AVRUPA B İ RL İĞİ VE TÜRK İ YE İ L İ ŞK İ S İ Ahmet Dragu ş a

 Özet   Avrupa Birliği ile ilişkiler Türkiye için her zaman çok önemli, bir o kadar da zorlubir süreci ifade eder. Ankara Anlaşması’nın imzalanmasıyla başlayan ve günümüze değin farklı evrelerden geçen ilişkileri şekillendiren gelişmeler kimi zaman tarafların birbirlerinden beklentilerinde değişikliklere yol açsa da, ne Türkiye tam üyelik kararından vazgeçebilmiş, ne de Avrupa Türkiye’yi tamamen reddedebilmiştir. Aralık 1997’deki Lüksemburg Zirvesi’nde adının tam üye adayları arasında yer almadığını gören Türkiye’nin tepkisi AB ile siyasi diyaloğu kesme yönünde olmuştur. Aralık 1999 Helsinki Zirvesi’nde ise Türkiye’nin adaylığının teyit edildiğini ve bu ülke için de bir katılım öncesi strateji ve katılım ortaklığı belgesi hazırlanacağını ifade eden AB Konseyi’nin tutumundaki değişiklik, ilişkilerde tekrar karşılıklı yükümlülük ve beklentilerin ön plana çıktığı bir döneme girildiğini gösterir.  Özet   Avrupa Birliği ile ilişkiler Türkiye için her zaman çok önemli, bir o kadar da zorlubir süreci ifade eder. Ankara Anlaşması’nın imzalanmasıyla başlayan ve günümüze değin farklı evrelerden geçen ilişkileri şekillendiren gelişmeler kimi zaman tarafların birbirlerinden beklentilerinde değişikliklere yol açsa da, ne Türkiye tam üyelik kararından vazgeçebilmiş, ne de Avrupa Türkiye’yi tamamen reddedebilmiştir. Aralık 1997’deki Lüksemburg Zirvesi’nde adının tam üye adayları arasında yer almadığını gören Türkiye’nin tepkisi AB ile siyasi diyaloğu kesme yönünde olmuştur. Aralık 1999 Helsinki Zirvesi’nde ise Türkiye’nin adaylığının teyit edildiğini ve bu ülke için de bir katılım öncesi strateji ve katılım ortaklığı belgesi hazırlanacağını ifade eden AB Konseyi’nin tutumundaki değişiklik, ilişkilerde tekrar karşılıklı yükümlülük ve beklentilerin ön plana çıktığı bir döneme girildiğini gösterir.

Bu ba ğ lamda I. bölümde Ankara Anlaşması’nın imzalanması, II. bölümde Katma Protokol’ün yürürlü ğ e girişi ve geçiş dönemi ayrıntılandırılmış, III. bölümde 1987’de yapılan tam üyelik başvurusu ve 1996’da başlayan Gümrük Birli ğ i sürecine kısaca de ğ inilmiş, IV. bölümde ise Aralık 1997 ve Haziran 2000 döneminde gerçekleşen AB Zirvelerinin Türkiye ile ilgili kararları yer almıştır. Çalışmayla ilgili belirtilmesi gereken bir di ğ er nokta, Avrupa Birli ğ i’nin isimlendirilmesi konusundaki çeşitliliktir. Avrupa Ekonomik Toplulu ğ u, Avrupa Kömür Çelik Toplulu ğ u ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulu ğ u’nun kurumlarının birleştirildi ğ i 1 Temmuz 1967 tarihinden önceki dönem için AET, bu tarihten 1Kasım 1993’e kadar geçen süre için Avrupa Toplulu ğ u (AT), Maastricht Antlaşması’nın yürürlü ğ e girdi ğ i bu tarihten sonrası için ise Avrupa Birli ğ i (AB) ifadeleri kullanılmıştır. Bu ba ğ lamda I. bölümde Ankara Anlaşması’nın imzalanması, II. bölümde Katma Protokol’ün yürürlü ğ e girişi ve geçiş dönemi ayrıntılandırılmış, III. bölümde 1987’de yapılan tam üyelik başvurusu ve 1996’da başlayan Gümrük Birli ğ i sürecine kısaca de ğ inilmiş, IV. bölümde ise Aralık 1997 ve Haziran 2000 döneminde gerçekleşen AB Zirvelerinin Türkiye ile ilgili kararları yer almıştır. Çalışmayla ilgili belirtilmesi gereken bir di ğ er nokta, Avrupa Birli ğ i’nin isimlendirilmesi konusundaki çeşitliliktir. Avrupa Ekonomik Toplulu ğ u, Avrupa Kömür Çelik Toplulu ğ u ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulu ğ u’nun kurumlarının birleştirildi ğ i 1 Temmuz 1967 tarihinden önceki dönem için AET, bu tarihten 1Kasım 1993’e kadar geçen süre için Avrupa Toplulu ğ u (AT), Maastricht Antlaşması’nın yürürlü ğ e girdi ğ i bu tarihten sonrası için ise Avrupa Birli ğ i (AB) ifadeleri kullanılmıştır.

Son zamanlardaki Gelişmeler Sı ğ ınmacı krizi gündemi ile toplanan AB Liderler Zirvesi'nde, Türkiye ile prensipte anlaşmaya varıldı. Buna göre, vizelerin kaldırılması süreci hızlandırılacak, sı ğ ınmacılara yönelik mali yardımlar yapılacak ve AB'ye üyelik yolunda yeni fasıllar açılacak.

AB liderleri, Brüksel'de sı ğ ınmacı krizini görüştü. Türkiye saati ile 17.30'da başlayan zirve yaklaşık 7 saat sürdü. Zirve sonrası AB Konsey Başkanı Donald Tusk, sı ğ ınmacı krizi konusunda nihai anlaşmaya varılmasına dair ''ihtiyatlı bir iyimserli ğ e'' sahip oldu ğ unu kaydetti. Birli ğ in dış sınırlarını koruyacak bazı önemli karalar aldıklarını açıklayan Tusk, ''Mevcut sı ğ ınmacı krizi konusunda Türkiye-AB ortak eylem planı anlaşmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Türk liderle geçti ğ imiz haftalarda Brüksel, Ankara ve New York’ta yaptı ğ ımız yo ğ unlaştırılmış görüşmeler, Türkiye’den AB’ye olan sı ğ ınmacı akışını yavaşlatmak amacını taşıyor. Eylem planı bu yönde önemli bir adım'' dedi. Türkiye ile yapılacak bir anlaşmanın ancak sı ğ ınmacı akışını yavaşlatması durumunda bir anlam ifade edece ğ ini anlatan Konsey Başkanı Tusk, aldıkları di ğ er kararlardan birinin de AB Sınır Ajansı'na (Frontex) daha fazla görev verilmesi oldu ğ unu kaydetti. Sınırların korunmasına dair anlaşmanın elde edilen büyük bir başarı oldu ğ unu dile getiren Tusk, gelecek yıl yaşanacak sı ğ ınmacı akışına yönelik hazırlıkları, sı ğ ınmacıların ilk vardı ğ ı AB ülkesinde kayıt edilmesini öngören Dublin Sözleşmesi'nin gelece ğ i ve kayıt merkezlerinin de masaya geldi ğ ini bildirdi.

Türkiye’nin Yardımı Şart! Zirvede alınan kararlar kapsamında sı ğ ınmacıları geri gönderebilme ve sınırları korumada daha aktif role sahip olacak Frontex'ten, yapılan açıklamada, son 9 ayda AB ülkelerine 710 bin sı ğ ınmacının giriş yaptı ğ ı belirtilmişti. Üye ülkeler, 160 bin sı ğ ınmacının çeşitli AB ülkelerine da ğ ıtılması konusunda uzlaşa da sadece 19'u yerleştirilmişti. AB ülkeleri, soruna kalıcı çözüm için Türkiye'nin yardımını hayati görüyor.

AB Müzakerelerinde Son Durum  Türkiye-AB Müzakerelerinde toplam 35 başlık bulunuyor. Toplam 35 başlı ğ ın (34+ di ğ er konular) 8'i Katma Protokol'ün Kıbrıs'a genişletilmemesi nedeniyle AB, 4'ü Fransa nedeniyle askıda...

Açılan ve Geçici Olarak Kapatılan Fasıllar 25. Bilim ve Araştırma (Avusturya: 12 Haziran 2006) Müzakere Pozisyonunu Vermeye Davet Edildi ğ imiz ve Müzakere Pozisyonlarını Sundu ğ umuz Fasıllar 17. Ekonomik ve Parasal Politika (MPB: 9 Mart 2007) 26. E ğ itim ve Kültür (MPB: 25 Mayıs 2006) Konsey’de Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenen Fasıllar 1. Malların Serbest Dolaşımı (Kıbrıs açılış kriteri) 3. İ ş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi (Kıbrıs açılış kriteri) 5. Kamu Alımları 8. Rekabet Politikası 9. Mali Hizmetler (Kıbrıs açılış kriteri) 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma (Kıbrıs açılış kriteri) 19. Sosyal Politika ve İ stihdam 29. Gümrük Birli ğ i (Kıbrıs açılış Kriteri)

Konsey’de Görüşülmesi Süren Fasıllar 2. İ şçilerin Serbest Dolaşımı 13. Balıkçılık 14. Taşımacılık Politikası (Kıbrıs açılış kriteri) 15. Enerji 23. Yargı ve Temel Haklar 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik 30. Dış İ lişkiler (Kıbrıs Açılış Kriteri) 31. Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası 33. Mali ve Bütçesel Hükümler

Açılan Fasıllar 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı (Fransa: 18 Aralık 2008) 6. Şirketler Hukuku (Slovenya: 12 Haziran 2008) 7. Fikri Mülkiyet Hukuku (Slovenya: 12 Haziran 2008) 10. Bilgi Toplumu ve Medya (Fransa: 18 Aralık 2008) 12.Gıda Güvenli ğ i, Veterinerlik ve Bitki Sa ğ lı ğ ı ( İ spanya: 30 Haziran 2010) 16.Vergilendirme (Çek Cumhuriyeti: 30 Haziran 2009) 18. İ statistik (Almanya: 26 Haziran 2007) 20. İ şletme ve Sanayi Politikası (Almanya 28 Şubat 2007) 21. Trans – Avrupa A ğ ları (Portekiz: 19 Aralık 2007) 22. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu (Litvanya: 5 Kasım 2013) 27. Çevre ( İ sveç: 21 Aralık 2009) 28.Tüketicinin ve Sa ğ lı ğ ın Korunması (Portekiz: 19 Aralık 2007) 32. Mali Kontrol (Almanya: 26 Haziran 2007 )

 Sonuç olarak Türkiye’nin Avrupa Birli ğ ine üyelik süreci fikrime binayen belli bir süre daha muamma olarak kalmaya devam edecektir.. (Ab’nin inadı ?)