KİŞİLERARASI İLETİŞİM Yrd. Doç. Dr. Doğan AYDOĞAN

Kişilerarası İlişkiler ve Kendini Açma Günümüzde kişilerarası ilişkiler artan oranda teknolojik araçlara kaymakta ve mekanik bir hal almaktadır. Enformasyona dayalı bu içerik biçimi sosyal ve psikolojik yönleri olan insan için yeterli değildir. Gittikçe hızlanan ve kullan-at kültürüne doğru evrilen toplumsal yapıda kişiler, kendilerini ifade edecek birini bulamamakta ya da kendini açmakta çekingen davranmaktadır. Kendini açma eylemi, sürdürülebilir ve derin bir ilişki için önemli bir eylemdir. Kendini Açma: Bir kişinin kendine ait özelliklerini, iyi ya da kötü yönlerini, sevinç, mutluluk ve üzüntülerini, duygu, düşünce ve hayattan beklentilerini kendine en uygun kişiyle paylaşmasıdır. Sevmek Yetmez Anlamak Gerekir

Kendini Açma Türleri Kendini Açmanın «Geçmiş» Türü Sözde veya sahte kendini açma biçimi olarak da adlandırılır. Kişi kendini açarken, geçmişteki bir yerden ve olaydan bahsetmektedir. Diğer kişinin özdeşleşemediği ya da hoşlanmadığı bir durumda bu tür kendine açma istenen ilişkiyi doğurmaz. Yaşlıların gençlere «biz gençken ….» şeklinde anlattıkları öykülerle asıl beklentilerini ifade etmeye çalışmasının işe yaramaması gibi. Kendini Açmanın «Hikaye» Türü Kendini açma eyleminin şimdi ve burada gerçekleşmesidir. Böylece karşıdaki kişi kendi duygu ve düşüncelerini ifade edebilir, iletişimde bir geridönüş olanağı oluşur. Bu geridönüş esnasında diğer kişinin de kendi duygu ve düşüncelerini ifade etmesi ilişkinin derinleşmesini sağlar.

Kendini Açma Niteliği Gelişigüzel Kendini Açma Kendini açma eylemi her ortamda ve herkesle gerçekleşmez. Uygunsuz bir ortamda ya da uygunsuz bir kişiyle yaşanan gelişigüzel kendini açma eylemi, küçük düşmeye, önemsenmeme hissine yol açabilir. Ve kişinin kendini açma eyleminden vazgeçmesine yol açabilir. Teşhircilik Kendini açmanın toplumsal ve bağlamsal yönleri vardır. Kişisel olan herşey, karşıdaki insanlar dikkate alınmaksızın teşhir edilemez. Yaşantılar, eşyalar, düşünceler, ilişkiler diğer insanlar göz önünde bulundurulmadan paylaşılamaz. Bu insanlar belli bir süre sonra dışlanma ve alaya alınma riskiyle karşılaşır. Uygun Kendini Açma Kişinin, uygun yer ve zamanda, uygun kişilere, kendini hikaye türünde açması eylemidir. Bu iletişim eylemi sırasında kendini açma eylemi karşılıklı olarak gelişmelidir.

Kendini Açmanın Riskli Olduğu Durumlar Teşhircilik; Kişinin karşıdakini düşünmeden kendini aşırı açması karşı tarafta uzaklaşma isteğine ve rahatsızlığa yol açar. Açıklığın karşılık bulmaması: Kendini açan kişinin uygun düşünsel ve duygusal dönütü alamaması içine kapanmasına yol açar. Sürekli geçmiş türünde kendini açma: Karşı tarafta bi bıkkınlık ve bezginlik yaratır. Kişiler arasındaki ilişkiye paralel oranda bir kendini açma eylemi gerçekleşmelidir. Gereğinden az ya da fazla kendini açma sorunlara yol açar.

Kendini Açmada Kişiye Görelilik Hangi konularda ? Kimlere ? Ne kadar ? Kişiler özel konuları ve kendilerini herkese açmazlar, açmamalıdırlar. Kendini açma eylemi zamanla gelişen bir derinlik olmalıdır. Araştırmalara göre hemcins bir arkadaş ve anne, en çok ve derin açılınan kişilerdir. Yapılan araştırmalara göre kızlar, anneye, yakın bir hemcins arkadaşa, danışmana erkeklere oranla daha fazla açılırlar. Kurumlarda ve okullarda otoriterlik eğilimine göre kendini açma eylemi farklılaşır ve paylaşımı etkiler.

Kendini Açma Kuramları Sosyal Nüfuz Kuramı ve Joharry Penceresi Genişlik ve Derinlik: Konuşulan konuların derinliği ve enformasyonun hacmi genişliği kendini açmayı belirler. Derin kendini açma, daha geniş bilgi aktarımını ve daha etkili bir yakınlaşmayı sağlar. Dar kendini açma ise daha yüzeysel bir alışveriştir; yüzeysel ilişkiler doğurur.

Karanlık Alan Gizli Alan Kör Alan Açık Alan Joharry Penceresi/ Kendini Tanıma Penceresi Kişiler kendilerini tam olarak tanımazlar. Bütün bir hayat kişinin kendini daha iyi tanıma sürecidir diyebiliriz. Birde diğer insanlar la paylaşılan ve paylaşılmayan alanlar söz konusudur. Araştırmalara göre Açık Alan penceresi en geniş olan insanlar kendini açma eyleminde ve kişilerarası iletişimde daha başarılı olmaktadır. Açık Alan: Sizin ve başkalarının bildiği, bilinçli davranışlarınızdır. Kör Alan: Başkalarının sizin hakkınızda farkettiği gerçeklerdir, cimrilik, kıskançlık Gizli Alan: Başkalarından özenle sakladığımız yanlarımız, duygularımız Karanlık Alan: Ne bizim ne de diğer insanların farketmediği kişilik özelliklerimizdir. Kendinizce Bilinenler Kendinizce Bilinmeyenler Karanlık Alan Gizli Alan Kör Alan Açık Alan Kendiniz ve Diğerlerince Bilinen Diğerlerince bilinen kendinizce bilinmeyen Kendiniz ve Diğerlerince Bilinmeyen Diğerlerince Bilinmeyen Kendinizce Bilinen

Kendini Açmanın İşlevleri Arınma: Bilinçdışına itilen duygu ve düşüncelerin ifade edilerek boşalmasına ve ruhsal arınmaya olanak sağlar. Benlikte İçsel Açıklık: Kişinin kendini açması, kendi duygu ve düşüncelerini daha iyi kavrayabilmesini sağlar. Sosyal Onay: Kendini açma eyleminde toplum tarafından alınan onay ve red, kişinin kendini düzenlemesini ve gelişmesini sağlar. İlişki Gelişimi: Kendini açma eylemi gerçekleşmeden, sadece zamana dayalı olarak bir ilişki gelişmez. Sosyal Kontrol: Kişi zamanla uygun kendini açmayı öğrenerek, bireysel mahremini saklamayı öğrenir. Çocuklarda bu olgu gelişmediğinden herşeyi söylerler.

Neden Kendimizi Açmalıyız Toplum: Tek başına düşünce içine kapanık ve sınırlı duvarlara mahkumdur. Düşüncenin ve hayatın sınırsızlığı dışarıyla, kültür ve çevreyle ilişki kurmakla mümkün olur. Bu nedenle birey toplumla ilişki kurmak zorundadır. Psikoloji: Kişi ne kadar güçlü olursa olsun bazen kendi sorunlarını aşamaz, bazen sadece kendini ifade edebilmek dahi sorunu aşmak için önemli bir aşamadır. Bu nedenle psikolojik bir varlık olarak insanın güçlü kişilsel ilişkilere ihtiyacı vardır.