belirleyen etmen vuruş veya üfleme kuvvetidir.

NOT

ETKİNLİK: Aşağıdaki gitarın; 1-kalın teline az bir kuvvetle vuruluyor, 2-ince teline ise kuvvetli bir şekilde vuruluyor. -Bu işlemler sonucunda ortaya çıkan seslerin yükseklik ve şiddetlerini karşılaştırınız?

Aşağidaki flütlerden çikan sesleri karşilaştiralim?

Ses bir enerjidir

Alçaktan uçan roket yada uçakların evlerin pencerelerini nasıl titrettiğini ya da bass oranı yüksek olan müziklerin hoparlörleri nasıl zıplattığını görmüşüzdür. Buradan hareketle diyebiliriz ki ses bir enerji türüdür ve başka enerjilere de dönüşebilir.

Her canli her sesi duyamaz

Tabloda görüldüğü gibi insanlar 20 ila 20000 hz arasındaki sesleri duyabiliyorlar. 20 hz’in altındaki kalın seslere infrason, 20000 hz’in üstündeki ince seslere ultrason denir. İnsanlar ses düzeyi olarak 60 db’den sonraki sesleri gürültü olarak adlandırırlar. 120 db ses kulağa zarar veren sestir.

Ses nasil yayilir? Ses titreşimle oluşur ve dalgalar halinde yayılır ayrıca ses bir enerji türüdür. Peki sesin yayılması ya da dalga oluşturması nasıl gerçekleşir. Ses kaynaktan çıkar ve enerjisini taneciklere aktarır taneciklerde birbirine çarparak sesi iletirler. Buradan anlayacağımız üzere sesin iletilmesi yada yayılması için tanecik gerekir yani maddesel ortam gerekir.Ses maddesel ortamın olmadığı boşlukta yayılmaz.

Ses hizini etkileyen etkenler Ses; yayıldığı maddesel ortamın cinsine göre farklı hızlarla hareket eder. Katı>Sıvı>Gaz

Sesin yayılma hızını etkileyen diğer değişken ise ortamın sıcaklığıdır. Sıcak>Soğuk

Yandim anaam!

Muzik ve fen Müzik aletleri üçe ayrılır; 1-Vurmalı Çalgılar Davul, Trampet, Darbuka 2-Telli Çalgılar Saz, Gitar, Kemençe, Keman 3-Üflemeli Çalgılar Trombon, Saksafon, Flüt, Zurna, Tuba

NOT: Telli çalgılarda tel,n gerginliğini değştirmek için aparatlar yer alır. Bu aparatlar aracılığı ile tellerin gerginlikleri değiştirilir. Buna akort deriz. Gerginleştirilen telden daha ince ses elde edilir. Saz gibi telli çalgılarda daha ince ses elde etmek için telin boyunu kısaltma yöntemine gidilir. Elimizle telin üzerine bastırdığımızda telin boyunu kısalmış oluruz. Kısa telden ince ses çıkar.

Aşağıdaki sazdan ince ses elde etmek için elimizi telin hangi noktasından bastırmalıyız?

not Bir telden çıkan seslerin frekansını değiştiren etmenler; 1-Telin cinsi 2-Telin kalınlığı 3-Telin gerginliği(akort) Not: Piyano telli bir çalgıdır. Sakın ha piyano gibi tuş içeren çalgılara tuşlu çalgılar demeyin. Çünkü tuşlu çalgı grubu diye bir grup yoktur.