2011 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE SUNUŞ KONUŞMASI (TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu) MEHMET ŞİMŞEK MALİYE BAKANI 26 Ekim 2010

DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ SON GELİŞMELER

Küresel Büyüme ( , %) Kaynak: IMF

IMF 2010 Yılı Büyüme Tahminleri (Yıllık % Değişim) Kaynak: IMF, WEO Ekim 2010, WB

Kaynak: IMF, WEO Ekim 2010 Dünyada Ortalama Reel GSYH Büyüme Tahmini ( ,%) 0’dan Düşük 0 – 2 Arasında 2 – 5 Arasında 5’den Büyük

Artan Bütçe Açıkları ve Borç Yükü (2009) Kaynak: IMF, Maliye Bakanlığı

Kaynak: IMF, OVP ( ) Artan Bütçe Açıkları ve Borç Yükü (2010)

Kaynak: IMF, WEO Ekim 2010 Hanehalkı Borçluluk Oranı (Borç/Gelir, %)

AB’de Daralan Ülke Sayısı Kaynak: Eurostat

Mevsimsellikten Arındırılmış GSYH (2008Ç1=100) Kaynak: TÜİK

Kaynak: IMF, WEO Ekim 2010 Avrupa’da Ortalama Reel GSYH Büyüme Tahminleri ( ,%) 0’dan Düşük 0 – 2 Arasında 2 – 5 Arasında 5’den Büyük

Toplam İstihdam (Milyon Kişi) Kaynak: Eurostat * 2010 yılı ikinci çeyrek verisidir.

Kaynak: TÜİK * Çekirdek enflasyon olarak I Endeksi kullanılmıştır. TÜFE ve Çekirdek Enflasyon (%)

Seçilmiş Ülkelerin CDS Primleri*

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB * Gösterge DİBS Faizi * 12 Aylık Enflasyon Beklentileri kullanılmıştır. Türkiye’de Reel Faiz Oranı* (%)

Kaynak: TCMB, Bloomberg * Borçlanma Faiz Oranı Seçilmiş Ülkelerde Reel Faiz Oranları (Ekim 2010, %)

Güçlü Bankacılık Sektörü - Sermaye Yeterlilik Oranları (%) Kaynak: BDDK

Kaynak: TCMB, BDDK * 2 Haftalık Hareketli Ortalama. Kredi Faiz Oranları (%)

Kaynak: BDDK Bankacılık Kesimi Özkaynak Karlılığı (%)

Toplam Hanehalkı Yükümlülüğü/GSYH (2008, %) Kaynak: ECB, TÜİK, TCMB

Maastricht Kriteri: % -3 Bütçe Dengesi/GSYH (2010, %) Kaynak: IMF, OVP ( )

Maastricht Kriteri: % -3 Kaynak: IMF, OVP ( ) Bütçe Dengesi/GSYH (2011, %)

Maastricht Kriteri: % 3 Orta Vadeli Program Genel Yönetim Bütçe Açığı/GSYH (%) Kaynak: DPT * OVP ( )

Maastricht Kriteri: % 3 Orta Vadeli Program Merkezi Yönetim Bütçe Açığı/GSYH (%) Kaynak: Maliye Bakanlığı * OVP ( )

Kaynak: IMF, OVP ( ) Kamu Borç Stoku/GSYH (2010, %)

Kaynak: IMF, OVP ( ) Kamu Borç Stoku/GSYH (2011, %)

ABD - Kamu Borcu/GSYH (%)Euro Bölgesi - Kamu Borcu/GSYH (%) Kaynak: IMF, WEO Ekim 2010

Maastricht Kriteri: % 60 Orta Vadeli Program AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku/GSYH (%)

İSPANYA  Memur maaşları 2010’da % 5 azaltıldı ve 2011’de dondurulacak.  Emekli maaşları azaltılacak.  15 milyar euroluk kemer sıkma programı uygulanacak.  13 bin kamu işçisi işten çıkarılacak.  Çocuk yardımında kesintiye gidilecek. Birçok Ülke Krizin Faturasını Halka Çıkardı!

PORTEKİZ  Kamu çalışanlarının ücretlerinin 4 yıllığına dondurulması kararlaştırıldı.  Vergi oranlarının 2010’un ortasından itibaren yükseltilmesine karar verildi.  Bazı önemli yatırım harcamaları ertelendi. Birçok Ülke Krizin Faturasını Halka Çıkardı!

İNGİLTERE  Kabine üyelerinin ve milletvekillerinin maaşlarında % 5 kesintiye gidilmesine karar verildi.  Kamu hizmetlerinde kesintiye gidilmesi kararlaştırıldı.  KDV oranının artırılması planlanıyor.  Çocuk yardımında kesintiye gidiliyor. Birçok Ülke Krizin Faturasını Halka Çıkardı!

FRANSA  Memur maaşları donduruldu.  Kamudaki civarındaki kadroyu kaldırma kararı aldı.  Kamu çalışanlarının sayısı 3 yıl içinde 100 bin kişi azaltılacak. Birçok Ülke Krizin Faturasını Halka Çıkardı!

YUNANİSTAN  Memur maaşları 3 yıl donduruldu.  Kamu çalışanlarının ikramiyeleri kesildi.  KDV oranı % 23’e yükseltildi. Birçok Ülke Krizin Faturasını Halka Çıkardı!

İTALYA  Memur maaşlarının 3 yıl dondurulmasına karar verildi.  Bakanların ve 130 bin eurodan fazla maaş alan kamu çalışanlarının maaşlarının % 10 düşürülmesi planlanıyor. Birçok Ülke Krizin Faturasını Halka Çıkardı!

Kaynak: TCMB Cari İşlemler Dengesi/GSYH (%)

Ödemeler Dengesi Alt Kalemleri (6 Aylık Kümülatif, Milyar $) Kaynak: TCMB, TÜİK * 32 sayılı Kararda yapılan değişikliğin etkisinden arındırılmıştır.

Kaynak: TCMB, TÜİK Enerji Dışı Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Kümülatif, Milyar $)

Kaynak: TÜİK Kişi Başına Ar-Ge Harcaması (SAGP, $)

Brüt Okullaşma Oranı (%)

ABD, AB-27 ve Türkiye’de Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranları Kaynak: Eurostat * 2010 verisi Türkiye için Temmuz dönemine aittir. ABD AB-27

Tarımdışı İstihdam* (Milyon Kişi)

Kaynak: OECD, EİU, TÜİK * Türkiye verisi Temmuz 2010, Yunanistan verisi Haziran 2010’a göre hesaplanmıştır. İşsizlik Oranındaki Değişim (Ağustos 2009-Ağustos 2010, Puan)

ORTA VADELİ MALİ HEDEFLER VE MALİYE POLİTİKASI

Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi ve Faiz Dışı Denge Hedefleri (OVP , %) Kaynak: Maliye Bakanlığı, OVP

 Büyümeye istikrar kazandırılması,  İstihdamın artırılması,  Kamu dengelerinin iyileştirilmesi,  Sağlık, eğitim ve sosyal nitelikli harcamalara öncelik verilmesi,  Toplumun yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve beşeri sermayenin niteliğinin arttırılmasına yönelik politikalar uygulanmaya devam edilmesi,  Ekonominin verimliliğini ve üretken yapısını destekleyen altyapı yatırımlarına ağırlık verilmesi,  İletişim teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı yatırımlarına öncelik verilmesi,  Bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmaya yönelik politikalar uygulanmaya devam edilmesi, Maliye Politikası Hedefleri-1

 Ekonomide kayıt dışılığın azaltılması,  Vergi politikalarının uygulanmasında istikrar ve vergilendirmede öngörülebilirliğin esas olması,  Vergi mevzuatının sadeleştirilmesi,  Vergi kayıp ve kaçağını önlemeye yönelik denetimlerinin artırılması,  Etkin bir tahsilat sisteminin oluşturulması,  Vergiye gönüllü uyumun artırılması ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik çalışmalara devam edilmesi,  Vergi bilincinin artırılmasına yönelik faaliyetlere ağırlık verilmesi, öngörülmektedir. Maliye Politikası Hedefleri-2

2009 YILI KESİNHESAP KANUNU TASARISI

2009 Yılı Kesinhesap Kanunu Tasarısı Bütçe Giderleri268,2 milyar TL Bütçe Gelirleri215,5 milyar TL Bütçe Açığı52,8 milyar TL Faiz Giderleri53,2 milyar TL Faiz Dışı Fazla440 milyon TL Kaynak: Maliye Bakanlığı

2010 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ YILSONU GERÇEKLEŞME TAHMİNİ

2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Yılsonu Gerçekleşme Tahmini (Milyar TL) Kaynak: Maliye Bakanlığı

50 Bütçe Açığı / GSYH (%) Kaynak: Maliye Bakanlığı

2011 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU TASARISI

Makroekonomik Göstergeler

2011 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Temel Özellikleri yılı bütçesi; 2011 yılı bütçesi;  Reel kesimi destekleyen bir bütçedir.  İstihdamı destekleyen bir bütçedir.  Sosyal bir bütçedir.  Kamu görevlilerini gözeten bir bütçedir.  Öğrencilerin eğitim, barınma, yiyecek ihtiyaçlarını karşılayan bir bütçedir.  Özürlü vatandaşlara destek olan ve eğitimine katkı sağlayan bir bütçedir.  Eğitime ve sağlığa ayrılan kaynağın artırıldığı bir bütçedir.

Kamu Görevlileri Maaş Artışları

2011 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Temel Özellikleri-2  Tüm vatandaşlara sağlık hizmeti götüren bir bütçedir.  Üniversitelere personel ve kaynak desteği sağlayan bir bütçedir.  Üniversite eğitimini ülke geneline yayan bir bütçedir.  Sosyal güvenlik sistemini destekleyen bir bütçedir.  Mahalli idarelere destek olan bir bütçedir.  Bilimi ve Ar-Ge’yi destekleyen bir bütçedir.  Bölgesel gelişme projelerini destekleyen bir bütçedir.

2011 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Tasarısı (Milyar TL) Kaynak: Maliye Bakanlığı

2011 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri (Milyar TL) Kaynak: Maliye Bakanlığı

2011 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Milyar TL) Kaynak: Maliye Bakanlığı Nominal GSYH Artış Oranı % 10,6’dır

2011 Yılı Vergi Gelirleri (Milyar TL) Kaynak: Maliye Bakanlığı

Faiz Giderleri/GSYH (%) Kaynak: Maliye Bakanlığı

Faiz Giderleri/Vergi Gelirleri (%) Kaynak: Maliye Bakanlığı

GELİR POLİTİKASI VEUYGULAMALARI

Ortalama Ücret Üzerindeki Yükler* (2009,%) Kaynak: OECD * Sosyal Güvenlik Primleri Dahil.

Kurum Kazançları Üzerindeki Vergi Yükü (2009,%) Kaynak: OECD Türkiye 2002 yılında OECD Ülkeleri’nin 2002 yılına ilişkin oranlarına göre 2. sırada yer almaktadır.

OECD Ülkelerinde Gelir Vergisi En Üst Dilim Oranları (2009,%) Kaynak: OECD Türkiye 2002 yılında OECD Ülkeleri’nin 2002 yılına ilişkin oranlarına göre 9. sırada yer almaktadır.

Sosyal Güvenlik Primleri Dahil Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Payı (2008, %) Kaynak: OECD

Sosyal Güvenlik Primleri Hariç Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Payı (2008, %) Kaynak: OECD

Toplam Vergi Yükü* (GSYH’ye Oranı, 2008, %) Kaynak: OECD * Vergi Gelirleri + Sos.Güv.Prim.+ Mahalli İdareler Vergi Gelirleri