Ali ÇAKMAKCI Euroil Genel Mdr. Yrd. E. Hesap Uzmanı, YMM, Bağımsız Denetçi Bazı Hususlarda Güncelliği Göz Alınması Önerilir 1

Türk Medeni Kanununa Göre Vakıf Nedir?  8 Aralık 2001 tarihli Türk Medeni Kanununun 101’inci maddesine göre vakıf; gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır.  Mal varlığının bütünü veya gerçekleşmemiş ya da gerçekleşeceği anlaşılan her türlü geliri veya ekonomik değeri olan haklar vakfedilebilir. 2

 Türk Medeni Kanununun 102’nci maddesine göre vakıf kurma iradesi, resmi senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanır ve vakıf yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır. 3

Vakıfların Vergilendirilmesi Hususu Vakıfların Yapacakları Ödemeler Üzerinden Gelir Vergisi Kesintisi  Vakıflar, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinde nakden veya hesaben ödeme yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur tutulanlar arasında sayılmıştır.  Bu madde hükmüne istinaden, vakıfların nakden veya hesaben yapacakları ödemeler üzerinden yapmış oldukları tevkifatları, muhtasar beyanname ile ödeme veya tahakkukun yapıldığı yer vergi dairesine beyan edilip, ödenmesi gerekmektedir. 4

Vakıflara Ait Gayrimenkul Sermaye İradının Vergilendirilmesi  Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasının (5/b) bendinde, vakıflara (mazbut vakıflar hariç) ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden %20 oranında tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır.  Bu tevkifatın yapılması bakımından kendisine kira ödemesinden bulunulan vakfın Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıf olması önem arz etmemektedir. Ancak, özel kanunlarında gelir veya kurumlar vergisine ilişkin istisna veya muafiyet hükümleri bulunan vakıfların durumu saklıdır. 5

 Öte yandan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa 5766 sayılı Kanunla eklenen geçici 2’nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendiyle, 1/1/ /12/2015 tarihleri arasında uygulanmak üzere, vakıflarca elde edilen Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (5) numaralı bendi ve geçici 67’nci maddesi kapsamında kesinti suretiyle vergilendirilmiş kazanç ve iratlar dolayısıyla iktisadi işletme oluşmayacağı hüküm altına alınmıştır. 6

Vakıflara Ait Gayrimenkullerin Kiralanmasının KDV Karşısındaki Durumu Vakıflara ait aşağıdaki gayrimenkullerin kiralanması işlemleri KDV’den istisnadır: Arazi, bina (döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüz’üleri ve teferruatı, Gayrimenkullerin, ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüz’üleri ve teferruatı ile bilumum tesisatı demirbaş eşyası ve döşemeleri. 7

Diğer Mal ve Hakların Kiralanması İşlemlerinin KDV Karşısındaki Durumu  Diğer mal ve hakların kiralanması işlemleri katma değer vergisinin konusuna girmekte olup, vakıf gerçek usulde KDV mükellefi olmadığından, kiralayanın gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olması halinde kiralayan tarafından 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde yer alan açıklamalar çerçevesinde sorumlu sıfatıyla beyanname verilecektir. Bu kapsamdaki kiralamalarda kiraya veren vakıf tarafından beyanname verilmeyecektir. 8

 GVK’nın 70 inci maddesinde belirtilen mal ve haklardan gayrimenkul dışında kalanlar (arama, işletme, imtiyaz hakları ve ruhsatları ile diğer haklar) ile bizatihi iktisadi işletme niteliğinde olan veya taşınmaza bağlı işletme hakların (kantin, çay ocağı, voli mahalli, dalyan, taş, kireç, kum, kömür ocaklarının kiralanması gibi) kiralanması işlemleri, iktisadi işletmeye dahil olsun veya olmasın katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. Bunların kiraya verilmesi işlemlerinde, Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-d maddesinde yer alan istisnanın uygulanması söz konusu değildir. 9

 Dolayısı ile burada belirtilen mal ve haklar vakıflar tarafından kiraya verilse bile, katma değer vergisine tabi olacaktır.  Böylece, motorlu tahmil-tahliye araçları, kara nakliye vasıtaları, uçaklar, gemiler, iş makineleri, tapu siciline kayıtlı olmayan normal hakların kiralanması karşılığında alınan kira bedellerine, iktisadi işletmeye dahil olup olmamasına bakılmaksızın katma değer vergisinin uygulanması gerekmektedir. 10

 Söz konusu mal ve hakların yurt dışından kiralanması da vergiye tabidir. Ancak kiraya verenlerin, vakıflar gibi ticari ve zirai kazanç elde eden mükellefler dışındaki kişilerden oluşması ve gerçek usulde KDV mükellefiyetlerinin bulunmaması halinde, kira bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin, kiralayan tarafından 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde yer alan açıklamalar çerçevesinde “sorumlu sıfatıyla” beyan edilmesi gerekir. 11

Gayrimenkul Kira Sözleşmeleri Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun “IV. Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün 31 numaralı fıkrasında, dernek ve vakıflarca yerleşim yeri, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadi işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenamelerinin damga vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır. 12

Vakıfların Tasarruflarını Bankada Değerlendirmesi Sonucunda Elde Ettiği Menkul Sermaye İratlarından Tevkifat Yapılması  Menkul sermaye iradında tahsil esası geçerlidir. Vakıflar tarafından elde edilen aşağıdaki menkul sermaye iratlarından 01/01/2006 tarihinden itibaren ödemeyi yapanlarca %15 oranında vergi tevkifatı yapılacaktır.  Gelir Vergisi Kanunun Geçici 67’nci maddesinin (4) fıkrası hükmüne göre; Bankalar arası mevduat ile aracı kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendilerine ait paralarına yürütülen faizler hariç olmak üzere, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarından ödemeyi yapanlarca %15 oranında vergi tevkifatı yapılır. 13

 Gelir Vergisi Kanunun 75 inci maddesinin (7), (12) ve (14) üncü maddelerinde düzenlenen menkul sermaye iradı türleri aşağıda belirtilmiştir. Mevduat faizleri ( GVK 75/7) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr, ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları. (GVK 75/12) Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerin geri alım ve satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler.( GVK 75/14) 14

 Bir vakfın nakit varlıklarının bir kısmının, vakfın amaçlarını gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duyduğu gelirleri sağlamak amacıyla menkul kıymet alımına tahsis edilmesi, daha sonra bu menkul kıymetlerin yıl içinde farklı tarihlerde birkaç kez elden çıkarılması veya itfa tarihinde neması ile birlikte tahsil edilmesi durumunda, devamlılık arz eden ticari, sınai ve zirai bir faaliyetten söz edilemeyeceğinden vakfa bağlı bir iktisadi işletmenin varlığı söz konusu olmayacaktır.  Bu durumda, vakıfların elde ettiği menkul sermaye iradı üzerinden GVK Geçici 67’nci madde hükmüne göre tevkifat yolu ile nihai bir vergileme söz konusu olacaktır. 15

 Ancak, söz konusu vakfın, müstakil bir eleman istihdamını gerektirecek boyutta menkul kıymet alım-satım faaliyetinde bulunması ve münhasıran bu faaliyet için eleman istihdam edilmesi ticari organizasyonun oluştuğu anlamına gelecektir ve söz konusu faaliyet dolayısıyla oluşan iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekecektir. 16

Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Vakıflara Yapılan Bağışlar  Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan vakıflara, Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli indirilecek giderler arasında sayılmıştır. 17

Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Vakıflara Yapılan Bağışlar  Bağışı kabul edecek vakfın resmi senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir. Bununla beraber, derneğin başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, Bakanlar Kurulu’nca Vergi Muafiyeti tanınmış vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır. 18

Üniversitelere Yapılan Bağış ve Yardımlar  Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinde belirtilen şartlar dahilinde yapılan bağış ve yardımlar gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. 19

 Ayrıca, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 56’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları hükümlerine göre yıllık beyanname ile bildirilecek gelirden ve kurum kazancından indirilebilir.Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. 20

Vakfa Ait İktisadi İşletmenin Vergilendirilmesi  5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre vakıflar kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılmazken, aynı maddenin (ç) bendi ile vakıflara ait iktisadi işletmeler kurumlar vergisi mükellefiyeti kapsamına alınmışlardır. 21

 Vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye şirketleri ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmelerin vakıfların iktisadi işletmeleri olduğu,  Aynı maddenin altıncı fıkrasında da vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazanç amacı gütmemelerinin,  faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunmasının,  tüzel kişiliklerinin olmamasının,  bağımsız muhasebelerinin ve  kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya  işyerlerinin bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, mal ve hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olmasının, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin bunların iktisadi işletme niteliğini değiştirmeyeceği hükme bağlanmıştır. 22

 Buna göre, vakıfların tüzel kişiliği itibariyle kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır.  Ancak, vakıfların devamlılık arz eden ticari, sınai veya zirai nitelikte diğer bir ifadeyle bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı ya da hizmet ifası gibi bir faaliyetinin bulunması halinde bu faaliyetler nedeniyle oluşacak iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekecektir. 23

 Buradaki devamlılık unsuru, bir hesap dönemi içinde aynı veya ayrı faaliyet alanlarında ticari mahiyet arz eden işlemlerin birden fazla yapılmasını ifade etmektedir. Aynı hesap döneminde tek işlem nedeniyle ticari faaliyetin devamlılık unsurunun oluştuğunu kabul etmek mümkün olmamakla birlikte, faaliyetin organizasyon gerektirmesi veya amacının ticari olması durumunda devamlılık unsurunun varlığı kabul edilecektir.  Ticari organizasyon ise sermaye tahsisi, işyeri açılması, personel istihdamı, ticaret siciline kaydolmak gibi unsur ve şartlardan tümü veya bir kısmı yerine getirilmek suretiyle belirli şekilde kurulmuş olacaktır. Bu takdirde bu organizasyon içinde bir takvim yılında veya iki veya üç yılda tek bir işlem yapılmış olsa dahi ticari faaliyetin varlığı kabul edilecektir. 24

İktisadi İşletme Karlarının Vakfa Aktarımı  Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (2) numaralı bendinde, iştirak hisselerinden doğan kazançlar menkul sermaye iradı olarak sayılmıştır. Aynı Kanunun 94 üncü maddesinin 6/b-i bendinde, tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergiden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır. 25

 Bir kazancın iştirak kazancı sayılabilmesi için bir başka kurumun hisselerine sahip olunması zorunluluk teşkil etmez, bağlı veya ait kuruluşun tamamına sahip olunması halinde de bir iştirak kazancı elde edilmesi söz konusu olacaktır. Bu nedenle vakfa ait iktisadi işletmenin bağlı bulunduğu vakfa bağış adı altında da olsa aktardığı tutarlar kar payı niteliğinde olacaktır ve bu tutarlar üzerinden stopaj yapılacaktır. 26

 Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinin (b-i) alt bendi uyarınca %15 gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekecektir. 27

Bakanlar Kurulu Kararı İle Vergi Muafiyeti Tanınması Koşul ve Şartları 07/8/2003 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanunun 20’nci maddesinde yer alan hükme göre,  Gelirlerinin en az üçte ikisini,  Nevi itibarıyla genel, katma ve özel bütçeli idarelerin bütçeleri içinde yer alan bir hizmetin veya hizmetlerin yerine getirilmesini amaç edinmek üzere kurulan vakıflara,  Maliye Bakanlığı’nın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınabilir. 28

 Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınacak vakfın; sağlık, sosyal yardım, eğitim, bilimsel araştırma ve geliştirme, kültür ve çevre koruma ile ağaçlandırma konularında faaliyette bulunmayı amaç edinmiş olması gerekir.  Vakfın faaliyet konusu bu sayılanlardan birisi veya birden fazlası ile ilgili olabilir. Ancak, vergi muafiyeti talebinde bulunacak vakfın bu faaliyetlerinin kamuya açık ve Devletin kamu hizmeti yükünü azaltıcı etki yapacak düzeyde olması gerekir. Belli bir yöre veya belli bir kitleye hizmeti amaçlayan vakıflara vergi muafiyeti tanınması mümkün değildir. 29

 Vakıfların, vergi muafiyeti talebinde bulunmadan önce kuruldukları tarihten itibaren en az bir yıl süre ile faaliyette bulunuyor olması ve bu süre içindeki faaliyetleri ile Devletin kamu hizmeti yükünü azaltıcı etki sağlamış olmaları gerekmektedir. 30

Gerekli Belgeler  Bakanlar Kurulunca 4962 sayılı Kanunun 20’nci maddesine göre tanınacak vergi muafiyetinden yararlanmak isteyen vakıflar, taleplerini içeren bir yazı ile Maliye Bakanlığına başvuruda bulunurlar. Bu vakıflar başvuru yazısının ekinde;  1- Vakıf resmi senedinin 5 örneğini,  2- Gelir getirici malvarlığı ve yıllık gelire ilişkin bilgi ve belgeleri,  3- Son beş yıl içindeki faaliyet raporlarını Maliye Bakanlığına gönderirler. 31

 Bakanlıkça, belirlenen şartların talepte bulunan vakıfça yerine getirilip getirilmediğinin tespiti bakımından ibraz edilen belgeler üzerinde ön inceleme yapıldıktan ve uygunluğu sağlandıktan sonra vakfa vergi muafiyeti tanınıp tanınmayacağı konusunda Vakıflar Genel Müdürlüğü ve diğer ilgili kuruluşların görüşleri alınır.  Kuruluşlar tarafından olumlu görüş verilirse veya vergi muafiyeti verilmesinde sakınca bulunmadığı bildirilirse, vakfın faaliyetleri ve hesapları Maliye Bakanlığınca incelenir.  İnceleme sonucu düzenlenen inceleme raporunun da olumlu olması halinde bu rapor, vakıf resmi senedinin ve başvuru dilekçesinin birer örneği, Bakanlığın bu konudaki görüşünü içeren bir yazı ile Bakanlar Kurulundan vergi muafiyeti kararı alınmak üzere Başbakanlığa gönderilir. 32

 30/07/2003 tarihli ve 4962 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanunun 20’nci maddesi uyarınca vergi muafiyeti tanınması talebinde bulunacak vakıfların başvuru tarihi itibarıyla aşağıda belirtilen şartların hepsini bir arada taşıması gerekmektedir: 33

 Vergi muafiyeti talebinde bulunan vakıfların vergi muafiyeti talebinde bulundukları tarihte en az YTL (2012 için) gelir getirici mal varlığına,  En az YTL (2012 için) yıllık gelire sahip olmaları gerekir.  Yıllık gelirin tespitinde; genel ve özel bütçeli idareler bütçelerinden yapılan yardımlar ile bağış niteliğindeki gelirler dikkate alınmaz. Bu tutarlar, her yıl Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artar ve izleyen yılda bu miktarlar esas alınır. Bu miktarların hesabında, bin YTL'ye kadar olan tutarlar dikkate alınmaz. 34

İktisadi İşletme İle Olan İlişkiler  Vakfa bağlı veya ait iktisadi işletme bulunması halinde vakıfla işletmenin muhasebe işlemlerinin ayrı defterlerde izlenmesi ve vakfın işlemleriyle iktisadi işletmenin işlemlerinin birbirinden ayrılması gerekir.  İktisadi işletmenin dönem sonunda oluşan kârından ödenmesi gereken vergiler ve diğer yasal yükümlülükler ayrıldıktan sonra kalan net kâr, vakıf bütçesine gelir olarak aktarılır. 35

 Vakıf resmi senedinde, 4962 sayılı Kanunun 20’nci maddesi hükmüne uygun olarak son bir yılda veya son iki yılın ortalaması bazında elde edilen brüt gelirlerin en az üçte ikisinin sağlık, sosyal yardım, eğitim, bilimsel araştırma ve geliştirme, kültür ve çevre koruma ile ağaçlandırma faaliyetlerinden oluşan amaçlara harcanacağının yazılı olması ve son bir yılda bu koşulu fiilen yerine getirmiş olması ve vergi muafiyetinin devamı süresince de bu şarta uyulması gerekir.  Vakfın amaçlarına ayrılması ve harcanması gereken miktarlar hiçbir şekilde başka bir amaçla kullanılamaz. Ancak, yönetim ve idame giderleri ile ihtiyata ve vakıf malvarlığını artırıcı yatırımlara ayrılan miktarların, tamamının veya bir kısmının vakfın amaçlarına yönelik hizmetlere harcanması mümkündür. 36

 Gelir fazlaları, vakıf resmi senedinde yazılı sağlık, sosyal yardım, eğitim, bilimsel araştırma ve geliştirme, kültür ve çevre koruma ile ağaçlandırma faaliyetleriyle ilgili amaçların gerçekleştirilmesine yönelik yatırımlar için üç yıl süre ile bir fon hesabında tutulabilir.  Bunun için ilgili vakıfça, yatırıma ilişkin yönetim kurulu kararıyla yatırım projesinin ana hatlarını (maliyetini, finansman kaynaklarını, gerçekleştirme süresini vb.) içeren bir yazı ile Maliye Bakanlığına başvurularak izin alınması gerekir.  Bu suretle finansmanı için fon oluşturulmasına izin alınan yatırımın üç yıllık süre içinde tamamlanamaması halinde, gecikme gerekçeleri Bakanlıkça uygun görülürse sözü edilen süre iki yıl daha uzatılabilir. 37

 Bakanlar Kurulu Kararı ile vergi muafiyeti tanınan vakıflarca, dönem sonunda düzenlenecek bilanço ve gelir gider tablosu ile bir yıllık faaliyetlerinin sonuçlarını gösteren kesin bütçelerin birer örneği, yıllık faaliyet raporu ve yeminli mali müşavirce düzenlenmiş tasdik raporu ile birlikte yılın ilk üç ayı içinde Bakanlığa gönderilir.  Ancak, yıllık faaliyet raporu dışındaki belgelerin 3568 sayılı Kanun ve ilgili Genel Tebliğ esaslarına uygun olarak yeminli mali müşavire onaylattırılmış olması gerekir. Yeminli mali müşavire onaylattırılmadan gönderilen belgeler hiç gönderilmemiş sayılır. 38

 Vakfa ait iktisadi işletme bulunması halinde bunlara ait bilanço ve gelir tablolarının da gönderilmesi zorunludur. 39

Defter Tutulmasına İlişkin Hususlar  Vergi muafiyeti tanınacak vakıfların bilanço esasına göre defter tutmaları gerekir.  Bu vakıfların, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre birinci sınıf tüccarlar tarafından tutulması gereken defterleri aynı Kanunda belirtilen süreler içinde tasdik ettirerek kullanmaları ve muhasebe kayıtlarının Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine uygun olması, vakfa ait iktisadi işletmeler bulunması halinde bunlar için de ayrıca defter tasdik ettirmeleri ve vakfın muhasebe kayıtları ile iktisadi işletmesinin muhasebe kayıtlarını birbiriyle karışmasını önleyecek şekilde ayrı ayrı izlemeleri gerekmektedir. 40

Vergi Muafiyetinin Kaldırılması  Vergi muafiyeti kaldırılan vakıflar, muafiyetin kaldırıldığı tarihten itibaren beş yıl geçmedikçe yeniden vergi muafiyeti talebinde bulunamazlar. Bu sürenin bitiminden sonra vergi muafiyeti talebinde bulunan vakıflara bu Genel Tebliğde yazılı şartları taşımaları koşulu ile yeniden vergi muafiyeti tanınabilir. 41

Vakıflara Tanınan Haklar ve İmtiyazlar Aşağıdaki Gibidir: tarih ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17’nci maddesinin kültür ve eğitim faaliyetlerine ilişkin l ve 2 numaralı fıkraları kapsamına giren teslim ve hizmetleri için katma değer vergisi istisnasından, 42

Eğitim ve Kültür Faaliyeti İstisnası Bakanlar Kurulu Kararı İle Muaf Olan Vakıfların;  İlim, fen ve güzel sanatları, tarımı yaymak, ıslah ve teşvik etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetleri, Tiyatro, konser salonu, kütüphane, sergi, okuma ve konferans salonları ile spor tesisleri işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kültür ve eğitim faaliyetlerine ilişkin teslim ve hizmetleri Katma Değer Vergisinden istisna edilmiştir. 43

Ayrıca;  Hastane, nekahathane, klinik, dispanser, prevantoryum, sanatoryum, kan bankası ve organ nakline mahsus bankalar, anıtlar, botanik ve zooloji bahçeleri, parklar ile veteriner, bakteriyoloji, seroloji ve distofajin laboratuvarları gibi kuruluşlar, öğrenci veya yetiştirme yurtları, yaşlı ve sakat bakım ve huzurevleri, parasız fukara aşevleri, düşkünevleri ve yetimhaneleri işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetlerinin Katma Değer Vergisinden istisna olacağı hükmü getirilmiştir. 44

Kurumlar Vergisi Muafiyeti 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/ı maddesinde yer alan bende göre; Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usûller çerçevesinde beş hesap dönemi itibarıyla elde edilen kazançlar (İstisna, belirtilen okulların ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyete geçtiği hesap döneminden itibaren başlar.) kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. 45

 Okul Öncesi Eğitim Okulu, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 19, 20 ve 21 inci maddelerine göre kurulan ve mecburi ilköğretim çağına gelmemiş çocukların eğitimini sağlayan okulları,  İlköğretim Okulu, 1739 sayılı Kanunun inci maddelerinde belirtilen ve 6-14 yaşlarındaki çocukların eğitim ve öğretimini sağlayan okulları,  Orta Öğretim Okulları, 1739 sayılı Kanunun uncu maddelerinde belirtilen ve ilköğretime dayalı, en az üç yıllık öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim okullarını,  Özel Eğitim Okulları, engelliler için açılan okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okullarını,  Rehabilitasyon Merkezleri, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde kurularak faaliyet gösteren ve bedensel, zihinsel ve ruhsal özürleri nedeniyle normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olan kişilerin, fonksiyon kayıplarını gidermek ve toplum içinde kendi kendilerine yeterli olmasını sağlayan beceriler kazandırmak veya bu becerileri kazanamayanlara devamlı bakmak üzere kurulan sosyal hizmet kuruluşlarını  ifade etmektedir. 46

 İstisna, okulların eğitim-öğretim, merkezlerin ise rehabilitasyon faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına uygulanacaktır.  Dolayısıyla, eğitim tesisleri ile rehabilitasyon merkezlerinde yer alan büfe, kantin, kafeterya, kitap satış yeri gibi tesislerin gerek bizzat işletilmesinden gerekse kiraya verilmesinden elde edilen kazançlara istisna uygulanması söz konusu değildir.  Yemek ve konaklama hizmetlerinin okul bünyesinde verildiği ve bu hizmetlere ilişkin bedelin okul ücretine dahil olduğu durumlarda, elde edilen kazanç herhangi bir ayrıma tabi tutulmaksızın istisna uygulamasına konu olacak olup yemek hizmetinin dışarıdan satın alınması istisna uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir. 47

 Eğitim öğretim işletmeleri ile rehabilitasyon merkezleri kazanç istisnasından yararlanan mükelleflerin, işletilen okul ve merkezlere ilave olarak yeni okul veya merkez açmaları durumunda, yeni açılan okul veya merkezden elde edilen kazanç, istisna uygulaması açısından ayrı bir birim olarak değerlendirilecektir. Diğer bir ifadeyle, istisna uygulaması okul veya merkez bazında yapılacaktır.  Örneğin; Bursa’da 2008 yılında bir ilköğretim okulunu işletmeye başlayan Kurum (A)’nın, 2010 yılında Ankara’da da bir ilköğretim okulu açması halinde, bu iki okuldan elde edilen kazançlara ilişkin istisna ayrı ayrı uygulanacaktır.  Dolayısıyla, Bursa’daki okuldan elde ettiği kazanç, yıllarında, Ankara’da faaliyete geçen okuldan elde edilen kazanç ise yıllarında bu istisnadan yararlanacaktır. 48

 İstisna uygulaması açısından, mükelleflerin kayıtlarını farklı yıllarda faaliyete geçen işletmelerinden elde edilen kazançları ayrı ayrı tespit etmeye imkan verecek şekilde tutmaları gerekmektedir.  Diğer taraftan, 625 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat çerçevesinde yeni bir okul açılışı olarak tanımlanmayan, mevcut okul kapasitesinin genişletilmesi veya başka bir binaya taşınılması hallerinde istisna uygulaması söz konusu olmayacaktır. 49

Kurumun Devri Halinde  Eğitim ve öğretim istisnasından yararlanan mükelleflerin bu işletmeleri başka bir kuruma devretmeleri halinde, devralan kurum istisnadan beş hesap dönemi değil, faydalanılmayan dönem kadar yararlanacaktır.  Örneğin; (A) Anonim Şirketi 2006 yılı içinde faaliyete geçen bir özel okulu, 2008 yılında (B) Limited Şirketine devretmiştir. Bu durumda, (B) Limited Şirketince istisnaya ilişkin şartların yerine getirilmesi halinde, bu özel okul işletmesinden 2008, 2009 ve 2010 yıllarında elde ettiği kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilecektir.  Devreden kurum ise söz konusu okuldan, devir tarihine kadar elde ettiği kazançlar için istisnadan yararlanabilecektir. 50

Veraset İntikal Vergisi Muafiyeti tarih ve 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunun 4 üncü maddesinin (k) bendine göre, bu vakıflara kuruluşu için veya kurulduktan sonra tahsis olunan malların intikalinde veraset ve intikal vergisi istisnasından, 51

 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun muafiyetleri düzenleyen 3 üncü maddesinin (a) fıkrasında; amme idareleri, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları, umumi menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunların aralarında kurdukları teşekküllerden Kurumlar Vergisine tabi olmayanların veraset ve intikal vergisinden muaf oldukları hükme bağlanmıştır.  Aynı maddenin (b) fıkrasında ise (a) fıkrasında sayılanlar dışında kalan hükmi şahıslara ait olup umumun istifadesi için ilim, araştırma, kültür, sanat, sıhhat, eğitim, sağlık, hayır, imar, spor gibi maksatlarla kurulan teşekküllerin veraset ve intikal vergisinden muaf olduğu hükmüne yer verilmiştir. 52

 Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin (b) fıkrasında belirtilen amaçları gerçekleştirmek için kurulan Vakıfların bu nitelikleri devam ettiği sürece yapılacak bağış ve yardımlar veraset ve intikal vergisinden muaftır.  Ayrıca, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun istisnaları düzenleyen 4 üncü maddesinin (k) bendi ile, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara kuruluşu için veya kurulduktan sonra tahsis olunan mallar veraset ve intikal vergisinden istisna tutulmuştur. 53

Harçlar Kanunu İstisnası tarih ve 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 59’uncu maddesinin (b) bendine göre, bu vakıflar tarafından iktisap edilecek gayri menkullerin ve sair ayni hakların tescilleri ve şerhi gerektiren işlemleri ile bunlara ait tesislerin ve bu tesislerin sonradan iktisap edecekleri gayri menkullerin ve sair ayni hakların tescilleri ve şerhi gerektiren işlemleri ve bunların terkinlerinde harç istisnasından, 54

 492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinin birinci fıkrasında, noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanların noter harçlarına tabi olduğu; üçüncü fıkrasında ise Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların kuruluş muameleleriyle bu vakıflara yapılacak bağışlamaların harca tabi tutulmayacağı hükme bağlanmıştır.  Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinin (b) bendi gereğince Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların iktisap edecekleri gayrimenkullerin ve sair ayni hakların tescilleri ve şerhi gerektiren işlemleriyle bu vakıflara ait tesislerin ve bu tesislerin sonradan iktisap edecekleri gayrimenkullerin ve sair ayni hakların tescilleri ve şerhi gerektiren işlemleri ve bunların terkinleri harçtan istisna edilmiştir.  Söz konusu istisna hükmü Kanunda öngörülen koşulları haiz vakıfların gayrimenkul iktisabı ve tescil işlemleri ile şerhi gerektiren diğer işlemlerine münhasır olup, anılan vakıfların gayrimenkul ve sair ayni hak satış ve devir işlemlerini kapsamamaktadır. 55

Emlak Vergisi Muafiyeti tarih ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu'nun 4 üncü maddesinin (m) fıkrasına göre, resmi senedinde yazılı amaçlara tahsis edilmek şartıyla vakfa ait binalar için emlak vergisi muafiyetinden yararlanmaktadır. 56

 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin (m) fıkrasına göre, kiraya verilmemek ve resmi senedinde yazılı amaçlara tahsis edilmek şartıyla vakfa ait binalar için emlak vergisi muafiyetinden yararlanmaktadır.  Öte yandan, 1319 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (a) fıkrasında mazbut vakıflara ait binalar, (s) fıkrasında Türk Silahlı Kuvvetlerini ( Jandarma Genel Komutanlığı dahil) güçlendirmek amacıyla kurulmuş vakıflara ait binalar, 14 üncü maddesinin (f) fıkrasında Türk Silahlı Kuvvetlerini (Jandarma Genel Komutanlığı dahil) güçlendirmek amacıyla kurulmuş vakıflara ait arazi ve arsalar daimi olarak emlak vergisinden muaf tutulmaktadır.  Diğer taraftan, 5737 sayılı Vakıflar Kanununun 77’nci maddesi hükmüne göre, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile mazbut vakıflara ait bina, arsa ve araziler kiraya verilip verilmediğine bakılmaksızın daimi olarak bina ve arazi vergisinden; ayrıca tüm iş ve işlemleri her türlü vergi, resim, harç ve katılım payından istisna tutulmaktadır. 57

Bağış ve Yardımların Durumu 5-Vergi muafiyeti alan vakıflara bağış yapan Kurumlar ve Gelir Vergisi mükellefleri yıllık karlarının % 5’ine kadar, gelir vergisi mükellefleri ise kalkınmada öncelikli yörelerde %10 kısmını bağış yapabilir ve bu bağışı gider olarak kayıtlarında gösterebilirler. (KVK madde 14/6, GVK Madde 89/2) 58

Menkul Sermaye İradı Tevkifatı 6-Vergi muafiyeti tanınan vakıfların elde ettiği her nevi tahvil ve hazine bonosu faizleri, banka mevduat faizleri, faizsiz kredi verenlere ödenen kar payları, repo gelirleri Gelir Vergisi Kanununun geçici 67nci maddesinde göre % 15 oranında gelir vergisi tevkifatına tabidir yılından itibaren bu tevkifat yapılmayacaktır. 59

Eğitim Öğretim ve Kültür Faaliyetlerine İlişkin İstisna 7-Vergi muafiyeti alan vakıflara bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar Maliye Bakanlığı’nın belirlediği usul ve eseslar çerçevesinde (254 seri nolu G.V. genel tebliği ile belirlenmiştir.) 5 vergilendirme dönemi K.V. den müstesna tutulacaktır. 8-Vergi muafiyeti tanınan vakıfların üniversite kurmaları halinde Üniversitenin Tıp Fakültesinde verilen sağlık hizmetleri KDV den istisna edilecektir. (KDV kanunu 17/2-a) 60

Özel Okullarda ve Vakıf Üniversitelerinde KDV İstisnası 3065 sayılı KDVK’nun 17/2b maddesine göre;  8/2/2007 tarihli ve 5580 sayılı Kanun hükümlerine tâbi özel okullar tarafından ilgili dönemdeki kapasitelerinin % 10'unu, üniversite ve yüksekokullarda ise % 50'sini geçmemek üzere verilen bedelsiz eğitim ve öğretim hizmetleri KDV’nden istisna edilmiştir. 61

Taşıt Kanununda Tanınan Haklar 9-Vergi muafiyeti olan vakıfların taşıtları, 237 sayılı Taşıt Kanunu hükümlerine göre siyah plaka alabilmektedirler. 62

Damga Vergisi İstisnası 10-Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun “IV. Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün 31 numaralı fıkrasında, dernek ve vakıflarca yerleşim yeri, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadi işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenamelerinin damga vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır. 63

 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca, damga vergisinden istisna edilen kağıtların belirtildiği Kanuna ekli (2) sayılı tablonun “V. Kurumlarla ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün 19 numaralı fıkrasında, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların kuruluş işlemlerinde düzenlenen her türlü kağıtlarla, Türk Silahlı Kuvvetlerini (Jandarma Genel Komutanlığı dahil) güçlendirmek amacıyla kurulmuş vakıfların her türlü işlemlerinde düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır. 64

Gümrük Kanunu Muafiyeti 11- Gümrük Kanununun 167’nci maddesine istinaden yayınlanan “Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınacak Haller Hakkında Karar”ın 51’nci maddesine göre ticari gaye güdülmemek ve kuruluş amaçları doğrultusunda kullanılmak üzere ithal edilen ve kararda belirtilen eşya gümrük vergisinden muaftır. 65

 Karara ekli EK-1 no.lu listede yer alan eğitim, bilim ve kültürel amaçlı kitap, yayın ve belgelerin ithalinde, gönderildiği kişi veya kurum ve amaçlanan kullanım şekline bakılmaksızın gümrük vergileri aranmaz. 66

Gümrük Vergisi Kanunu’nun 167. maddesinin birinci fırkasının 7 numaralı bendinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar tarafından ticari gaye güdülmemek ve kuruluş amaçları doğrultusunda kullanılmak üzere ithal edilen;  - Eğitim, bilim ve kültürel amaçlı eşya ile bilimsel alet ve cihazlar,  - Tıbbi teşhis, tedavi ve araştırma yapılmasına mahsus alet ve cihazlar,  - Bilimsel araştırma amacına yönelik hayvanlar ile biyolojik veya kimyasal maddeler,  - İnsan kaynaklı tedavi edici maddeler ile kan gruplarına ve doku tipi ayırma belirteçleri,  - İlaç özelliği olan ürünlerin kalite kontrolü amacına yönelik maddeler,  gümrük vergisinden muaf tutulmuştur. 67

KDV İstisnası 12-Katma Değer Vergisi Kanununun 17/2- b maddesine göre, vergi muafiyeti tanınan vakıflara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifası katma değer vergisinden istisnadır. 68

Hastane Kurulması 13- Vergi muafiyeti alan vakıflar üniversite kurmaksızın özel hastane işletmesi halinde burada verilen sağlık hizmetleri KDV ne tabi olmayacak ancak bu hastane işletmesi kurumlar vergisine tabi olduğundan mükellefiyetle ilgili ödevlerini yerine getirecek K.V. ödemesi yapacak ancak KDV ödemesi yapmayacaklardır. 69

Kar Aktarımı Stopaj 14- Vergi muafiyeti alan vakıfların iktisadi işletmelerinden (Hastane, öğrenci yurdu, Özel Okul gibi) elde edilen kazanç K.V. ne tabi tutulduktan sonra kalan tutarın vakfın merkezine aktarılması halinde dağıtılan kazanç üzerinden % 15 vergi stopajı yapılacaktır. 70

Üniversite Kurulması Teşviki 15-Vergi muafiyeti alan vakıfların üniversite kuramları halinde vergi muafiyeti kuruma ayrıcalık kazandırmakta ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu başta olmak üzere kısa zamanda üniversite kurma şartlarını yerine getirebilmektedirler. 71

Vakfın İtibarı-Önceliği 16-Devlet, ücretsiz hazine arazisi tahsisi yapmada öncelik tanımaktadır. 17- Vergi muafiyeti olan vakıflar devlet ve halk nazarında güvenilir vakıf olma özelliğini kazanmış bulunmaktadırlar. Bu itibarla devlet ile ortak organizasyonlar yapabilmekte kurumlardan daha çok teberru toplayabilmekte büyüme dönemini daha kısa zamanda gerçekleştirmektedirler. 72

Bağışların Gider Niteliği 18- Kurumlar Vergisi Kanununun 10/d maddesine göre mükelleflerce, vergi muafiyeti tanınan vakıflara kültür varlıkları için yapılan bağışlar gider olarak matrahtan indirilebilmektedir. 73

Gıda Bankacılığı Faaliyetine Teşvikler 19-Gelir Vergisi Kanununun 40/10 maddesi gereğince, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan vakıflara yapılacak gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli, vergi matrahından gider olarak indirilebilmektedir. 74

AB İlişkileri 20-Vergi muafiyeti olan vakıflar, Avrupa Birliği fonlarından daha kolay yararlanabilir. AB ve BM’le redakte olmada daha üstün ayrıcalıklara sahip olmaktadırlar. 75

İthalata İlişkin Teşvikler sayılı Gümrük Kanunu’nun bazı maddelerinin uygulanması hakkında kararın 103 maddesinin 2/b bendine göre vergi muafiyeti almış vakıflarca ithal edilen malların ithalinde gümrük vergilerinden muafiyet tanınmıştır. 76

22- Bedelsiz ihracata ilişkin tebliğ 2008/ temmuz 2008 tarih ve sayılı resmi gazetede yer alan tebliğin madde 2/e bendine göre; yurt dışından bir ödeme yapılmaksızın yurt dışına mal çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları hakkında bedelsiz olarak ihraç edilebilecek mallar; savaş, deprem, sel, salgın hastalık, kıtlık ve benzeri afet durumlarında; kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, üniversiteler, Kızılay ile Kamu yararına çalışan dernek ve vakıfların değer ve miktarına bakılmaksızın gönderecekleri insani yardım malzemeleri bu hükme göre vergi muafiyeti almış vakıflar izin almadan bedelsiz ihracat yapabilmelerine yasal olarak yetki/izin verilmiştir. Bu yetki ile direkt olarak gümrük müdürlüklerine başvururlar. 77

Yardım Toplama İmkanları sayılı dernekler ve yardım toplama kanunun 6. maddesinin izin alma zorunluluğu alt maddesinde “kişiler ve kuruluşlar yetki makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, vergi muafiyeti almış olan vakıfların bakanlığa başvuruları halinde yardım toplayabilecekleri” belirtilmiştir. Bu kuruluşlar dışında bulunan STK ve diğer kuruluşların bakanlığa başvuruları söz konusu değildir. 78

Vakıf Üniversitelerine Sağlanan Teşvikler  Vakıf Üniversiteleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 130’uncu maddesi ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununa dayanılarak hazırlanan tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanan Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde tanımlanmıştır. 79

 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’nun 56. maddesinin 3708 sayılı Kanunla değişen (b) fıkrasında “Üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri, genel bütçeye dahil kamu kurum ve kuruluşlarına tanınan mali muafiyetler- istisnalar ve diğer mali kolaylıklardan aynen yararlanırlar.” hükmü yer almıştır. 80

Kurumlar Vergisi Muafiyeti  5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4/1-a maddesinde, kamu idare ve kuruluşları tarafından tarım ve hayvancılığı, bilimi, fennî ve güzel sanatları öğretmek, yaymak, geliştirmek ve teşvik etmek amacıyla işletilen okullar, okul atölyeleri, konservatuarlar, kütüphaneler, tiyatrolar, müzeler, sergiler, numune fidanlıkları, tohum ve hayvan geliştirme ve üretme istasyonları, yarış yerleri, kitap, gazete, dergi yayınevleri ve benzeri kuruluşların kurumlar vergisinden muaf olduğu hüküm altına alınmıştır.  Burada açıkça vakıf üniversitesi zikredilmemesine rağmen, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’nun 56.maddesinin 3708 sayılı Kanunla değişen (b) fıkrasında “Üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri, genel bütçeye dahil kamu kurum ve kuruluşlarına tanınan mali muafiyetler-istisnalar ve diğer mali kolaylıklardan aynen yararlanırlar.” hükmü nedeniyle muafiyetten yararlanmaktadır. 81

KDV İstisnası  3065 Sayılı KDVK’nun 17/1-a maddesine göre, Genel ve Katma Bütçeli Daireler, İl özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, Üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekler, tarımsal amaçlı kooperatifler ve bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların, ilim, fen ve güzel sanatları, tarımı yaymak, ıslah ve teşvik etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetleri, katma değer vergisinden istisnadır. 82

Veraset İntikal Vergisi Muafiyeti  7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3 ncü maddesinin (a) bendinde, amme idareleri, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları, umumi menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunların aralarında kurdukları teşekküllerden kurumlar vergisine tabi olmayanların, aynı Kanun’un (b) bendinde de, yukarıdaki bentte sayılanlar dışında kalan hükmi şahıslara ait olup umumun istifadesi için ilim, araştırma, kültür, sanat, sıhhat, eğitim, din, hayır, imar, spor gibi maksatlarla kurulan teşekküllerin, Veraset ve İntikal Vergisinden muaf tutulacağı belirtilmiştir. 83

Kurumlar Vergisi İndirimi  Kurumlar Vergisi Kanununun 10’uncu maddesinin(ç) bendine göre; Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından sırasıyla indirim yapılır.  Görüleceği üzere, vergiden muaf vakıflara getirilen sınırlama, üniversiteye yapılan bağışlarda bulunmamaktadır. Dolayısıyla üniversitelere yapılacak bağışlarda sınırlama yoktur. 84

Damga Vergisi İstisnası  488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 8 nci maddesinde; “Bu Kanunda yazılı resmi daireden maksat, genel ve katma bütçeli daire ve idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir.” hükmü, 9 ncu maddesinde “Bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisinden müstesnadır.”hükmü yer almaktadır.  Aynı Kanuna ekli Damga Vergisinden İstisna Edilen Kağıtlara ilişkin (2) sayılı Tablo’nun “I-Resmi İşlerle İlgili Kağıtlar” 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 56 ncı maddesinin 3708 sayılı Kanunla değişen (b) fıkrası gereğince katma bütçeli kuruluş olan üniversiteler resmi daire sayıldığından, kişiler ile düzenlenen ve damga vergisine konu olan kağıtlardan müstesna tutulmaları gerekmektedir.  Ancak tahsil edilmesi gereken damga vergisinin, 488 sayılı Kanunun 24 ncü maddesi göz önünde bulundurularak kişiler tarafından ödenmesi icap etmektedir. Ayrıca, Üniversite ile diğer resmi daireler arasındaki işlemleri kapsayan her türlü kağıtların damga vergisinden istisna edileceği tabiidir. 85

Vakıf Üniversitesi Hastanesi KV Muafiyeti  5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4/1-b maddesinde, kamu idare ve kuruluşları tarafından genel insan ve hayvan sağlığını korumak ve tedavi amacıyla işletilen hastane, klinik, dispanser, sanatoryum, huzurevi, çocuk bakımevi, hayvan hastanesi ve dispanseri, hayvan bakımevi, veteriner bakteriyoloji, seroloji, distofajin kuruluşları ve benzeri kuruluşların kurumlar vergisinden muaf olduğu hüküm altına alınmıştır. 86

Hastane ve Öğrenci Yurdu İşletmesi  3065 sayılı katma değer vergisi Kanunu’nun 17/1-b maddesine göre, Genel ve Katma Bütçeli Daireler, İl özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler,  döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekler, tarımsal amaçlı kooperatifler ve bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların;  hastane, nekahathane, klinik, dispanser, prevantoryum, sanatoryum, kan bankası ve organ nakline mahsus bankalar, anıtlar, botanik ve zooloji bahçeleri, parklar ile veteriner, bakteriyoloji, seroloji ve distofajin laboratuarları gibi kuruluşlar, öğrenci veya yetiştirme yurtları, yaşlı ve sakat bakım ve huzurevleri, parasız fukara aşevleri, düşkün evleri ve yetimhaneleri işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri KDV’nden istisnadır. 87

Devlet Yardımı  Devlet yükseköğretim kurumlarına o yıl tahsis edilen toplam bütçe ödeneklerinin örgün öğrenci sayısına bölünmesiyle elde edilen tutarın, ilgili vakıf yükseköğretim kurumunda okuyan örgün öğrenci sayısıyla çarpılması sonucu bulunacak miktarın %30’unu geçemez. 88

Emlak Vergisi Kanunu Kapsamında Değerlendirmeler  2547 sayılı Kanunun Ek 7.maddesinde ve Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliğinde, vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarının emlak vergisinden de muaf tutulacağı öngörülmüştür. Emlak vergisi muafiyeti vakıf üniversiteleri için ayrıca düzenlenmiş olup, başka bir düzenlemeye ihtiyaç bulunmamaktadır. 89

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kapsamında Değerlendirmeler  Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 4.maddesinin (a) bendine göre genel bütçeli idarelere ve birer katma (özel) bütçeli idare olan Devlet üniversiteleri adına tescil edilen taşıtlar bu vergiden istisna edilmiştir.  2547 sayılı Kanunun Ek 7.maddesinden (vakıf üniversitelerinin Devlet üniversitelerine sağlanan mali kolaylıklardan yararlanacağı hükmünden) hareketle bu vergiden vakıf üniversitelerinin müstesna olduğunu belirtmek gerekir. 90

Harçlar Kanunu İstisnası  Genel bütçeli kurumlara yargı ve vergi yargısı konusuna giren tüm işlemlere ilişkin harçları istisnadır.  Noter harçları için bir istisna tanınmamıştır.  Kanunun 59. maddesi mucibince genel ve katma bütçeli daireler tapu ve kadastro harcından istisna edilmişlerdir. Buna göre vakıf üniversiteleri de aynı harçtan istisnadır. 91

Belediye Gelirleri Kanunu  Kanuna göre belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, İlan ve Reklam Vergisine tabidir.  Mükellef, yurt dışından gönderilen ilan ve reklamlar dahil ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptırandır.  Kanunun (14/6) maddesinde genel ve katma bütçeli idarelerin yapacakları her türlü ilan ve reklam istisna kapsamına alınmıştır. Bu istisna vakıf üniversitelerine de aynı hakkı sağlamaktadır. 92

Çevre Temizlik Vergisi  2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun mükerrer 44. maddesine göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir. 93

Çevre Temizlik Vergisi  Genel ve katma (özel) bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzeri kuruluşlar ve üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar, Kızılay Genel Merkezi ile şubeleri ve kampları, Kredi ve Yurtlar Kurumu’na ait öğrenci yurtları ile umuma açık ibadet yerleri, karşılıklı olmak şartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin ikametine mahsus olan binalar, milletlerarası kuruluşlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar ile bunların müştemilatı vergiye tâbi değildir.  Bu durumda, vakıf üniversiteleri de bu vergiden dolayı istisna kapsamında bulunmaktadır. 94

Eğlence Vergisi İstisnası  Belediye veya mücavir alanlarda yapılan eğlenceler Eğlence Vergisine tabiidir. Mükellefi ise eğlence yerini işleten gerçek veya tüzel kişilerdir. Kanunun 19. maddesinde genel ve katma bütçeli idareler tarafından yapılan kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlarla düzenlenen konferans, kongre, fuar, festival, şenlik, sergi ve benzeri eğlence ve konserler ile eğitim ve öğretim kuruluşları tesislerinde düzenlenen eğlenceler vergiden istisna edilmişlerdir. Vakıf üniversiteleri de eğlence olarak değerlendirilebilecek her türlü faaliyetlerinden dolayı vergiden istisna edilmiştir. 95

Bina İnşaat Harcı  Kanunun sınırları içerisindeki alanlarda her türlü bina (ilave ve tadiller dahil)inşaat ve tadilat ruhsatı alınması Bina İnşaat Harcına tabiidir. Fakat, Ek 2. madde de inşaat giderleri genel ve özel bütçelerden karşılanan her türlü binalar bu harçtan istisna bulunduğundan, vakıf üniversitelerinin yaptığı her türlü inşaat, ilave veya tadilat işlemi de bu harçtan istisna olacaktır. 96

Teşekkürler… 97

98

99