Bireysel ve Örgütsel Perspektiften Kariyer Devreleri KARİYER YÖNETİMİ Doç. Dr. Yasemin ÖZDEMİR

Öğrenme Hedefleri Kariyer ve yaşam safhaları arasındaki ilişkiyi anlamak, Kariyer bir süreç olarak ele alındığında hangi aşamalardan diğer bir ifade ile devrelerden oluştuğunu anlamak, Kariyerin bu devrelerini bireysel ve örgütsel boyutta ele alabilmek ve diğer kariyer yönetimi konuları ile ilişkilendirebilmek, Kariyerin farklı devrelerini ve niteliklerini tanımlayarak kariyer yönetimi ve gelişimi açısından bir değerlendirebilmek hedeflenmektedir.

İçindekiler Öğrenme Hedefleri Kariyer Yönetimi- Bireysel ve Örgütsel Perspektiften Kariyer Devreleri Yaşam Safhaları Bireysel Kariyer Devreleri Örgütsel Kariyer Devreleri

KARİYER ve YAŞAM SAFHALARI İnsanın doğumu ile ölümü arasında geçen süre Kariyer yönetimi bireysel açıdan ele alındığında; bireylerin yaşam safhaları ile kariyer gelişimi arasında yakın bir korelasyon olduğu ortaya çıkar. Bu ilişkiyi en belirgin olarak ortaya koyan modellerin başında da daha önce detaylı olarak incelemiş olduğumuz Ericson ve Levinson’a ait model gelmektedir.

Yaşam Safhaları Farklı sınıflandırmalar var. 1.Kimlik oluşturmada (10-20 yaş) birey, kariyer seçeneklerini inceler ve yetişkinlerin dünyasına girmeye başlar. 2.Büyüme ve kurma (20-40 yaş) olarak adlandırılan ikinci aşamada birey, mesleğini seçer ve kariyer yolunu çizer. 3.Kendini koruma ve intibak (40-50 yaş) safhasında birey, yaşamı olduğu gibi kabul eder ve ona ayak uydurur. Ancak yaşam kalitesini sorguladığı için birey, kariyer değişimi ve boşanma gibi durumlarla karşılaşabilir. 4.Azalma (50 yaş ve üzeri) olarak adlandırılan son aşamada fiziksel ve zihinsel yeteneklerin azalması etkilidir. Ericson’a göre; 1.Çocukluk Dönemi (0-12 yaş) 2.Yetişkin Dönemi(13-40 yaş) 3.Olgunluk Dönemi (40 yaş ve üzeri)

Yaşam Safhaları Kuramları Eric Ericson’un Yaşam Dönemleri Kuramı Daniel Levinson’un Yaşam Dönemleri Kuramı

Eric Ericson’un Yaşam Dönemleri Kuramı Dönem Yaş Psiko-sosyal Devre Olması gereken Olmadığı taktirde Kariyer Devresi Çocukluk 0-1 2-3 4-5 6-12 Oral-duyum Anal-kasal Fallik-lokomotor Latans (gizlilik) Temel güvenlik Bağımsızlık Girişimcilik Çalışkanlık Temel güvensizlik Utanma,şüphe Suçluluk Aşağılık Keşfetme Yetişkinlik 13-18 19-25 26-40 Puberte ve adölesans İlk yetişkinlik Kimlik kazanma Sıkı dostluk Üreticilik Rol karışıklığı İzolasyon (yalnızlık) Verimsizlik Kurma Kariyer ortası Kariyer sonunun başı Olgunluk 40 + Ego bütünleşmesi Ümitsizlik, çöküntü Azalma Emeklilik

Daniel Levinson’un Yaşam Dönemleri Kuramı Eric Ericson’un yaşam dönemleri kuramından farklı olarak yaşam safhalarını çocukluktan itibaren incelememektedir. Yaşam safhalarını kariyer ile ilişkili olarak 6 grupta sınıflandırmaktadır. 1.Aileden Ayrılma (16-22 yaş) 2.Yetişkinlerin Dünyasına Geçici Kabul (22-29 yaş) 3. Geçiş Dönemi (29-32 yaş) 4. Yerleşme (32-39 yaş) 5. Potansiyel “Orta Yaş Krizi” Dönemi (39-43 yaş) 6. Yenilenme (43-50 yaş)

KARİYER DEVRELERİ Kariyer yaşamının devreleri, bireysel ve örgütsel açıdan olmak üzere farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Kariyer devreleri ile ilgili olarak yaş ve çalışma süreleri esas alınarak çok sayıda model oluşturulmuştur. Bu modelleri açıklamadan önce ortak özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz: -İnsanlar, her birisi belli görev ve meydan okumalardan oluşan bir dizi aşama boyunca ilerlerler. -Her aşama yaklaşık olarak belli yaş dilimlerine karşılık gelir. -Her aşama bireyin iş, aile ve kişisel gelişimini dikkate alan bütün bir birey yaklaşımını benimser. Kariyer devreleri birçok farklı modelle incelenmektedir.

KARİYER DEVRELERİ Keşfetme-Arama (0-25 yaş) Kurma (26-35 yaş) a.İş arama, bulma ve yerleşme b.Başarma (ilerleme, terfi ve transferler) 3. Kariyer Ortası (36-50 yaş) 4. Kariyer Sonu (51-65 Yaş) 5. Azalma / Emeklilik (66 -75)

Kariyer Devreleri-2

Yaşam Safhaları ve Kariyer İlişkisi Yaş ve evre kariyer gelişiminde önemli iki kriter olarak karşımıza çıkmaktadır. Dört Kariyer Geliştirme Modeli Miller ve Form (1951) Super (1980) Yaş Aşama 0-15 Hazırlık çalışması Dönemi 0-14 Büyüme 15-18 İşe Başlangıç Dönemi 15-24 Keşif 18-34 Deneme 25-44 Tesis 34-60 İstikrar 45-64 Sürdürme 65 + Emeklilik Düşüş Hall ve Nougaim (1968) Schein (1978) 0-25 İş öncesi 0-21 Büyüme, Fantezi, Keşif 25-30 16-25 İş Yaşamına Giriş 30-45 İlerleme Temel Eğitim 45-65 17-30 Erken Kariyerde Tam Üyelik 25 + Orta Kariyerde Tam Üyelik   35-45 Orta Kariyer Krizi 40 + Geç Kariyer Düşüş ve Ayrılış ?

Yaşam Safhaları ve Kariyer İlişkisi-2 Ericson ve Levinson’a ait model Yaş Kariyer Safhaları Yaşam Safhaları 65 Azalma/Emeklilik Olgunluk 50 Kariyer sonu Yetişkinlik 35 Kariyer ortası 25 Kurulma/Yerleşme (İlk işe giriş) İlk yetişkinlik Keşif Okuldan iş hayatına geçiş Çocukluk+Büyüme

İyi çalışmalar…