Alyuvarlar, anemi ve polistemi Alyuvarlar (eritrositler) 1999 Alyuvarlar, anemi ve polistemi Alyuvarlar (eritrositler) Alyuvarların üretimi Hemoglobin yapımı Demir metabolizması Alyuvarların haraplanması Anemiler Aneminin dolaşım sistemi üzerine etkileri Polistemi Polisteminin dolaşım sistemi üzerine etkisi Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Alyuvarlar (Eritrositler) 1999 Alyuvarlar (Eritrositler) Hemoglobin (Hb) taşıma Diğer fonksiyonları: CO2 taşınması: karbonik anhidraz, HCO-3 Hb’in tampon görevi Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Alyuvarların şekli ve büyüklüğü bikonkav disk şeklinde: 1999 Alyuvarların şekli ve büyüklüğü bikonkav disk şeklinde: çapı yaklaşık 8 µm kalınlık kenarda 2.5 µm ortada 1µm hacim: 90-95 µm3 şekil değiştirebilme, kılcal damarlardan geçebilme Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Figure 7-20: Scanning electron micrograph of a normal red blood cell.

Figure 27-15: Human red blood cells and fibrin fibrils Figure 27-15: Human red blood cells and fibrin fibrils. Blood was placed on a polyvinyl chloride surface, fixed, and photographed with a scanning electron microscope. Reduced from ×2590. (Courtesy of NF Rodman.) (From Ganong W.: Review of Medical Physiology)

Kandaki eritrosit sayısı: erkekde: 5 200 000 ± 300 000 / mm3 1999 Kandaki eritrosit sayısı: erkekde: 5 200 000 ± 300 000 / mm3 kadınlarda: 4 700 000 ± 300 000 / mm3 etkili faktörler: yaş cins yükseklik Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Eritrositlerdeki hemoglobin miktarı: 1999 Eritrositlerdeki hemoglobin miktarı: hematokrit (kanın % eritrosit değeri- normalde %40-45) ve hücrelerin Hb değeri normal olduğu zaman erkekde % 16 g kadında %14 g 1 g saf Hb 1.39 ml O2 bağlayabilir. O halde: 100 ml kan erkekde 21 ml kadında 19 ml O2 taşıyabilir. Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Table 27-6: Characteristics of human red cells.1 (From Ganong W.: Review of Medical Physiology)                                                                                                                                                                                                              

Alyuvarların vücuttaki yapım yeri Embriyonal yaşam: 1999 ALYUVARLARIN ÜRETİMİ Alyuvarların vücuttaki yapım yeri Embriyonal yaşam: İlk bir kaç hafta: vitellus kesesi İkinci trimestrde (İkinci 3 aylık dönem): karaciğer, ayrıca dalak ve lenf düğümleri Gebeliğin son ayında: kemik iliği İlk 5 yaş: bütün kemiklerin kemik iliği 20 yaşından sonra: sadece membranöz kemiklerin kemik iliğinde (vertebralar, sternum, kaburga ve kalça kemiği gibi) (Aşırı kemik iliği uyarılmasıÞ normal kemik iliğinde hiperplazi ve diğer kemiklerde yeniden eritrosit yapımına başlanması) Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

1999 Figure 32-1 Relative rates of red blood cell production in the bone marrow of different bones at different ages. Downloaded from: StudentConsult (on 1 September 2005 01:35 PM) © 2005 Elsevier Kan fizyolojisi

Çok yönlü hematopoietik kök hücreler, büyüme indükleyiciler ve farklılaşma indükleyiciler Dolaşan kandaki tüm hücreler, kemik iliğindeki çok-yönlü hemopoietik kök hücre adlı hücrelerden kaynaklanır (Şekil 32-2). Bu hücrelerin bir kısmı sayıları yaşla azalmakla beraber orijinal çok yönlü hücreler olarak kalıp kemik iliğinde kaynak oluştururlar. Kök hücrelerin büyük bir kısmı ise diğer hücrelere farklılaşırlar. İlk aşamada yönlenmiş kök hücreleri oluştururlar.

1999 Figure 32-2 Formation of the multiple different blood cells from the original pluripotent hematopoietic stem cell (PHSC) in the bone marrow. Downloaded from: StudentConsult (on 1 September 2005 01:35 PM) © 2005 Elsevier Kan fizyolojisi

Figure 27-2: Development of various formed elements of the blood from bone marrow cells. Cells below the horizontal line are found in normal peripheral blood. The principal sites of action of erythropoietin (erythro) and the various colony-stimulating factors (CSF) that stimulate the differentiation of the components are indicated. G, granulocyte; M, macrophage; IL, interleukin; see Tables 27-2 and 27-3. (From Ganong W.: Review of Medical Physiology)

Eritrosit üreten yönlenmiş kök hücreye CFU-E (Colony Forming Unit-Erythrocyte), koloni oluşturan birim-eritrosit, adı verilir. Benzer şekilde granülosit ve monositleri oluşturan birimler de CFU-GM adını alır. Farklı kök hücrelerin çoğalması büyüme indükleyici proteinler (4 adet) tarafından kontrol edilir. Bunlardan interlökin-3, tüm kök hücrelerinin büyüme ve üremesini kolaylaştırdığı halde, diğerlerinin etkisi kök hücre tipine özeldir. Büyüme indükleyiciler dışında farklılaşma indükleyici proteinler de vardır.

Büyüme ve farklılaşma indükleyicilerin oluşumu kemik iliği dışındaki faktörler tarafından da kontrol edilir. Örneğin, vücudun hipoksiye maruz kalması sonucu büyüme ve farklılaşmanın uyarılması ile eritrosit sayısı çok artar. Enfeksiyon hastalıkları da büyüme ve farklılaşmaya neden olarak özel tipte lökositlerin oluşmasına neden olurlar.

Table 27-2: Factors regulating hematopoiesis. SCL:stem cell leukemia. CSF, colony-stimulating factors, G, granulocyte; M, macrophage; IL, interleukin (From Ganong W.: Review of Medical Physiology)

Alyuvarların gelişmesi: 1999 Alyuvarların gelişmesi: pluripotent hemopoetik stem hücre (her türlü kan hücresine dönüşebilir) unipotent stem hücre (yalnız alyuvar veya akyuvar üretebilir) proeritroblast Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

polikromatofil eritroblast 1999 proeritroblast bazofil eritroblast polikromatofil eritroblast ortokromatik eritroblast (Hb %34, çekirdek atılır) retikülosit (Diyapedez ile kılcal dolaşıma geçiş) eritrosit (periferik kanda retikülosit oranı %1den az) Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

1999 Figure 32-2 Formation of the multiple different blood cells from the original pluripotent hematopoietic stem cell (PHSC) in the bone marrow. Downloaded from: StudentConsult (on 1 September 2005 01:35 PM) © 2005 Elsevier Kan fizyolojisi

Eritrosit üretiminin düzenlenmesi-eritropoietinin rolü 1999 Eritrosit üretiminin düzenlenmesi-eritropoietinin rolü eritrosit sayısı: dokulara yeterli oksijeni sağlayacak kadar çok dolaşımı zorlaştırmayacak kadar az Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Eritrosit üretiminin temel düzenleyicisi olarak doku oksijenlenmesi: 1999 Eritrosit üretiminin temel düzenleyicisi olarak doku oksijenlenmesi: Dokulara taşınan oksijen miktarında düşme (örneğin kanama, diğer anemiler, yüksek irtifa) Kemik iliği uyarılması Kandaki eritrosit sayısında artış Doku oksijen ihtiyacının karşılanması Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Periferik damarlarda kan akımı azalması 1999 Periferik damarlarda kan akımı azalması Akciğerlerde kanın oksijenlenmesini bozan durumlar: uzun süren kalp yetersizliği ve akciğer hastalıkları doku hipoksisi eritrosit yapım hızı ­ hematokrit ­ total kan hacmi ­ Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

hemopoietik kök hücreleri 1999 hemopoietik kök hücreleri proeritroblastlar eritropoietin ­ eritrositler böbrek dokunun oksijenlenmesi ¯ Şekil 4-4 Doku oksijenlenmesi azaldığı zaman eritrosit yapımının eritropoietin tarafından arttırılması kan hacmi azalması anemi hemoglobin azlığı kan akımının azalması akciğer hastalıkları Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

1999 Figure 32-4 Function of the erythropoietin mechanism to increase production of red blood cells when tissue oxygenation decreases. Downloaded from: StudentConsult (on 1 September 2005 01:35 PM) © 2005 Elsevier Kan fizyolojisi

eritropoietin yapımında böbreğin rolü: % 90-95’i böbreklerde yapılır. 1999 Eritropoietin, hipoksiye cevap olarak yapımı ve alyuvar üretimini düzenlemedeki rolü: eritropoietin molekül ağırlığı: 34 000 glikoprotein eritropoietin yapımında böbreğin rolü: % 90-95’i böbreklerde yapılır. juxtaglomerüler hücreler (glomerüle komşu afferent arteriyol çeperinde) Her iki böbrek alınırsa anemi olur. (Kc ve belki de makrofajlarda yapılan eritropoietin, %5-10, yetersiz kalır.) Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Eritrosit yapım hızının kana serbestleyen hücre tiplerine etkisi: 1999 Eritrosit yapım hızının kana serbestleyen hücre tiplerine etkisi: hızlı eritrosit yapımı dolaşımdaki retikülosit % 1 ® %30-50 eritroblastosis fötalisde: dolaşımdaki eritroblast %0 ® % 5-20 Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Eritrosit yapımı için gerekli vitaminler 1999 Eritrosit yapımı için gerekli vitaminler Olgunlaşma faktörü-vitamin B12 (siyanokobalamin) DNA sentezi için gerekli (Vitamin B12 ve folik asit DNA’nın temel yapı taşlarından olan timidin trifosfat yapımında gereklidirler.) Eksikliğinde: megaloblast oluşumu frajil, eritrosit yarı ömrü normalin 1/2-1/3’ü kadar Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

mide bezleri paryetal hücrelerinden intrinsik faktör salgılanır. 1999 Vitamin B12 absorbsiyon bozukluğunun neden olduğu olgunlaşma kusuru-pernisiyöz anemi mide bezleri paryetal hücrelerinden intrinsik faktör salgılanır. B12 vitamini intrensek faktöre bağlanarak ince barsaklardan emilir. atrofik gastrit B12 vitamini kc de depolanır. Gereksinim 5 mg/gün Eksiklik belirtisi 4-5 yıl sonra görülür. Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Figure 6-7: Pathogenesis and effects of pernicious anemia (autoimmune atrophic gastritis). (Modified and reproduced, with permission, from Chandrasoma P, Taylor CR: Concise Pathology, 3rd ed. Appleton & Lange, 1998.)

Figure 6-8: Role of cobalamin (vitamin B12) and folic acid in nucleic acid and myelin metabolism. Lack of either cobalamin or folic acid retards DNA synthesis (A) and lack of cobalamin leads to loss of folic acid, which cannot be held intracellularly unless polyglutamated. Lack of cobalamin also leads to abnormal myelin synthesis, probably via a deficiency in methionine production (B). (Modified and reproduced, with permission, from Chandrasoma P, Taylor CR: Concise Pathology, 3rd ed. Appleton & Lange, 1998.)

Eritrosit olgunlaşmasında folik asidin (pteroilglutamik asit) etkisi 1999 Eritrosit olgunlaşmasında folik asidin (pteroilglutamik asit) etkisi Bazen pernisiyöz anemili hasta vit B12 tedavisine cevap vermez, folik aside verir. DNA sentezi için gerekli deoksitimidilat oluşumunda görevlidir. Kan Fizyolojisi (1) Kan fizyolojisi

Figure 6-9: Megaloblastic hematopoiesis: morphologic changes visible with microscopic examination of bone marrow or peripheral blood. (Reproduced, with permission, from Chandrasoma P, Taylor CR: Concise Pathology, 3rd ed. Appleton & Lange, 1998.)

Dikkatle dinlediğiniz için teşekkürler.