STOK YÖNETİMİ Mba Operasyon yönetimi Doç. Dr. Mustafa Yüzükırmızı

Genel Bilgiler Stok lojistiğin en büyük bileşenidir ABD’de 2002 yılında $1.44 trilyon Firmanın ‘sağlıklılığı’ için ölçüttür. Stok dönüşüm oranı Satışın stok günü Stok/Satış oranı Stok/Satılan Malzeme Maliyeti (Cost of Goods Sold, COGS) Stoka ayrılan toplam yatırımın azaltılması bir çok geliştirme programının kaynağıdır Tam zamanlı üretim MRP

Sonuçlar nasıl? Rm:hammadde, wip:yarimamul, fg:biten urun

Sonuç Stok kotu değildir, iyidir. Önemli olan stoku minimumda tutmak değildir. Minimum stok her zaman en iyi çözüm olmadığı gibi en az maliyetli olanda değildir Bir lojistik sisteminde stok iyi kullanıldığında toplam maliyetlerin azaltılmasında ve hizmet performansının artırılmasında önemli bir faktördür. İş veya sektöre göre çeşitli stok kontrol hedefleri değişse de etkin bir stok kontrolüne her zaman ihtiyaç vardır.

Stok Kontrolünün önemi Bir çok üretim işletmesinde bitmiş ve hammadde stoklarının yönetimi günlük işlerde bile üretimin ve satışın koordinasyonunda temel faktördür. Stok kayıpları işletmenin başarısızlığının en direkt sebeplerindendir. Stoklar o yüzden işletmenin mezarlığı olarak da adlandırılır.

Bir İşletmede bulunan stoklar Hammadde stokları: Yeni alınan ve değer katılacak malzemelerdir. Ürün parçaları: Bunlar yarı-mamul stokunun alt bölümüdür.Montaja girecek parçalar vs Yarı-mamul stoku: Work-in-process (WIP):Halen üretimde olan ve satışa/stoka hazır olmayan ürünlerdir. Biten ürünler: Satış için hazır olan parçalardır. Paketleme malzemeleri: Geri dönmeyen karton kutular, kasalar vs Tedarikler: -Ayniyat- Bütün ürünle ilgili olmayan bakım ve işletme malzemeleri

Stok kontrolünde amaçlar Finansal hedefler: Stok yatırımlarını şirketi tehlikeye atmayacak seviyede tutma vb Mal-koruma hedefleri: İşletme hedefleri: Üretimle stok-taşıma arasındaki optimum seviyenin elde edilmesi Ürünün fiyat düşmelerinden, piyasa şartlarından ve stokta bozulmalarından kaynaklanan kayıpların minimizasyonu

Yararları Müşteri İlişkilerinin geliştirilmesi: Hızlı, daha güvenli teslimat Eldeki bitmiş ürünlerin daha iyi bakımı Daha iyi coğrafik dağılım İşgücü ve toplumsal ilişkilerin geliştirilmesi: Üretim ‘tepe’lerinin ve ‘vadilerinin’ seviyeleşmesinden doğan işgücü sabitliği Anahtar personelin etkinliğinin artırılması: Kritik hammadde temini, üretim duruşları vb Sebenlerle oluşan yönetim zamanın azaltılması Satış personelinin etkinliğinin artırılması

Yararları Üretim maliyetlerinin azaltılması: İşgücü,yönetim ve tesisin kullanımının artırılması Kritik parçalar sebebiyle makine durmalarının önlenmesi Küçük partilerin sebep olduğu kurulum zamanları, sürekli çizelgeleme vb azaltarak ekonomik üretim Satın-alma maliyetlerinin azaltılması: Tedarikçilere ödenen ek ödemelerin azaltılması

Yararları Stok maliyet ve kayıplarının azaltılması Stok karışımının geliştirilmesi Stok-tasıma ve stok elde etme maliyetleri arasında ekonomik denge Yari mamul stoklarını azaltma Standardizasyon: Bileşke ürünler, hammadde ve tedarik Stok kayıplarını azaltma Pazar değerlerindeki azalma Bozulma Değerini kaybetme

Yararları İşletme giderlerinin azaltılması Bürokrasinin azaltılması Fiziksel stok kontrol maliyetlerinin azaltılması Teslim edilemeyen siparişlerin takibinin azaltılması Finansal pozisyonun güçlendirilmesi Kullanılan sermayenin artırılması Stok yerlerine vs ayrılan paranın azaltılması

Stok-kontrol Düzenlemesi Hangi ürünlerin stokta taşınacağının belirlenmesi Stokların ne zaman ve hangi miktarda yenilenmesinin gerektiğinin belirlenmesi Stok yenilenmelerinin satın alınması Satın-alma, depolama, ve gerekli ihtiyaçlar Stok miktar kayıtlarının tutulması Denetleme ile fiziksel stokların kontrolü Bozulmuş, değerini kaybetmiş stokların stoktan duşumu Stok kontrol pozisyonunun özeti

İlgili maliyetler Bir maliyeti ne ilgili yapar? Satın alma maliyeti Sipariş maliyeti Elde bulundurma maliyeti Elde bulundurmama maliyeti

Kötü stok yönetimi Periyodik, çok fazla sipariş yığılması – Sipariş yığılmaları devam ederken stok miktarının artması Yüksek oranda sipariş iptalleri ve müşteri geri göndermeleri Sik isten çıkarmalar ve ise almalarla düzgün olmayan üretim Satış ihtiyaçlarını karşılamak için sık ekonomik olmayan üretimler Malzeme ihtiyacından dolayı makine durmaları Periyodik depolama yerinin yetersizliği Periyodik stoktan düşmeler, piyasa değerini kaybetmesi vb Fiziksel stok kontrolünde büyük oranlarda stoktan düşmeler Büyük oranlarda stok kayıpları

Güvenlik ve Döngü stokları

Stok Modellemenin boyutları Talep Sabit –Değişken Bilinen-Randam Sürekli-Kesikli Teslim Zamanı Anlık Sabit-değişken(Deterministim-Stokastik) Parçaların bağımlılığı Bağımsız İlişkili Kontrantli, senetli Gözden geçirme zamanı Periyodik Sürekli İndirimler Yok Bütün birimler veya artışlı Fazla talep Bütün talepler siparislendiriliyor Kayıp siparişler İkame Bozulma Zamanla doğru orantılı Planlama donemi Tek donem Sinirli donem Sonsuz