ve Ükelerin Propogandası Spor, Spor Etiği ve Ükelerin Propogandası YRD. DOÇ. DR. İHSAN SARI Bir meslek grubuna ait olan bireylerin, mesleklerinin gerekliliklerini yerine getirirken adil, insana değer veren, insanı seven davranışlara sahip olması ve bu davranışları göstermesi beklenir. Bir meslek alanındaki yeterlilik sadece o alana ait bilgi ve becerilere sahip olmakla değil, o alana ilişkin doğru tutum ve davranışlara sahip olmakla da ilişkilidir. Bu tutum ve davranışların evrensel boyutta kabul görmüş ve benimsenmiş değerlere uygun olması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, meslek gruplarının evrensel değerler temelinde mesleki etik ilkelere sahip olmaları beklenir.

ETİK Etik; doğru ve yanlış davranışları tanımlayan kurallar bütünüdür. (Karakoç ve diğ. 2011) Bu nedenle etik çalışmaları olumsuz davranışlara ve onların aslında nasıl olması gerektiğine odaklanır. (Lyle,2002) Coaching ethics means the standards in coaching. spor, ülkelerin kültürel ilişkilerini sağlayan, ülkeler arasındaki sorunları gideren ve ülkeleri birbirine yaklaştıran bir araç niteliği de kazanmıştır Olimpiyat oyunları, sporun kültürler arası anlayış ve işbirliğinde bir araç olduğunu ortaya koyan iyi bir delildir. Son zamanlarda sporun gerçek amacından saptırılarak bir takım çıkarlar için araç haline gelmesi ve ahlak değerlerinin yerini maddi değerlerin alması, bu alanda spor etiğine duyulan ihtiyacı daha iyi ortaya koymaktadır. Burada önemli olan, bu davranışların kazandırılmasında aracı olan antrenörlerin meslek etiği kapsamında antrenör meslek etik ilkelerini benimseyerek davranışlarında sergileyebilmeleridir. Günümüzde antrenörlük mesleği içinde yaşanan etik dışı davranışlar antrenörlüğün ve sporun saygınlığını azaltmaktadır.

Sporda bir çok etik konular var Sporda bir çok etik konular var. Bu nedenle antrenörlerin ve beden eğitimi öğretmenlerinin sorumluluklarını belirlemek çok önemlidir. As an example, the wrestlers that make an agreement and don’t wrestle as rivals decide who is going to win according to their agreement. This is not suitable to the spirit of sportsmanship but not related to the coach. The coaches should do everything related to them ethically right but they can not control everything. Hugh ’a ( 1996) göre mesleki etik, belli bir meslek grubuna ilişkin doğru ve yanlış davranışları inceleyerek, bireylerin sağduyulu seçimler yapmalarında onlara yol gösteren ilke ve değerleri belirler. Meslek etiği ilkelerinin amacı, mesleki uygulamaların niteliğini artırmaktır.

Etik Kurallar İngiltere Spor Antrenörleri Enstitüsü Antrenör Etik İlkeleri İngiltere Antrenör Stratejisi Birliği Etik İlkeleri The Brighton Declaration on Women and Sport (British Sport Council 1994) Amerika Birleşik Devletleri Olimpiyat Komitesi Uluslararası Antrenör Federasyonu Antrenör Etik İlkeleri Kanada Profesyonel Antrenörler Birliği Antrenör Etik İlkeleri Amerikan Ulusal Gençlik Spor Antrenör Birliği Etik İlkeleri Avustralya Spor Hekimleri Antrenör Etik İlkeleri 2-European sports charter: Sports for everyone, young people, fair play, what goverments should do, people should feel enjoyment etc. 3-Women and sport- it was done to ensure safe and supportive environment for women, 4-Sports coaches are expected to conform to ethical standards in a number of areas: humanity, relationships, commitment, co-operation, integrity, advertising, confidentiality, abuse of privilege, safety and competence. All of these areas gerenerally have been covered in the code of conducts. --every organisation has a different code of conducts, for example REPS.

Amerika Birleşik Devletleri Olimpiyat Komitesi, antrenörlerin etik dışı davranış türlerini şu şekilde belirtmiştir (DeSensi and Rosenberg,1996 ,111), Sporculara fiziksel ve sözel saldırı, Sporculara insancıl olmayan şekilde davranma, Performansı artırmak için ilaç kullanımını destekleme, Atletik programların eğitimsel amaçlarını göz ardı etme.

Spor Bilimleri Enstitüleri Avrupa Ağı antrenörlüğün genel prensipleri (Sevim ve ark. ,2001,163-164) Sporcuların sağlığı Antrenörlerin sporcuların performansını artırması ve sağlıklarını koruması konusunda sorumlu kişilerle işbirliği içinde olması beklenir.

Etik Kurallar Eğer bir sporcu antrenman içerisinde, önceden belirlenen hedeflere ulaşmada zorluk çekiyorsa, etik kurallar dikkate alınarak ne yapılmalıdır? Cassidy et al 2008 Should you make him run more? Is he too tired to do them properly? Have you done enough to prepare him? Has he achieved the agreed goals before? Have you pushed him so hard etc. Here, no code of conducts can help the coach, such topics must be left to the the coach’s decision. The coach knows how intense a particular training session should be in a specific time in a year, how many reps etc. so some of the issues should be left to the coach’s decision.

Spor neden bazı etiksel sorunları içerir 1.Sporcularla çalışma süresinin yoğunluğu ve uzunluğu Yakın fiziksel temas 2. Sporun ahlaki özellikler (saygı, dürüstlük) 3.Yarışma ve ödül 4. Sporcuların ödüle olan aşırı isteği 5. Kurallara uymama (Lyle,2002) 1- Because of these differences, coach has the power and because of these differences problem might occur. 2- For some people moral qualities are not important so that is why sports have ethical problems 3- In sports there are winners and losers. Reward system is based on achievement and society values success. There are tangible rewards or less tangible ones (fame, status etc.) 4-Loads of commitments so desire for rewards. Potential conflict starts when coaches and athletes try to stretch the boundaries of permissible action in order to maximize performance. This is because of competition and reward. 5-At participant level, no reward or less commitment but still relationships still have the potential for abuse. 6-They take every advantage possible ( Example of Hamza Yerlikaya, using his power as an Olympic champion in a league mach)

ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Erkek sporcular konuşmalarında bayanlardan bir obje olarak bahsediyorlar ve cinsiyet ayrımı yapılıyor (Curry 1991) Cinsel taciz tüm sporlarda ortaya çıkabilir. Araştırmalar sporcuların yüzde 17’sinin cinsel tacize maruz kaldığını gösteriyor. Bayan sporcular ‘masculine’ sporlarda daha çok tacize uğruyor. Bunun nedeni; Cinsel tacize olan tolerans Erkek kimliğinin bir parçası olarak bayanlar üzerinde üstünlük kurmak olabilir. ( Fasting et al 2004) 1- for example wrestling is a very masculine sports and women wrestling is quite new. So first time when sports clubs started to have female teams, abuse was a problem. 2- 15-39 age IN NORWAY, across 56 sport disciplines Norwegian athletes. 11 items from mild harassment “repeated unwanted sexual remarks concerning one’s body, private life, sexual orientation etc.” to severe harassment “attempted rape or rape.”

Antrenörlük mesleğinde daha çok bayanın yer almasının sporda taciz olaylarını azaltacağını düşünüyor musunuz? Daha çok bayan antrenörün olması antrenörlük mesleğinin erkeğe özgü kültürünü değiştirebilir Fasting ve diğ.(2009, P32) It is difficult to assess whether feminisation of the coaching profession would lead to a less harassing environment. But, since this environment is so closely linked to hegemonic masculinity, and what are often described as traditional male values, we hypothesise that a transformation of the coaching culture, and associated re-scripting of coach behaviour, might beeasier if more female coaches were involved in sport.

Doping ve antrenör etiği Sporculara çok etkili bir ilacın olduğu ve onu aldıkları takdirde olimpiyat şampiyonu olacakları ve ilacın tespit edilemeyeceği söyleniyor. Bu ilacı kullanıp kullanmayacakları soruluyor. Bir çoğu alacağını söylüyor. (Gardiner ve diğ pp: 164) 3403 Amerika’lı öğrenci çeşitli sağlık problemleri olacağını bilmelerine rağmen doping kullanabileceklerini ifade ediyorlar (Yesalis et al 1996) ANTRENÖRLERE BÜYÜK GÖREVLER DÜŞMEKTEDİR. 1- My father’s experience, After experiencing unfair cases, he asked drugs from his coach but the coach just convinced him not to do that. Considering drug testing was not really enough that time, what the coach did was ethical.

SPOR VE ÜLKELERİN PROPOGANDASI Birleşik Amerika Devletleri’nin liderliğinde bir batı dünyası ve Sovyetler Birliği'nin liderliğinde bir doğu dünyası arasındaki rekabet 1945 yılından 1989-1991 yılları arasındaki yıkılma sürecine kadar dünyadaki her şeyi belirledi. Çift kutuplu dünya, iki kamp arasındaki rekabete dayalı, kültürü, sanatı, sporu, edebiyatı, ve tabii ki teknolojisini, askeriyesini, siyasetini rekabet üzerinde kurmuş olan dünya idi. Spor aslında bu devirlerde, iki kutup arasındaki gücün ve rekabetin savaşsız ortamda sınanmasında önemli rol oynamıştır, çünkü sportif yarışmalar, sonucu ölüm olmayan savaş demekti. İki kutubun Uluslararası Olimpiyat ve arenalardaki başarıları, aslında kendi sistem, teknoloji ve taraftarlarının başarısı olarak algılanmakta ve bu dönemlerdeki sportif etkinlikler devletlerin özel teşvikleri altında idi. Sportif başarılar, sistemlerin başarısına mal edilmekte, spor ise rejim ve ülkeler tanıtımı için etkili bir araç olarak görülmekte idi.

Doğu Almanya örneği Doğu Almanya’nın 1972 ve 1989 yılları arasında devlet destekli doping programı (Franke et al 1997) Amaç: Sporu uluslararası ve politik bir araç olarak kullanmak (Stenk 1977) Heidi Krieger European Champion in shotput Because of the side effects of drugs he had a sex reassignment surgery.

Antrenörlerin etik dışı davranışlarının sonuçları Sağlık problemleri Antrenörle ilişkilerin zayıflaması ve insanlara- erkeklere karşı olumsuz görüş Fasting et al 2002) Sporcuların kişiliklerini kaybetmesi (bencillik,,kıskançlık, kendini beğenmişlik, düşmanlık ve hırçınlık (Corbet 1999, P173) Tükenmişlik(Seppa et al 1996) 1-Doping or perceiving children as small adults. 2-Inappropriate interpersonal relations lead to destroy relationships or negative view of people or men in general. 3-not promoting and fair play leads athletes to dehumanisation. 4- Because of overtraining, negative atmosphere (abuse, harassment) in the team and powerful coaches that control athletes’ lives and emphasise on winning (neglecting fair play and good game)

Etik davranışlar= Saygı Bir antrenör olarak antrenörden beklenenler gerçekleştirilmeli. Sporcular ve antrenör arasında pozitif bir ilişki oluşturulmalı. Bu ilişkinin temelini antrenörün mesleğine saygı değil kişiliğine de saygı oluşturmalı. (Potrac et al 2002)

Çözüm? Denge sağlanmalı Optimal gelişim Optimal performans Optimal deneyim Optimal performans For elite sport this is difficult for example Requirement of athletes to continue Weight loss in some sport Decision making process might be different in some ages( not informing very young children or some problematic players etc) Vealey 2005

Önce Sporcular Çözüm? Martens 2004 Ve antrenör kursları ile beden eğitimlerinde «etik eğitimi» Martens 2004

Etik Antrenörlük İçin Antrenörlük Sürecinin Temel Blokları COMMUNICATION LeadershIp TEAM COHESION MOTIVATION COACHING PHILOSOPHY (Vealey, 2005)

Onlar sizin sporcunuz değil, siz onların antrenörüsünüz. (Jones et al

Çözüm? Rol model oluşturmak ve sporcuların olumlu hareketlerini teşvik etmek.

REFERENCES Brackenridge, C.H. and Kirby, S. (1997) ‘Playing safe: Assessing the risk of sexual abuse to the elite child athletes.’ International Review for the Sociology of Sport 32: 407-418. Cassidy, T., Jones, R., and Potrac, P. (2004). Understanding Sports Coaching: The Social, Cultural and Pedagogical Foundations of Coaching Practice. Oxford, UK: Rutledge. Corbett, D. (1999, Septiembre). Ethics and moral behavior in sport: A human rights issue. En T. Taylor (Ed.) The First International Conference on Sports and Human Rights: How you play the game – The Contribution of Sport to the Promotion of Human Rights. Conference Proceedings (pp. 165-175). Sydney: University of Technology, Sydney. Curry, T. J. 1991. Fraternal bonding in the locker room: a profeminist analysis of talk about competition and women. Sociology of Sport Journal 8:119-35 Fasting, K., Brackenridge, C. and Walseth, K. (2002). Consequences of sexual harassment in sport for female athletes. The Journal of sexual of Sexual Agression, 8 (2), 37-48. Fasting, K., Brackenridge, C. and Sundgot Borgen, J. (2004). Prevalence of SexualHarassment among Norwegian Female Elite Athletes in Realtion to Sport Type,International Review for the Sociology of Sport, 39,(4),373-386.

REFERENCES Fasting, K., Brackenridg ,C. 2009 Coaches sexual harassment and education. Sport, Education and Society. 14. 21,35. Franke WW, Berendonk B 1997 Hormonal doping and androgenization of athletes: a secret program of the German Democratic Republic government. Clin Chem 43:1262–1279 Gardiner S. , Felix, A., O’Leary J, James, M. and Welch, R. (1998) Sports Law.Cavendish Publishing. Karakoç, Ö., ve diğ., Milli takım düzeyindeki erkek judocuların kulüp antrenörlerinde gözlemledikler etik dışı davranışlar. Cilt:19 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 321-332 Lyle, J., (2002). Sports Coaching Concepts: A Framework for Coaches’ Behaviour. Routledge, Taylor & Francis Group. Martens, R. (2004) Successful Coaching. Champaign, IL: Human Kinetics. Potrac, P., Jones, R., & Armour, K. (2002) “It’s all about getting respect”: The coaching behaviours of an expert English soccer coach. Sport, Education and Society, 7, 2, 183-202. Stenk (1977) Sport as an international political and diplomatic tool. Arena Newsletter. Seppa, N. (1996) Keeping young athletic fires burning. (Available at : http://www.coloradoperformance.org/athletic_burnout.pdf) Vealey, R. S. (2005). Coaching for the inner edge. Morgantown, WV: Fitness Information Technology. Yesalis CE, Vicary JR, Buckley WE, Streit AL, Katz DL, Wright JE. 1996. Indications of psychological dependence among anabolic-androgenic steroid abusers. In. Lin, G.C., Erinoff, L. (Eds.), National Institute on Drug Abuse Research Monograph 102. NIDA, Rockville. 196–214

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler