Nicel Analizlere Giriş Yrd. Doç. Dr. İhsan Sarı

Veri toplama işlemi ile birlikte toplanan veriler HAM VERİ olarak adlandırılır. Veri analizi yöntemi ile ham veriye anlam kazandırılır. BAZI KONTROLLER YAPILMALIDIR

Ölçme: önceden belirlenmiş olan kurallara göre, nesnelere ve objelere sayılar atfetme. Ölçeme de hata: ölçülmek istenen gerçek değerden sapmalardır. SOSYAL BİLİMLERDE HER ÖLÇÜMDE BELLİ DÜZEYDE HATA MEVCUTTUR. GERÇEK DEĞER = ÖLÇÜLEN DEĞER + HATALAR

Hata kaynakları Deneğin karakteri Kısa süreli kişisel faktörler (sağlık, duygu vb.) Örnekleme ve ölçeklerden kaynaklı hatalar Durumsal faktörler Mekanik faktörler (silik yazı veya sıkışık hazırlanmış sorular) Anketin uygulanması ile ilgili faktörler (örn: mülakatçı yönlendirmesi) Analizle ilgili faktörler

En genel halde ölçme hatalarının sınıflandırılması Sistematik hatalar Tesadüfi hatalar Saha çalışması kaynaklı hatalar Örnekleme hataları Örnekleme dışı hatalar

Veri hazırlama süreci Saha çalışmasında elde edilen ham verilerin analize hazır hale getirilmesi amacıyla yapılan işlemler dizisidir. Amaç: ham verinin yapısında olan ve sıhhatini bozan hatalar ve sorunların ortadan kaldırılması.

Veri hazırlama süreci basamakları Anketlerin kontrol edilmesi Düzenleme (edit etme) Kodlama Verinin bilgisayar ortamına aktarılması Veri temizleme İstatistiksel düzenlemeler Uygun analiz stratejisinin seçilmesi

Anketlerin kontrol edilmesi Tam doldurulmuşmu Cevaplarda belli bir trend varmı Sayfalar eksikmi Son kabul tarihinden sonramı gelmiş Anket uygun olmayan kişilercemi doldurulmuş

Düzenleme Eksik cevaplar olup olmadığına bakılır İki seçenek arasına işaret koyma Eksik cevaplama Eksik cevaplı anketlerde yapılabilecekler Anket deneğe tekrar doldurtulur Eksik cevapların yerine uygun cevaplar bulunur Eksik cevap verenlerin sayısının oransal olarak düşük olduğu, Eksik cevaplı anketlerde eksik kısımların az olması Eksik olan kısımların araştırma için önem arz eden değişkenlerden olmaması durumlarında kullanılan yöntemdir Eksik cevaplı anketlerin iptal edilmesi Örneklemin büyük olması, Cevap verenlerle vermeyenler arasında özellikler açısından bir fark olmaması Cevap vermeyenlerin anketin büyük bir kısmına cevap vermemesi, Temel değişkenlere cevap verilmemiş olması durumlarında kullanılan yöntemdir

Kodlama Sayısal forma dönüştürmedir. (KODLAMA ÖRNEKLERİ) Her bir cevap seçeneğine karşılık gelen bir kod (sayı) atanır. YENİDEN KODLAMA: kodlanmış olan bir değişkene ait mevcut kodların yeni kodlarla değiştirilmesidir. Her ankete bir numara verilmelidir (hataların tespiti).

Verinin bilgisayar ortamına aktarılması İnternet anketlerinde ver direk aktarılır Veri klavye aracılığı ile giriliyor ise hata yapma olasılığı yüksektir. Hataları görmek için frekans analizi alınır.

Veri temizleme Uç değerlerin tespiti (Belli bir markaya ilişkin herşey çok yüksek veya çok düşük işaretlendi ise ön yargı olma ihtimali düşünülebilir). Mantıksal çelişkilerin araştırılması Cevap aralığı dışında kalan değerlerin tespiti (ankete giderek kontrol yapılır). Eksik cevaplara çözüm bulma (ilk kontrol elle yapıldı, burada daha detaylı inceleme yapılır) Eksik cevapları yeni değerlerle değiştirirken yapılacaklar Mevcut değişkenin ortalamasını almak Diğer değişkenlerden yararlanarak mevcut değişken için bir ortalama koymak Eksik değerlerin iptal edilmesi Tamamen iptal etmek Her bir hesaplamada sadece tam olan verilerle analiz yapmak Çamaşır makinası olmayan birinin, çamaşır makinası ile ilgili soruları cevaplaması gibi durumlar Kontrol sorusu olarak sorulan soruya çelişkili cevaplar verenlerin tespiti vb.

İstatistiksel Düzenlemeler Değişkenlere Ağırlık Atama Bazı deneklerin cevaplarına diğerlerine göre daha fazla ağırlık verme Zaman Serisinde son gözlemlere daha fazla ağırlık verme Değişkenlerin Yeniden Tanımlanması Örneğin aralıklı yaş değişkenini kategorik yapıya dönüştürmek Veri Transformasyonu (Dönüştürme) Karekök dönüşümü negatif, logaritma dönüşümü vb

Uygun analiz stratejisinin seçimi Araştırmaya ve veriye uygun analiz belirlenmelidir. Cinsiyet verisinde ortalama almak gibi yanlışlıklar yapılmaktadır…

Merkezi Yığılma Ölçüleri MERKEZİ EĞİLİM (YIĞILMA) ÖLÇÜLERİ Puanların bir merkezde toplanma durumunu gösterir Merkezi Yığılma Ölçüleri mod medyan Aritmetik ortalama Normal Dağılımda; mod=medyan=aritmetik ortalama bir birine eşittir

MEDYAN (ORTANCA) Dağılımı iki eşit parçaya bölen değerdir (%50 - %50) Sıralama türü ölçekler için uygundur Ham puanların sayısından etkilenir. Uç değerlerden etkilenmez Dağılımın tam ortası isteniyorsa, uç değerler ortalamayı etkiliyorsa, ortalamayı hesaplamak için süre yoksa kullanılır Medyan bulunurken puanlar sıraya konulur Formülü: Çift sayılarda [(N/2) + (N/2)+(1)]/2 % 50 Örnek: Öğrencilerin vizeden aldığı notlar şu şekilde verilmiştir: 68, 71, 74, 80, 82, 88 ortanca Ortanca = [(6/2) + (6/2)+1 ] /2 = (3 + 4)/2 = (74+80)/2 = 77 68, 71, 74, (77) 80, 82, 88 Formülü: Tek sayılarda (N+1)/2 Örnek: Öğrencilerin vizeden aldığı notlar şu şekilde verilmiştir: 68, 71, 74, 80, 82 Ortanca = [(5+1)/2] = 3 68, 71, (74) 80, 82

MOD Dağılımda en çok tekrar eden değerdir Sınıflama türü ölçekler için uygundur Ortalama ve ortancanın hesaplanmadığı durumlarda kullanılır En tipik ölçümler bilinmek isteniyorsa, kabaca hesaplanmak gerekiyorsa moda bakılır Bir dağılımın birden fazla modu olabilir Ardışık eşit sayıda tekrarlanan varsa orta noktasıdır Dağılımdaki ölçümlerin hepsi aynı ise mod yoktur Uç noktalardan etkilenmez En az güvenilen merkezi eğilim ölçüsüdür Az sayıdaki ölçümler için uygun değildir Örnek: Öğrencilerin vizeden aldığı notlar şu şekilde verilmiştir: 68, 71, 71, 74, 80, 80, 80, 80, 82, 88, 88 Cevap: 68, 71, 71, 74, 80, 80, 80, 80, 82, 88, 88

MEDYAN (ORTANCA) Dağılımı iki eşit parçaya bölen değerdir (%50 - %50) Sıralama türü ölçekler için uygundur Ham puanların sayısından etkilenir. Uç değerlerden etkilenmez Dağılımın tam ortası isteniyorsa, uç değerler ortalamayı etkiliyorsa, ortalamayı hesaplamak için süre yoksa kullanılır Medyan bulunurken puanlar sıraya konulur Formülü: Çift sayılarda [(N/2) + (N/2)+(1)]/2 % 50 Örnek: Öğrencilerin vizeden aldığı notlar şu şekilde verilmiştir: 68, 71, 74, 80, 82, 88 ortanca Ortanca = [(6/2) + (6/2)+1 ] /2 = (3 + 4)/2 = (74+80)/2 = 77 68, 71, 74, (77) 80, 82, 88 Formülü: Tek sayılarda (N+1)/2 Örnek: Öğrencilerin vizeden aldığı notlar şu şekilde verilmiştir: 68, 71, 74, 80, 82 Ortanca = [(5+1)/2] = 3 68, 71, (74) 80, 82

ARİTMETİK ORTALAMA En çok kullanılan merkezi yığılma ölçüsüdür ( x ) ile gösterilir Ölçümlerin toplamının, ölçüm sayısına bölümünü ifade eder Dağılımın uç değerlerinden etkilenir Bütün ölçümlerin kullanılmasıyla elde edilir Dağılım simetrikse, yani çarpık değilse ve üst düzey istatistiksel işlemler yapılacaksa kullanılır A. ortalama Öğrenci Test Puanı 1 70 2 3 71 4 75 5 6 76 A.O.= (70+70+71+75+75+76) / 6 A.O.= 72.83

Dağılımda Çarpıklık