BÖLÜM 3

Üçüncü Bölüm Konuları DENEY NEDİR? DEĞİŞKENLER DENEYSEL DESENLER PROBLEMDEN DENEYE: İŞİN ÖZÜ VERİ

DENEY NEDİR? Bir deney, bir veya birden fazla bağımsız değişkenin, bir veya birden fazla bağımlı değişken üzerindeki etkilerini araştırmak için yapılan kontrollü bir işlemdir. Bağımsız değişken deneyci tarafından değişimlenirken; bağımlı değişken gözlenir ve kaydedilir.

Pek çok deney, bir seferde birden fazla bağımsız DENEY NEDİR? Deneylerin Avantajları Pek çok deney, bir seferde birden fazla bağımsız değişkeni test eder. Ekonomik olmasının yanında bu durum, deneycinin etkileşimler hakkında önemli bilgiler edinmesini sağlar.

DENEY NEDİR? Deneylerin Yapılma Nedeni Deneyler, kuramları test etmek, bir önceki bulguları tekrarlamak ve genişletmek veya bir önceki araştırmanın doğrulanamadığını göstermek için yapılır. Sadece ne olabileceğini görmek için nadiren deney yapılır.

DEĞİŞKENLER Bu bölüm, bir deneye başlamadan önce dikkatli bir şekilde düşünülmesi gereken üç tür değişkeni içermektedir: Bağımsız değişken, Bağımlı değişken, Kontrol değişkenleri.

olduğu anlamına gelebilir. DEĞİŞKENLER Bağımsız Değişkenler Bir deneyci, bağımsız değişkenlerin davranışı kontrol edeceğini düşündüğü için bağımsız değişkenler seçilir. Kontrol edilmezse bu, değişimlemenin yetersiz veya deneyin yanlış olduğu anlamına gelebilir.

DEĞİŞKENLER Bağımlı Değişkenler Bağımlı değişkenler, tutarlı olmak zorundadır; yani aynı koşullar altında her zaman aynı sonuçları vermelidir. Tavan ve taban etkileri bağımlı değişkenin yeterli ranja (sınırlara) sahip olmamasından kaynaklanır.

DEĞİŞKENLER Kontrol Değişkenleri Kontrol değişkenleri deney süresince değişimlenemeyen potansiyel bağımsız değişkenlerdir.

DENEYSEL DESENLER Deneysel desen; denekleri, dışsal değişimleri en aza indirgemesi beklenen şekillerde farklı koşullara atar.

DENEYSEL DESENLER Denekler-Arası (Gruplar-Arası) Desenler Denekler-arası desende, farklı denek grupları farklı uygulamalara tabi olur.

Denek-içi desende ise aynı denekler tüm uygulamalardan DENEYSEL DESENLER Denek-İçi (Grup-İçi) Desenler Denek-içi desende ise aynı denekler tüm uygulamalardan geçer. Denekler-arası desen daha güvenli olmakla birlikte denek-içi desen daha etkilidir.

DENEYSEL DESENLER Karma Desenler Karma desenler, deneklerarası olan bağımsız değişkenlere ve denek-içi olan diğerlerine sahiptir.

DENEYSEL DESENLER Kontrol Koşulları Kontrol koşulları, ilgilenilen koşul veya koşulların karşılaştırılabileceğine dair net bir altyapı sağlar.

Deneysel desende pek çok gizli tehlike vardır. DENEYSEL DESENLER Gizli Tehlikeler Deneysel desende pek çok gizli tehlike vardır. Talep karakteristikleri deneye katılan deneğin bilgi birikiminden kaynaklanır. Deneyci etkileri deneyci, deneyin amacına ilişkin ipuçları verdiğinde veya deneği sistematik olarak etkilediğinde (davranış veya kişisel özellikler yoluyla) yanlışlıkla uygulanan yapay olgulardır.

DENEYSEL DESENLER Yarı Deneysel Deneyler Psikolojide yarı deneysel araştırmalarda genelde denek değişkenleri kullanılır. Bu değişkenler, bir kişiden diğerine farklılık gösteren yaş, zekâ, zihinsel sağlık, boy, saç rengi, cinsiyet ve diğer sayısız özellikler gibi ölçütlerdir.

VERİ Verilerin Toplanması Verilerin Toplanması Verilerin Toplanması