TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ AÇISINDAN TARIMDA ÇALIŞANLAR Prof. Dr. Zeynep ŞİMŞEK Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Öğretim Üyesi Tarımda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezi

Toplumların üretim biçimi, erken ölüm ve hastalıklarla ilişkili TARIM en tehlikeli iş kolu

Türkiye'de her 4 kişiden biri tarımda istihdam edilmektedir. TARIM İŞÇİLERİ FOTOĞRAFI

İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIMDA ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞI ARAŞTIRMASI NELER SÖYLEDİ? Toplam kamu kesimi kaynaklarının; %54,2’si tarım %10,9’u sanayi %8,1’i eğitime, %6,2’si ulaştırma %4,3’ü sağlık %16’sının altyapı ve diğer hizmetler İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması TRC1 (Adıyaman, Gaziantep, Kilis), TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) TRC3 (Batman, Mardin, Siirt, Şırnak)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanların Çalıştığı Alanların Dağılımı (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışan Kadın ve Erkeklerin Son Üç Yılda Hizmete Erişim Durumları (%)

GAP Bölgesinde Hastalıklarla İlişkili Ev Ortamı Riskleri (%)

GAP Bölgesi'nde Tarımda Çalışan Ailelerin Tarlada Suya Erişimi (%)

GAP Bölgesi'nde Tarımda Çalışan Ailelerin Suyunun Klorlanma Durumu (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Genel Çevresel Riskler (%)

GAP Bölgesinde Hayvanlarla İlgili Riskler

GAP Bölgesinde Nakliye ve Makinelerle İlgili Riskler (%)

GAP Bölgesinde Bitki Koruma Ürünü Uygulama Davranışları (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışan Kadın ve Erkeklerin Pestisit Uygulama Sırasında Rahatsızlanma Durumları

Pestisit uygulayan kadın ve erkekler İki kişiden biri zararlarını bilmiyor Sağlık etkilerini bildiğini söyleyen 10 kişiden sadece biri kronik etkileri biliyor

Çocuklar, Termal Stres ve Psiko-sosyal Riskler (%)

Tarımda Çalışanların Sık Görülen Kas-İskelet Sistemi Hastalıklarına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Hastalığı bilme Hastalığın nedenlerini bilme Hastalıktan korunmayı bilme

Tarımda Çalışanların Sık Görülen Cilt Hastalıklarına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı nedenlerini bilme Cilt hastalığından korunmayı bilme Güneş ışınlarının zararlı olduğu saatleri bilme Güneş ışınlarının neden olduğu hastalıklardan korunmayı bilme 18

Tarımda Çalışanların Sık Görülen Solunum Sistemi Hastalıklarına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Hastalığı bilme Hastalığın nedenlerini bilme Hastalıktan korunmayı bilme

Tarımda Çalışanların Sık Görülen Hayvan, Su Kaynaklı ve İnsandan İnsana Bulaşan Hastalıklara Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Hayvan kaynaklı hastalıkları bilme Hayvan kaynaklı hastalıkların sağlık etkilerini bilme Hayvan kaynaklı hastalıklardan korunmayı bilme Su kaynaklı hastalıkların sağlık etkilerini bilme Su kaynaklı hastalıklardan korunmayı bilme

Tarımda Çalışanların İdrar Yolu Enfeksiyonuna Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Hastalığı Duyma Durumu Korunmayı bilme

Tarımda Çalışanların Brusella Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Hastalığı Duyma Durumu Korunmayı bilme

Tarımda Çalışanların Kuduz Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Kuş Gribi Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Kist Hidatik Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Toksoplazma Enfeksiyonuna Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Şark Çıbanı Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Sıtma Hastalığına Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Hepatit A Enfeksiyonuna Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Tarımda Çalışanların Bağırsak Parazitlerine Yönelik Bilgi Durumunun Yüzde Dağılımı Sağlık etkilerini bilme Nereden/Nasıl bulaştığını bilme Korunmayı bilme Hastalığı Duyma Durumu

Bulaşıcı hastalıklar (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanlarda Üreme Sağlığı Sorunları (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanlarda Üreme Sağlığı Sorunları

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanlarda Genel Sağlık Göstergeleri (Yüzde)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanlarda Genel Sağlık Göstergeleri (Binde)

Tarımda Çalışan 15-49 Yaşları Arasındaki Kadınlarda Mikrobesin Eksikliği (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışan Ailelerin 5 Yaş Altı Çocuklarında Bağırsak Paraziti Varlığı (%)

Tarımda Çalışan Ailelerin Çocuklarında Bağırsak Parazitlerinin Yüzde Dağılımı

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanların Ruh Sağlığı (%)

Tarımda Çalışanlarında Akut Kaza ve Yaralanmalar Her yüz kişiden biri kaza ve yaralanmaya maruz kalmıştır. İki kişiden biri düşme-çarpma On kişiden biri tarım aletleri (çoğunluğu traktör) Hayvanlar Kavga

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanların Hastalandıklarında İlk Başvurdukları Yöntem (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanların Doktora Başvuru Nedeni (%)

GAP Bölgesinde Tarımda Çalışanların Aile Hekimine Kayıtlı Olma Durumu (%)

GAP Tarımda Çalışanların Aile Hekimlerinden Danışmanlık Alma ve Davranışa Dönüştürme Durumu

Hizmet sunum sistemi açısından kanıtlar Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması 2011 Harran Üniversitesi-UNFPA Hizmet sunum sistemi açısından kanıtlar

Şanlıurfa- ve Adıyaman il merkezlerinden tarım işgücü göçü (2010-2011) Hizmetleri planlama ve uygulama açısından Şanlıurfa- ve Adıyaman il merkezlerinden tarım işgücü göçü (2010-2011) 48 İlin Tarım Alanları Göç, bulaşıcı hastalıklar başta olmak üzere sağlık ve sosyal sorunların kontrolü için dikkate alınması gereken temel faktör MTİ/2011

Nüfusun Yaş Yapısı % Medyan yaş 18; Şanlıurfa 17; Adıyaman 20 Türkiye’de medyan yaş kadınlarda 30; erkeklerde 29

Nüfusa kayıtlı olmama durumu Hizmete erişim açısından Nüfusa kayıtlı olmama durumu % Toplam %10,1 TNSA (2008) 5 yaş altı %6,3

Ortalama hanehalkı büyüklüğü Şanlıurfa 7,4±2,9 Adıyaman 5,5±1,9

Hanehalkı nüfusunun öğrenim durumu (6 Yaş ve üzeri) Sağlık eğitimi açısından (Koruma ve tedavi) Hanehalkı nüfusunun öğrenim durumu (6 Yaş ve üzeri) % Açık ilköğretim, açık lise yaygın (Ücretleri?; ders alma ihtiyacı?)

Yoksulluk % Sağlık sorunlarının görülme sıklığı açısından Ailedeki kişi sayısı

Sosyal güvence durumu % -%38,8’i ayni ya da nakdi yardım almakta (özürlü maaşı dahil olmak üzere)

Akraba evliliği durumu Hastalıkları / Erken ölümleri arttıran faktörler Akraba evliliği durumu Akraba Evliliği Durumu Sayı % Akraba Değil 1146 49,2 Akraba Evliliği 1183 50,8 Amca Çocuğu 461 19,8 Hala Çocuğu 112 4,8 Teyze Çocuğu 123 5,3 Dayı Çocuğu 140 6,0 Baba Tarafı Diğer Akraba 251 10,4 Anne Tarafı Diğer Akraba 96 4,0

Tarım işgücü göçünün aylara göre dağılımı Hizmet sunumunun planlanması açısından Tarım işgücü göçünün aylara göre dağılımı %

Mevsimlik işçi göçü süresi Hizmet sunumunun planlanması açısından Mevsimlik işçi göçü süresi % İki kişiden biri doğduğundan bu yana mevsimlik tarım işçisi

Çalışma alanlarında temiz içme suyuna erişim %33. Temel sağlık hizmetlerinin sunumu açısından Çalışma alanlarında temiz içme suyuna erişim %33. Hijyenik tuvalet; sadece hanehalkı üyeleri tarafından kullanılması, atığı insan temasından etkin bir şekilde ayırması (kanalizasyona bağlı ya da kapalı çukur, her dışkılama sonrası üzerinin toprakla örtülmesi)

En çok tüketilen gıdalar Beslenme sağlık ve sosyal sorunların temel açıklayıcısıdır. En çok tüketilen gıdalar %

Sağlık hizmetine başvuru durumu

Aile sağlığı merkezine başvuru % %10’unun kimlik numarası olmadığı için aile hekimine kayıtlı değil Yaklaşık %90’ı hastaneye başvuruyor

Hastalık durumunda doktora başvurmama nedenleri Çalıştıkları yerler kırsal ve hizmete uzak Hastalık durumunda doktora başvurmama nedenleri %

Gebelerin aile hekimine kayıt durumu Her 4 bebekten 1’i izlenmekte Gebelerin aile hekimine kayıt durumu -Gebeyken ortaya çıkabilecek durumlar, bunların ana-çocuk sağlığı ile ilişkisi ve önlemek için doğum öncesi bakım almanın gereğini bilmeme -Bulundukları ilde nüfusa kayıtlı değiller ya da nüfus kayıtları yok %

Doğurganlık ölçütleri Türkiye Güneydoğu MTİ Kaba Doğum Hızı (‰) 16,7 27,1 39,5 Ortalama Canlı Doğum Sayısı 3,31 5,67 6,36 Halen gebe yüzdesi 3,9 6,9 13,8 Toplam Doğurganlık Hızı 2,16 3,47 4,94

Kadınların ilk evlenme yaşı

18 yaş öncesi evlenme durumu ve 18 yaş öncesi evliliği onaylama durumu %

18 yaşından önce doğum yapma %

Doğum öncesi bakım almama %

İki yıl ve daha kısa doğum aralığını ve 5 ve üzerindeki çocuk sayısını onaylama %

Ölü doğumlar %

Son gebelikte yaşanan sorunlar Tetanoz aşı hızı %46,4 Son gebelikte yaşanan sorunlar %

Ölüm hızları Ölüm ölçütleri Türkiye MTİ Kaba ölüm hızı ‰6 ‰22,6 Bebek ölüm hızı ‰17 ‰59 5 yaş altı ölüm hızı ‰24 ‰74,8 Kaba ana ölüm oranı Yüzbinde 16,4 Yüzbinde 153

BİREYSEL VE KURUMSAL DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ ALANLARI Uzun ve sağlıklı yaşam 45 75 Ortalama 25 yıl TSH 5 yıl yeni tıbbi ve cerrahi yöntemler Temel ilaçların sağlanması Endemik hastalıkların kontrolü Temel Sağlık Hizmetleri Bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklama Hastalık ve erken ölümleri önleyici hizmetler Ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması Temiz su sağlanması ve sanitasyon Beslenme durumunun iyileştirilmesi Halkın sağlık eğitimi BİREYSEL VE KURUMSAL DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ ALANLARI