AFRİKA

Afrika adı, Kartaca’ya ilk defa ayak basan Romalılarca “Afri” veya “Africani” denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir. Afrika adı bu ülkeye “Pön” savaşları sırasında verilmiştir. O zamana kadar Yunanlı yazarlar bu kıtaya “Libya” yani “Lebular Diyarı” derlerdi. Fakat MS I yy sonlarında bu isim bütün kıta için kullanılmaya başlandı. Afrika terimi daha sonra Arapça’ya “İfrikaya” şeklinde geçmiştir.

Konumu Afrika, Avrupa’nın güneyinde, Atlas Okyanusu’nun doğusunda, Hint Okyanusu’nun batısında ve Antarktika’nın kuzeyinde bulunan kıtadır. Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30.218.000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika’nın ardından üçüncü sırada gelir.

Afrika kuzey-güney doğrultusunda Tunus’taki Beyaz Burun (37° 22′ 20 K Paraleli) ile Güney Afrika Cumhuriyeti’ndeki Agulhas Burnu (34° 50′28 G Paraleli) arasında 8.025 km boyunda, doğu batı doğrultusunda ise; Somali’deki Ras Hafun Burnu (51° 25′ 27 D Meridyeni) ile Senegal’deki Yeşil Burun (17° 31′ 17 B Meridyeni) arasında 7.416 km genişliğindedir.

Afrika kuzeyden Akdeniz ile sınırlanırken kuzeydoğuda Süveyş Kanalı ile Asya’dan ayrılır. Kıta doğuda Kızıldeniz ve Hint Okyanusu ile komşudur. Babülmendep Boğazı Arap Yarımadasına 18 km yaklaşır. Kıtanın güneyi yine Hint Okyanusu, batısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Kıta kuzeybatıda Avrupa’dan 14 km genişliğindeki Cebelitarık Boğazı ile ayrılır.

En yüksek noktası Kilimanjaro Dağı (5 En yüksek noktası Kilimanjaro Dağı (5.895 m) olmakla birlikte en alçak noktası Assal Gölüdür (-156 m). * Sahra Çölü hem tüm Afrika’nın hem de tüm dünyanın en büyük çölüdür. Hâlâ da genişlemeye devam etmektedir.

Kıtanın büyük bir bölümünü Gondwana karası oluşturur Kıtanın büyük bir bölümünü Gondwana karası oluşturur. Kıtada Tektonik hareketlerin şiddetli olduğu yerlerde kırık hatları oluşmuştur. Kırık hatlarının en belirgin olduğu yer; Doğu Afrika' dır. Yaklaşık 5 bin km. boyunca devam eden Kızıldeniz üzerinden, Türkiye' de K. Maraş'a kadar uzanan kıtanın Doğu' sundaki bu kırık hattına Büyük Graben Hattı veya Rift Vadisi adı verilir. Burası aynı zamanda kıtada göllerin yoğunlaştığı yerdir. Kıtanın yeryüzü şekilleri oldukça sadedir. Kıtanın Kuzeybatı' sı ile Kıtanın Güney' indeki Cap bölgesinde sıradağlar yer alır. Kıtanın Kuzeybatı' sındaki dağlar Atlas Okyanusu kıyısından başlayıp Tunus' taki Bone burnuna kadar 2400 km boyunca devam eder. Bu dağlara Atlas Dağları adı verilir. Kendi arasında Batı ve Doğu Atlaslar diye ikiye ayrılır. En yüksek zirvesini de Cebel Tubkal (4165 m) dağı oluşturur. Oluşum bakımından Alp Orojenezi' ne dahildir.

Kıtanın Güney' indeki Cap Bölgesi dağları ise 400 km boyunca devam eder. Oluşum bakımından Atlaslar'dan daha eskidir. yükseklikleri de azdır. Cap ve Drakensberg Dağı sıraları olmak üzere ikiye ayrılır. Kıtanın en yüksek dağları kıtanın doğusunda yer alır. Tek tek yer tutmuş olan dağların büyük çoğunluğu volkanizma faaliyetleri ile oluşmuştur.

Doğu Afrika' nın en önemli dağlarını Etiyopya ( Daşan ), Elyon, Uhuru (Klimanjaro) oluşturur. Büyük Sahra' nın en önemli dağlarını Ahaggar ve Tibesti; Batı Afrika' nın en önemli dağlarını Futajalon, Nimba ve Kamerun Dağları oluşturur. Tek tek yer tutmuş dağların ve aynı zamanda kıtanın en yüksek dağını Klimanjaro Dağı oluşturur. Kıtanın önemli bir bölümünü platolar oluşturur. Platolar' ın yükseltileri 500 m. ila 3000 m. arasında değişir. Platoların yükseltileri Batı' dan Doğu' ya doğru artış gösterir. En yüksek platolar kıtanın Doğu' sundadır. Kıtanın en yüksek platosunu 3200 m. yükseltisiyle Malibu platosu oluşturur. Kıtanın diğer önemli platolarını Doğu' daki; Etiyopya; Büyük Sahra' daki ; Fasilli ; Orta kesimde ; Darfur; Batı' da Adamawa ve Madagaskar platolarıdır.

Afrika' da çok sayıda geniş havzalar vardır Afrika' da çok sayıda geniş havzalar vardır. Kıta' nın Kuzey' inde Batı' dan Doğu' ya doğru; Elcuf, Gabes, Libya, Aşağı Nil Havzaları yer alır. Kıta'nın batı' sında; Senegal; Orta kesimde ; Çad, Sudan ve Kongo Havzaları yer alır. Kıta' nın Güney' inde de ; Kalahari Havzası yer alır. En geniş alanlı havzasını Kongo Havzası oluşturur.

Kongo, Senegal, Sudan ve Aşağı Nil havzalarında sürekli akarsu ağı vardır. ( Dışa akışlıdır. ) Kıta' nın Kuzey' inde Dünya' nın en büyük çölü olan Büyük Sahra yer alır. Kıta' nın Güney' inde Namib ve Kalahari Çölleri yer alır. Kıta kıyıları diğer kıta kıyılarına göre sadedir. Körfez ve Yarımadaların en az olduğu kıtadır. Toplam kıyı uzunluğu (30. 500 km) ile en az olan kıtadır. Ada sayısı en az olan kıtadır. En büyük adası Madagaskar' dır. Enlem derecelerinden dolayı Kıta' nın 3/4' ü Tropikal Kuşak' ta yer alır.

Afrika' da sıcak iklim tipleri, çöl iklimi ve subtropikal iklim tipleri görülür. Ekvatoral bölgede yıllık ortalama sıcaklıklar 27 °C civarında iken, Kıta' nın Kuzey ve Güney' inde ise 17 ilâ 25 °C arasında değişir. Kıta' da en fazla yağışlar Ekvatoral Bölge' de ; en az yağışlar ise çöl alanlarında görülür. Kıta' da Ekvatoral Bölge' de ; Kıta' nın Kuzey ve Güney' ine doğru Nemli Tropikal Ormanlar'ı, Savan Bitki Örtüsü, Çöl Altı Stepleri, Çöller ve Ilıman Ormanlar bitki örtüsü kuşakları yer alır.

Kıta' nın en önemli akarsularını: Nil, Kongo, Nijer, Senegal ve Zambezi nehirleri oluşturur. Kıta' nın en uzun nehri Nil' dir. (6600 km. ) Dünya' da, Misisipi' den sonra 2. uzunluğa sahiptir. Su toplama havzasının genişliği ve debisinin yüksekliği bakımından Kıta' nın en önemli akarsuyu Kongo' dur. Dünya' da Amazon Nehri' nden sonra 2. sıradadır. Kıtada fazla sayıda göl yoktur. Göllerin büyük bir çoğunluğu da Doğu' da toplanmıştır. Doğu Afrika' nın en önemli göllerini : Victoria, Nyassa, Tanganisa, Rudolf ve Albert Gölleri oluşturur. Kıta' nın en büyük gölü Victoria' dır.

Kuzey Afrika Afrika kıtasının kuzeyindeki bölgeye verilen isim. Bugün Kuzey Afrika'da Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mısır, Sudan devletleri bulunmaktadır. Bölgede Müslümanlar çoğunluktadır. Yaygın olarak kullanılan dil ise Arapça'dır Kuzey Afrika'nın büyük bir kısmı 16. asırdan itibaren uzun yıllar Osmanlı Devleti'nin hakimiyetinde kaldı. Trablusgarp Savaşı'ndan sonra İmzalanan Uşi Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Kuzey Afrikadaki son toprak parçasını kaybetti. Kuzey Afrika'da 19. asrın sonu ile 20. asrın başlarında Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya tarafından sömürge yönetimleri kuruldu. Bölgedeki ülkeler II. Dünya Savaşı'ndan sonra bağımsızlıklarını kazandı.

Batı Afrika Batı Afrika'yı aşağıda belirtilmekte olan 16 ülkenin yaklaşık 5 milyon km²ik bir alan üzerindeki dağılımı olarak tanımlar.:[1] Benin Burkina Faso Fildişi Sahilleri Cape Verde Gambiya Gana Gine Gine Bissau Liberya Mali Mauritania Nijer Nijerya Senegal Sierra Leone Togo Moritanya hariç, bütün bu ülkelerin hepsi veya üyesidir. UN (Birleşik Devletler) bölgesi ayrıca Saint Helena Adasını ve Atlas Okyanusu'ndaki "İngiliz denizaşırı toprakları"nı da içerir.

Merkezi Afrika Merkezi Afrika Afrika kıtasının ana çekirdeği olarak kabul edilip, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Ruwanda'yı içerir. Orta Afrika (Birleşmiş Milletler tarafından coğrafi alt bölge sınıflandırmalarında kullanılıyordu) Büyük Rift Vadisi hariç Batı Afrika'nın doğusu, Sahra Çölü'nün güneyini tanımlamak için kullanılan ayni terimi iade eder.[1]

Birleşmiş Milletlere göre, Orta Afrika'nın dokuz ülkesi Angola, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Gabon ve São Tomé ve Príncipe dir.[2] Orta Afrika'nın UN altbölgesindeki bütün bu devletlere eklemelerle toplamda 11 devlete ulaşır ve "Merkezi Afrika Devletleri Ekonomik Birliği"ni içine alır (ECCAS).[3]

Merkezi Afrika Konfederasyonu, ayrıca Rodezya ve Nyasaland Federasyonu olarak da adlandırılır ki Malawi, Zambia ve Zimbabwe'den oluşmaktadır. Benzer şekilde, Angalikan "Merkezi Afrika Bölge Kilisei" Botswana, Malawi, Zambia ve Zimbabwe'de piskoposluk ruhani dairesini içerir. Bu devletler tipik olarak şimdi Güney Afrika veya Doğu Afrika'nın bir parçası olarak dikkate alınır.

Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Afrika Afrika'nın Güney bölgesidir. Coğrafik ve jeopolitik çeşitliliğe sahiptir. Bölgenin en geniş toprakları Güney Afrika Cumhuriyeti sınırları içerisindedir. Botsvana Lesotho Namibya Güney Afrika Cumhuriyeti Swaziland

Bölgenin çevrediki diğer ülkeleri de kapsadığı varsayılabilmektedir: Angola – Orta Afrika Mozambik ve Madagaskar – Doğu Afrika Malavi, Zambiya, ve Zimbabve – Bazen Güney Afrika'yı ve Rodezya-Nyasaland Federasyonu'nu (Orta Afrika Federasyonu'nu) içerir. Komoros, , Seyşeller, Mayotte ve Réunion – Afrika ana karasının doğusunda Hint Okyanusu'ndaki küçük adalar.

En önemli zenginlik kaynakları altın, krom, elmas, demir, bakır, kömür ve kuzey kesimlerinde petroldür.