D İ KKA T EKS K L Ğ Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar 3 gruba ayrılır: a) Hem dikkat sorunları hem aşırı hareketlilik ve dürtüsellik (istekleri erteleyememe) sorunu yaşayanlar. b) Sadece dikkat sorunu yaşayanlar. c) Sadece aşırı hareketlilik-dürtüsellik sorunu yaşayanlar.

Küçük çocuklarda nasıl anlaşılır? İ KKA T EKS K L Ğ Küçük çocuklarda nasıl anlaşılır? Genellikle 3-5 yaşlarında çocuklar hareketlidir ve dikkatlerini uzun süre yoğunlaştıramazlar. Okul öncesinde bu hareketlilik çocuğun kendisine yada aynı ortamdaki arkadaşları ve öğretmenlerine sıkıntı yaratıyorsa sorun olmaktadır. Kreşte yerinde duramayan, oyunları bölen, arkadaşlarına vurup iten, tehlikeli bir şekilde yükseklere tırmanan, oralardan atlayan çocuklar aile ve öğretmenlerinin yakınmalarına ve zorlanmalarına neden olur.

Okul hayatını nasıl etkiler? D İ KKA T EKS K L Ğ Okul hayatını nasıl etkiler?

D İ KKA T EKS K L Ğ Bu rahatsızlık okul döneminde ders başarısını engellemektedir. Öğretmeni dinleyemeyen, yerinde oturamayan, aklı sürekli ders dışında ve kıpır kıpır olan bu çocuklar evde de aynı şekilde davranmakta ve ödev yapamamaktadır. Kısa sürede sınıf düzeyinin gerisinde kalan bu çocuklar zeka düzeyleri normal, veya normal üstü olsa bile öğrenme güçlüğü olan çocuklar olarak kabul edilmektedir.

D İ KKA T EKS K L Ğ Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar, gerekli ve yeterli tedavi görmezlerse, sınıfta kalma, okuldan ayrılma, okulda başarısızlık, sosyal ve duygusal uyumsuzluk gösterme oranları diğer çocuklardan daha fazladır. Yetişkinliğe erişmenin en önemli iki alanında - okul başarısında ve sosyal ilişkilerde olan çocuklar yaşıtlarına göre başarısız olmaya daha açıktırlar. Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda zeka geriliği veya öğrenme güçlüğü nedeni ile değil okul başarısı için gerekli olan organizasyon yeteneğinden yoksun, aşırı hareketli, dikkatini toplayamayan ve dikkati kolayca dağılmaya müsait çocuklar olduklarından okul başarısı için mutlaka bir uzman tarafından tedavi edilmelidirler.

D İ KKA T EKS K L Ğ

D İ KKA T EKS K L Ğ Aşırı hareketlilik, dikkatsizlik, isteklerini ve duygularını kontrol etmede güçlük, inatçılık, söz dinlememe, saldırganlık ve Ana-babalar bu belirtilerle baş edebilmek için diğer çocuklar da etkili olan yöntemleri kullandıklarında başarısızlığa uğrarlar. Sorunlar aşırı düzeye ulaştığında, ana-babaların ve okulun olanakları sorun çözmeye yeterli olmadığında bir uzmana başvurmak gerekir. Bazı durumlarda sorun okul tarafından fark edilerek aileye iletilir.

D İ KKA T EKS K L Ğ Aşağıdaki durumları gözlemeniz halinde bir çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına başvurmanız önerilir: Çocuğunuz yaşıtları ile karşılaştırıldığında çok daha fazla hareketlilik, dikkatsizlik, isteklerini erteleyememe (dürtüsellik) belirtileri gösteriyorsa, Diğer ana-babalara oranla çocuğunuzu kontrol etmede daha fazla çaba harcıyorsanız ve bu sorunlar nedeniyle kendi ruhsal durumunuz bozulmak üzereyse, Sık sık düşme, eşyalarını okulda unutma, acelecilik, sırasını bekleyememe gibi durumlar söz konusu ise,

D İ KKA T EKS K L Ğ Çocuğunuz saldırgan davranışları ve aşırı hareketliliği nedeniyle diğer çocuklar tarafından dışlanıyorsa, Kreşte, ana okulunda ve okulda öğretmenler tarafından çocuğun davranış sorunları olduğu belirtiliyorsa.

D İ KKA T EKS K L Ğ Tedavi edilebilir mi, nasıl? Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların tedavisi çok yönlü uygulama gerektirir. Pek çok çocuk için psikostimülan ilaçlar tedavinin önemli bir bölümünü teşkil eder.

D İ KKA T EKS K L Ğ Davranış terapisi de en az bunun kadar önemlidir. Uzman yardımı olmadan, Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu bozukluğu olan çocukların çoğu akademik ve sosyal beklentilere ulaşmakta zorlanırlar. Burada da öğrenci, anne baba ve öğretmenle birlikte çalışarak çocuğun dikkatini artırmaya yönelik işbirliği yapılır. Ayrıca bu çocukların beyinlerinde henüz tam olarak olgunlaşmamış olan dikkat merkezinin çalışmasını artırarak hareketliliği ve dikkati düzelten uyarıcı ilaçlardan yararlanılır.

D İ KKA T EKS K L Ğ Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olamayan şehirlerde çocuklar okul kanalı ile gerektiğinde Rehberlik Araştırma Merkezlerine inceleme amacı ile yönlendirilebilir.

D İ KKA T EKS K L Ğ KAYNAK: Dr. Ayten Erdoğan Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı www.aytenerdogan.com www.aile.org.tr