İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 1. İşçi Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir. (İş K. m. 2) Bu tanıma göre, bir kimsenin ‘işçi’ olabilmesi için, Bir iş sözleşesine dayanarak çalışması Gerçek kişi olması gerekmektedir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışma İşçi niteliğinin kazanılabilmesi için, yapılan çalışmanın bir iş sözleşmesi çerçevesinde gerçekleştiriliyor olması zorunludur. Bu nedenle çıraklık, istisna, vekalet, adi şirket gibi sözleşmelere dayanılarak yapılan çalışan kişiler ‘işçi’ olarak nitelendirilememektedir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Gerçek kişi olma İşçi, iş sözleşmesiyle iş görme borcu altına girer ve bu edimi bizzat yerine getirir. İşçi kavramının doğası gereği, işçinin gerçek kişi olması gerekir. Bununla birlikte, İŞ Kanunu’ndaki tanımda işçinin ‘gerçek kişi’ olduğu bir kez daha vurgulanmıştır.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 2. İşveren İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir. (İş K. m. 2) İş Kanunu ‘işveren’ niteliğinin kazanılması için işçi çalıştırmayı yeterli görmüş, bunun dışında işverenin gerçek veya tüzel kişi olması arasında bir fark gözetmemiştir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Bir kişinin işveren olarak kabul edilmesi için işçi çalıştırdığı yerin kendi mülkiyetinde olması gerekmez. Aynı şekilde, işverenlik sıfatının kazanılabilmesi için kişinin Türk vatandaşı olması da gerekli değildir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 3. Alt İşveren Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi, bir asıl işverenin varlığına bağlıdır. Bu ilişkide işyerinde işçi çalıştıran kişiye asıl işveren, aynı işyerinde bazı işleri üstlenen ve işçi çalıştıran kişiye de alt işveren denilir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Alt işverenlik ilişkisinin genel çerçevesi, 27.9.2008 tarihli Alt İşverenlik Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Uygulamada özellikle inşaat, nakliye ve işletme işlerinde alt işverenliğe başvurulmakta ve bazı işler, alanında uzmanlaşmış kişilere verilmektedir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Alt işverenin çalıştırdığı işçiler, iş sözleşmesi ile asıl işverene değil, alt işverene bağlıdırlar. Alt işverenin çalıştırdığı işçilerden işin görülmesini isteme ve bu işçiler üzerinde yönetim yetkisi sadece alt işverene aittir. Alt işverenin çalıştırdığı işçilerin sözleşmeleri yalnızca alt işveren tarafından feshedilebilir.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Yönetmelikte alt işverenlik ilişkisinin kurulmasına ilişkin birtakım sınırlandırmalar bulunmaktadır. Buna göre; Uzmanlık gerektirmeyen ve asıl iş kapsamında bulunan işler, alt işverenlere verilemez. Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işverenlik ilişkisi kurulamaz.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak haklarının kısıtlanması suretiyle çalıştırılması mümkün değildir. Kamusal veya bireysel ve toplu iş sözleşmelerinin getirmiş olduğu yükümlülüklerden kaçınmak amacıyla kurulan alt işverenlik ilişkiler muvazaalı olarak kabul edilmiş ve geçersiz sayılmıştır.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Belirtilen bu hallerin varlığı durumunda, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak İş Kanunu’ndan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. (İş K. m. 2/6)

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Kanunda ifade edilen ‘birlikte sorumluluk’ hukuki sorumlulukla sınırlıdır, cezai sorumluluk buna dahil değildir. Asıl işverenle alt işverenin işçilere karşı birlikte sorumlu olduklarına dair hüküm emredici niteliktedir, aksi yönde düzenleme yapılamaz.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 4. İşveren vekili İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. İşveren vekili kavramı, Sendikalar Kanunu ve Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nda farklı şekilde tanımlanmıştır.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI İş kanunu açısından bir kişinin işveren vekili sayılabilmesi için şu şartları taşıması gerekmektedir; İşveren adına hareket etme, İş, işyeri veya işletmenin yönetiminde görev alma.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI İşveren vekilleri, işverene iş sözleşmesiyle bağlı olduklarından, diğer işçilerden daha az hakka sahip değildirler. İşveren vekillerinin diğer işçilerden tek farkı; işvereni temsil yetkisine sahip olmalarıdır. İşveren vekillerinin sorumluluğu hukuki değil, cezai sorumluluktur.

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 5. İşyeri İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. (İş K. m. 2/1) İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. (İş K. m. 2/3)

İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Bir yerin işyerine bağlı yerlerden sayılabilmesi için; İşin niteliği (teknik bağımlılık) ve yönetimi (operasyonel bağımlılık) bakımından bu yerin işyeriyle bağının bulunması gerekmektedir.