PLANET DİŞLİ SİSTEMLERİ HAZIRLAYAN : SEYFİ POLAT GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ OTOMOTİV ANABİLİM DALI 031223039 KASIM 2006 ANKARA

AVANTAJLARI Sessiz çalışır. Bir planet dişli sistemi ile çeşitli hareketler sağlanabilir. Yüksek moment artışı sağlanabilir. Az yer kaplar. Sürücüye kullanımda kolaylık sağlar. Aracın aynı viteste değişik hız ve momentini sağlar. Hızlı gitmek için gaz pedalına sonuna kadar basmaya gerek yoktur. Gaz pedalına fazla basılmadığı için yakıttan tasarruf eder.

KULLANIM ALANLARI Planet dişli sistemleri; Otomatik vites kutularında, Marş motorlarında, Tekstil makinelerinde, Direksiyon sisteminde, Uçaklarda, Ev aletleri ve tornavidalarda, Bisiklette, Ve daha bir çok yerde kullanılır.

MARŞ MOTORLARINDA Redüksiyonlu tip marş motorlarında planet dişli sistemleri kullanılır.

DİREKSİYON SİSTEMİNDE BMW X5 modellerinde direksiyon milinin çıkışına planet dişli sistemi yerleştirilmiştir ve bir elektromotor ile kontrol edilmektedir.

UÇAKLARDA Pistonlu uçak motorlarında 300 hp üzerinde pervane hızını sabit tutmak için planet dişli sistemi kullanılır.

BİSİKLETTE Bazı özel yarış ve dağ bisikletlerinin arka tekerleğinin göbeğine planet dişli sistemi yerleştirilmiştir.

TORNAVİDALARDA Batarya ile çalışan tornavidalarda hızı ve gerektiğinde tam tersine torku arttırmak için planet dişli sistemi kullanılır.

Planet Dişli Sisteminin Parçaları; 1- Güneş dişli 2- Yörünge dişli 3- Pinyon dişliler ve taşıyıcı Çalışması ; Planet dişli sisteminin temel prensibi bir dişliyi sabit tutmak, bir dişliye hareket vermek ve diğer dişliden hareket almaktır.

Hareket Çeşitleri Planet dişli sisteminde 7 farklı hareket çeşidi vardır. (Not : Kırmızı : Sabit dişli Turuncu : Hareketin verildiği dişli Yeşil : Hareketin alındığı dişli)

1. HAREKET Güneş dişli sabit tutulup hareket yörüngeden verilirse taşıyıcıdan aynı yönde hız azalarak, tork artarak alınır. R = (ZY + ZG)/ZY

G= Sabit, Y= Hareket girişi, T = Hareket çıkışı ZG= 18 ZY= 42 nY =3000 d/d ZP= 10 nT = ? R = (ZY + ZG)/ZY =(42+18)/42 = 1.428 nT = nY / R = 3000 / 1.428 = 2100.8 d/d 3000 d/d 2100.8 d/d

2. HAREKET Güneş sabit tutulup hareket taşıyıcıdan verilirse yörüngeden aynı yönde hız artarak,tork azalarak alınır. R = ZY/(ZY+ZG)

G= Sabit, Y= Hareket çıkışı, T = Hareket girişi ZG= 18 ZY= 42 nT =3000 d/d ZP= 10 nY = ? R = ZY/(ZY+ZG) =42/(42+18)= 0.7 nY = nT / R = 3000 / 0.7 = 4285.7 d/d 3000 d/d 4285.7 d/d

3. HAREKET Yörünge dişli sabit tutulup hareket güneş dişliden verilirse taşıyıcıdan aynı yönde hız azalarak, tork artarak alınır. R= (ZY+ZG)/ZG

G= Hareket girişi, Y= Sabit, T = Hareket çıkışı ZG= 18 ZY= 42 nG =3000 d/d ZP= 10 nT = ? R= (ZY+ZG)/ZG =(42+18)/18= 3.333 nT = nG / R = 3000 / 3.333 = 900.09 d/d 3000 d/d 900.09 d/d

4. HAREKET Yörünge sabit tutulup hareket taşıyıcıdan verilirse güneşten aynı yönde hız artarak, tork azalarak alınır. R= ZG/(ZY+ZG)

G= Hareket çıkışı, Y= Sabit, T = Hareket girişi ZG= 18 ZY= 42 nT =3000 d/d ZP= 10 nG = ? R= ZG/(ZY+ZG) =18/(42+18)= 0.3 nG = nT / R = 3000 / 0.3 = 10000 d/d 3000 d/d 10000 d/d

5. HAREKET Taşıyıcı sabit tutulup hareket güneşten verilirse yörüngeden ters yönde hız azalarak, tork artarak alınır. R = ZY / ZG

G= Hareket girişi, Y= Hareket çıkışı, T = Sabit ZG= 18 ZY= 42 nG =3000 d/d ZP= 10 nY = ? R = ZY / ZG = 42/18 = 2.333 nY = nG / R = 3000 / 2.333 = 1285.89 d/d 3000 d/d 1285.89 d/d

6. HAREKET Taşıyıcı sabit tutulup hareket yörüngeden verilirse güneşten ters yönde hız artarak, tork azalarak alınır. R = ZG / ZY

G= Hareket çıkışı, Y= Hareket girişi, T = Sabit ZG= 18 ZY= 42 nY =3000 d/d ZP= 10 nG = ? R = ZG / ZY = 18/42 = 0.428 nG = nY / R = 3000 / 0.428 = 7009.34 d/d 3000 d/d 7009.34 d/d

7. HAREKET İki elemana aynı ayda hareket verilirse veya iki eleman birbirine bağlanırsa sistem kilitlenir ve hareket 1/1 oranında geçer.

Dişli Oranlarının Hesaplanması 4000 d/d giriş hızı olan 5 ileri bir otomatik transmisyonun her vitesteki çıkış hızını hareket iletimlerini takip ederek hesaplayalım.

1.VİTES R= (27/(61+27))x(108/41)x(80/20)= 3.2328 4000/3.2328= 1237.31 d/d

R=((61+27)/27)x((67+41)/41)x(20/(60+20)= 2.1463 2.VİTES R=((61+27)/27)x((67+41)/41)x(20/(60+20)= 2.1463 4000/2.1463= 1863.67 d/d

R=((61+27)/27)x(41/(67+41))x((60+20)/60)= 1.6497 3.VİTES R=((61+27)/27)x(41/(67+41))x((60+20)/60)= 1.6497 4000/1.6497= 2424.68 d/d

4.VİTES R=1/1= 1 4000/1= 4000 d/d

5.VİTES R=(61/(61+27))x(67/(67+41))x((60+20)/60)= 0.5733 4000/0.5733= 6977.15 d/d

GERİ VİTES R=(61/27)x(41/(67+41))x((60+20)/20)= 3.4307 4000/3.4307= 1165.95 d/d