İNSAN DAVRANIŞINI İNCELEYEN YAKLAŞIMLAR Nörobiyolojik Yaklaşım Davranışsal yaklaşım Bilişsel yaklaşım Psikoanalitik yaklaşım Fenomenolojik(Hümanistik) yaklaşım

Nörobiyolojik Yaklaşım (D.O. Hebb) Davranış kalıtım, duyu organları, beyin, sinir-hormon sistemleri ve kaslar gibi temel elemanlarla incelenir. Kişinin salgı bezlerinin çalışmasını, kanın kimyasal yapısını ve bireyin beslenme düzenini de açıklamalarında etken olarak alırlar. Örneğin; Bahar yorgunluğu: havanın basıncındaki, ısısındaki veya nemindeki değişikliklerin vücuttaki nörokimyasal değişiklilkler meydana getirmesi ile açıklanması Örneğin; Depresyon: beyinde üretilen ve sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan nörotransmitterlerin salgılanmasındaki anormalliklere bakarak açıklar. Yöntem: DENEY ve GÖZLEM

Davranışsal yaklaşım (Watson, Skinner…) Uyarıcı-Davranış psikolojisi… Bireyin gözlenebilen (dolayısıyla ölçülebilen) davranışlarını incelemeyi amaçlar. Amacı çevredeki uyarıcı koşullarla (uyarıcının cinsi, şiddeti ve tekrarı), ortaya çıkan davranışın (türü, kuvveti ve frekansı) arasındaki ilişkiyi inceler. Öğrenme süreci, çevredeki ödüllendirme koşullarıyla açıklanır. Yöntem: DENEY ve GÖZLEM

Pavlov un köpeği Skinner ın faresi Thondike’ın kedisi

https://youtu.be/xsQiYlMeSDM

Bilişsel yaklaşım (Piaget, Bruner…) Davranışçılık basit davranışların açıklanmasında işe yarar fakat karmaşık davranışlarda tepki verilmeden önce bireyin içinde neler oluyor? Bilişselciler bir problemi çözmek için insanın uyarımı nasıl algıladığı ve bilinenleri nasıl ilişkilendirdiğini, yeni bilgileri nasıl işlediğini ve gene ihtiyaç duyduğunda geri çağırmak üzere hafızasında nasıl sakladığını araştırır. İnsan pasif alıcı konumda değildir, olayların ve uyarıcıların etkin katılımcısıdır(uyarıcıları algılar, işler ve anlamlandırır) .

Bilişsel yaklaşım deyince akla algılama, bellek ve düşünme gibi zihinsel bilgi işleme süreçleri gelir. Bireyin davranışı; onun toplumu ve kendini algılama şekli, inançları, tutumları ile açıklanır. Bireyin algılaması fiziksel ve sosyal çevreyi belirler. İçsel motivasyon ön plandadır. Örneğin sevdiği dersin sınavına çalışmak= yorgunluk, açlık, uykusuzluk hissetmemek. Çünkü birey amacı doğrultusunda içsel dürtü ile hareket etmektedir. Yöntem: DENEY ve DOĞAL GÖZLEM

Psikoanalitik yaklaşım (Freud) Birey doğuştan itibaren Cinsellik ve Saldırganlık dürtülerinin etkisi altındadır. Ve bu duygular toplum tarafından hoş karşılanmadığı için bilinçaltına itilirler. Fakat farkında olmasak da bu iki dürtü davranışlarınızı etkilemeye devam eder. Dil sürçmesi, unutma vb. bilinçaltındakinin yansımasıdır. Örneğin bir kişinin adını hatırlamakta zorluk çekiyorsanız –ona ilişkin bilinç altında olumsuz yaşantınız var demektir. Yöntem: VAKA ÇALIŞMASI, HİPNOZ, SERBEST ÇAĞRIŞIM

Fenomenolojik(Hümanistik) yaklaşım (Carl Rogers, Maslow) Kişinin “öznel deneyimi” önemlidir (biricik, tek). Bireyin davranışlarını anlayabilmek için, onun kendine özgü algılayışını ve yaşantısını bilmemiz gerektiğini savunur. Birey Freud daki gibi toplumla çatışma dürtüsü altında değil, kendini gerçekleştirme arzusundadır. Yöntem: İÇE BAKIŞ

Bilişsel ve Fenomenolojik yaklaşım arasındaki fark: Bilişsel “deneysel” yolla incelemeyi amaçlar. (düzenli ve deneysel gözlemlerle insan zihninin işlevsel modelini oluşturmaya uğraşır.) Fenomenolojik bireyin öznel yaşantısı dışında veri tanımaz. Deneysel yöntem bir davranışın nedeninin anlamak için (tümünü görebilme yeteneğinden uzak olması sebebi ile) çok sınırlı olarak görülür.

Birey Kendine özgü nitelikleri yitirmeden bölünemeyen tek varlık, fert. Doğa bilgisinde türü oluşturan tek varlıklardan her biri Mantık: Bir türün kapsamı içine giren somut varlık Ruh bilimi: İnsan topluluklarını oluşturan, insanların benzer yanlarını kendinde taşımakla birlikte, kendine özgü ayırıcı özellikleri de bulunan tek can, fert Toplum bilimi: Toplumları oluşturan ve düşünsel, duygusal, iradeyle ilgili nitelikleri toplum içinde belirlenen insanların her biri, fert

«Birey» kavramının ilişkili olduğu alanlar Felsefe, Psikoloji, Biyoloji, Hukuk, Din, Sosyoloji, Sosyal psikoloji… Eğitim

İnsanların değişkenliği/farklılığı İnsanlar kişilik, zihinsel, genetik, eğitim, gelir durumu, yaşam kalitesi vb. belirli bir aralıkta farklılık/değişkenlik gösterir. Bu farklılıklar önemli ya da önemsiz, isteğe bağlı ya da değil, geçici ya da kalıcı, doğuştan ya da sonradan edinilmiş, genetik ya da çevresel nedenlere dayalı olabilir. Bu farklılıklar kişinin yaşamının diğer alan/zamanlarını önemli derecede etkileyebilir ya da etkilemez.

Her bireyin kendi kapasitesi veya potansiyelleri ölçüsünde eğitim alma hakkı vardır Her birey kendine özgüdür. 

İnsanların değişkenliği/farklılığı Genetik miras Kültürel ve sosyal çevre Doğal seçilim Aile özellikleri ve yetiştirme Doğum öncesindeki koşullar İhmal ve istismar Yapay ve kültürel seçilim Kazalar, yaralanmalar, sakatlık, özürlülük Beslenme Vücuttaki değişiklikler, Yaşam kalitesi Değerler, Sağlık koşulları İnançlar, Çevre kirliliği Ekonomik durum, Stres kaynakları … Eğitim

Benzerlikler Farklılıklar Değişmeyen Bireyler arasında genellikle benzer olan özellikler; genel sağlık durumu, benzer yaşta olanların algılama kapasiteleri, bilgi işleme süreçleri Zaman içinde değişmeyen ancak toplumdaki bireyler arasında değişen… Irkları, cinsiyetleri, zeka türleri/kapasiteleri, psiko-sosyal özellikleri Değişen Bireyde zaman içinde değişebilen toplumun genelinde benzer… Ahlaki gelişim, dil gelişimi, zihinsel gelişim Hem bireyde hem toplumda zaman içinde değişebilen… Ahlaki gelişim düzeyleri, dil gelişim düzeyleri, zihinsel gelişim düzeyleri