TIP ÇALIŞANLARININ MESLEKİ SORUMLULUĞU VE MALPRAKTİS

GENEL OLARAK Malpraktis, Latince “male” ve “praxis” kelimelerinden türemiş olup, “kötü, hatalı uygulama” anlamına gelmektedir. Tıbbi malpraktis ise tıp mesleği mensuplarının aynı şekilde hatalı uygulamalarına verilen isimdir. Dünya tabipler birliği ise malpraktisi “Hekimin tedavi sırasında standart güncel uygulamayı yapmaması,beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan zarar’’ şeklinde tanımlamaktadır.

Tıbbi uygulama hataları kapsamına giren sağlık çalışanları: 1) Hekim 2) Hemşire 3)Fizyoterapist 4)Psikolog 5)Diyetisyen 6)Anestezi Uzmanı

MALPRAKTİS -Tedavi sırasında -Hastaya hiç standart güncel tedavi uygulamaların verilmemesi yapılmaması -Beceri eksikliği

Tıbbi hataların en yoğun görüldüğü uzmanlık alanları: İSTATİSTİK Tıbbi hataların en yoğun görüldüğü uzmanlık alanları: -Kadın Hastalıkları ve Doğum -Genel Cerrahi -Çocuk Sağlığı ve Hastalıları -Kulak Burun Boğaz Hastalıkları -Ortopedi

SON 5 YILDA TÜRKİYE TIBBİ HATAYA NEDEN OLAN HEKİM SAYISI 282 AÇILAN DAVA SAYISI 416 HÜKMEDİLEN TAZMİNAT MİKTARI 6.200.000 DAVA AÇILAN DOKTORLARIN KUSURLU BULUNMA ORANI %66 KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM DOKTORLARI HAKKKINDA AÇILAN DAVA ORANI %25

MALPRAKTİSLE İLGİLİ ŞİKAYETLER NEDEN ARTTI? 1) Genele sağlık sisteminden beklentiler 2)Sağlık çalışanlarından beklentinin artmış olması 3)Medya organlarının konu hakkındaki haberleri 4)Hukukçuların konuya ilgisinin artması 5)İnternet yoluyla bilgiye ulaşma kolaylığı 6)Sağlık çalışanlarının iş yükünün artması

GENEL OLARAK Hekimin sorumluluğu doktrindeki hakim görüşe göre varsayımsal bir sözleşmeye dayanmaktadır. Hasta hekime anamnez vermeye, doktor da hastayı dinlemeye başladığında söz konusu sözleşme kurulmuş olur..

GENEL OLARAK Bu sözleşme vekalet sözleşmesidir. Yani doktor hastaya sonucun mutlaka iyi olacağını garanti etmemekte, fakat söz konusu sorunun çözümü konusunda elinden geleni, yapacağını, özen ve sadakat borcunun yerine getireceğini taahhüt etmektedir.

SORUMLULUK Hukuksal olarak beklenti, sağlık personelinden "mesleğinde en iyisi“ olması değildir. Beklenti, "ortalama bir meslektaşı kadar" özenli, dikkatli, bilgili ve becerili olmasıdır.

Her ikisi de kritik karar vermektedir! Sağlık mesleği, belki de en riskli mesleklerden biri olup, sağlık mesleği mensubunun “kusur” olarak kabul edilebilecek bir hareketi olmasa bile en hafifinden en ağırına kadar her türlü zararlı sonuç ortaya çıkabilir.

Bu şekilde ortaya çıkan ve tıbbi uygulamada “komplikasyon” adı verilen istenmeyen durumlar, hukuk açısından da makul karşılanarak “kabul edilebilir risk” olarak nitelendirilmekte ve tıbbi malpraktis olarak kabul edilmemektedir.

HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALESİ NASIL HUKUKA UYGUN HALE GELİR? 1)Hekimin tıp sanatını uygulama hak ve yetkisine sahip olması 2)Müdahalenin meşru bir amacının olması 3)Hastanın riskler hakkında bilgilendirilmiş olması 4)Hastanın rızasının alınmış olması 5)Tıp bilimi açısından dikkat ve özenin gösterilmiş olması

Burada önemli bir nokta vardır Burada önemli bir nokta vardır. Hasta yapılacak olan tedavi ve/veya girişimler konusunda aydınlatılırken, ortaya çıkabilecek komplikasyonlar açısından da bilgilendirilmelidir. Aksi halde aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmemesinden ötürü bir sorumluluk ortaya çıkabilir.

Hastanın aydınlatılması tıbbi malpraktis açısından çok büyük önem arz etmektedir. Nitekim Yargıtay sadece aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilmediğinden bahisle doktoru tazminata mahkum etmiştir.

RIZA ALINMASINDA YAPILAN MESLEKİ HATALAR 1)Hekimin hastayı zorlaması 2)Hastanın ehliyetsiz olması 3)Boş rıza formunun imzalattırılması 4)Hastanın tıbbi yöntem ve riskler hakkında bilgilendirilmemiş olması

Sadece aydınlatmama gerekçe gösterilerek Yargıtay’ın verdiği karar – Eylül 2008 Yargıtay 13. Hukuk Dairesi Dava ameliyat sonrası ses kısıklığının oluşması nedeniyle 2003 yılında açılıyor. Gelen bütün bilirkişi raporları hekimin bu konuda bir kusurunun olmadığını söylüyor. Mahkeme, 2007 yılında, hekim her ne kadar kusurlu değilse de 'Ameliyat yönünde rıza alınmasına rağmen hastanın, ameliyatın yapılması esnasında ve sonrasında meydana gelecek komplikasyonlara ilişkin bilgilendirilmediği, buna ilişkin aydınlatılmış bilgi rızası (onamı) bulunmadığı' gerekçesiyle hekimin tazminat ödemesi gerektiğine hükmediyor. Yargıtayın onaması ile doktor faiziyle birlikte 125 bin YTL tazminat ödeme cezasına mahkum ediliyor.

KUSUR Tıbbi malpraktisten söz edebilmek için, sağlık personelinin “kusurlu” bir hareketinin olması şarttır.

KAST-KUSUR KARŞILAŞTIRMASI ÇEŞİTLER TANIMLAR SÖYLEMLER DOĞRUDAN KAST Bilerek ve isteyerek suçun işlenmesi ÖLDÜRDÜM OLASI KAST Oluşacağı ön görülen neticenin oluşmasının önemsenmemesi, oluşmaması için çaba sarfedilmemesi, vurdumduymazlık OLURSA OLSUN, ÖLÜRSE ÖLSÜN BİLİNÇLİ TAKSİR Oluşacağı ön görülen ancak istenmeyen suçun oluşmaması için çaba sarfedilmesi suçun oluşmayacağına inanıp harekete devam edilmesi İNŞALLAH OLMAZ, İNŞALLAH ÖLMEZ BASİT TAKSİR Dikkat ve özen eksikliği PARDON ÇOK ÜZGÜNÜM

KUSUR Sağlık çalışanının kusurlu hareketi karşısında hastanın vermiş olduğu aydınlatılmış onam hiçbir şey ifade etmeyecektir. Aydınlatılmış onam sadece kusursuz hareketi hukuka uygun hale getirecektir.

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2004/13-291K. 2004/370T. 23.6.2004 KARAR: Olayın meydana gelmesinde ameliyat sırasında zarar gören arteri zamanında fark edip onaramayan ameliyat ekip sorumlusu Dr. BY kusurludur. Bu sorumlulukta B. Y. ile birlikte diğer davalı şirkete ait hastanenin de adam kullanan ve işleten sıfatıyla müştereken ve müteselsilen sorumluluğunun bulunduğu açıktır. Zira, Özel Hastane işleteni, öncelikle tacir sıfatıyla basiretli bir tacir gibi davranması gereği yanında, yaptığı hizmetin yaşama hakkını yakından ilgilendiren kamusal nitelik taşıyan sağlık hizmeti olması nedeniyle de hastanın ve özel durumlarda yakınlarının zarar görmemesi için gerekli olan sadakat ve özeni göstermek durumundadır. Bu özen, başta doktor ve diğer yardımcı personeli seçme ve denetleme açısından yüksek oranda gösterilmeli, diğer şartların hazırlanmasında da aynı ilke unutulmamalıdır. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2004/13-291K. 2004/370T. 23.6.2004

Doktora ‘görevi ihmal’den 2.5 yıl hapis Düşerek yaralanan 11 yaşındaki B.U., götürüldüğü Çukurova DH’nde yapılan müdahalenin ardından, kırık tespit edilen sol eli alçıya alınarak taburcu edildi. Evinde rahatsızlanması sonucu tekrar kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi. Olayla ilgili olarak Sağlık Bakanlığı YSŞ ‘Yüksekten düşme sonucu hastaneye getirilen yaralıyı muayene, tedavi ve takipte özen eksikliği olduğu ve travma ile gelen hastanın 24 saat gözetim altında tutulması gerektiği halde bunları yapmayan sanığın 8/8 oranında kusurlu olduğu’, ATK’da ‘Çocuğun ölümü, yüksekten düşmeye bağlı iç organ yaralanması sonucu gelişen iç kanama’ diye rapor verdi. Bu raporları da dikkate alan mahkeme, tutuksuz yargılanan Dr. Ş’yi suçlu bulup, 3 yıl hapis cezası verdi. Bu ceza, duruşmadaki iyi hali nedeniyle 2 yıl 6 aya indirildi. Özel hastane ve doktora rekor tazminat talebi Afrika'da yakalandığı sıtmadan ölen işadamı Ö.H’nin ailesi, A. Hastanesi ve Doktor MS aleyhine rekor tazminat davası açtı. Geç teşhis konulduğunu iddia eden aile, hastaneden 10 milyon YTL'si maddi, 1,8 milyon YTL'si de manevî olmak üzere toplam 11,8 milyon YTL talep etti. Özel A. Hastanesi'nde tedaviye alınan İstanbul Altın Rafinerisi'nin sahibi ÖH, yoğun bakım servisinde vefat etti. Ailesi, 'sıtma olabilir' uyarılarını dikkate almayan doktorların 'sıtma' tanısını 4'üncü günde koyduğunu ileri sürdü. Aile, hastalarının geciken tanı ve buna bağlı olarak tedavide gecikilmesi sonucu öldüğünü iddia etti. Aile, kendilerinin getirdiği ilaçlarla teşhisten bir gün sonra tedavinin ancak başlayabildiğini ifade etti.

KUSUR KAVRAMI Tıbbi kusur; o günkü genel kabul görmüş tıbbi uygulama standartları çerçevesinde ortalama bilgi düzeyi, beceri, dikkat ve özene sahip bir hekimin göstermesi gereken davranış şeklinin gösterilmemesidir.

Bu güne kadar ortaya çıkan tıbbi malpraktis davaların istatistiklerine göre tıp çalışanları hakkında en çok şikayet edilen konu “özen yükümlülüğünün yerine getirilmemesi” olarak karşımıza çıkmaktadır.

YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 1993/8557 K. 1994/2138 T. 4.3.1994 KARAR: ……….Vekil, iş görürken yöneldiği sonucun elde edilmemesinden değil de, bu sonuca ulaşmak için yaptığı uğraşların özenle görülmemesinden sorumludur……………. ……….tıp biliminin kurallarını gözetip uygulamak tedaviyi her türlü ihtiyat tedbirlerini alarak yapmak zorundadır

DEĞİŞEN ŞARTLAR KARŞISINDA KUSUR Sağlık çalışanlarının kusurluluğunu değişen şartlar da büyük oranda etkilemektedir.

DEĞİŞEN ŞARTLAR KARŞISINDA KUSUR Örneğin bir sağlık çalışanına olması gerekenin çok üstünde poliklinik hastası yüklenmiş ise veya üst üste nöbetler yüklenmişse artık ondan standart hizmeti vermesi beklenemeyecektir.

DEĞİŞEN ŞARTLAR KARŞISINDA KUSUR Yine bir ebenin büyük bir şehirde, bir sağlık kuruluşunda, tüm tıbbi teçhizatları yanında iken yaptırdığı doğumdaki sorumlulukları ile kar nedeniyle yolları kapanmış bir köyde yaptırdığı doğumdaki sorumlulukları farklı olacaktır. Birincisinde hastada bir sorun olduğunda doktorlara danışacak, gerekli önlemleri alacak iken, ikincisinde gerekirse tüm riskleri alacak ve doğumu kendisi yaptıracaktır.

GENEL İŞLEYİŞTEN KAYNAKLANAN KUSUR Sağlık personelinin en çok şikayet ettiği konu, sağlık kuruluşundan veya genel işleyişten kaynaklanan kusurların, bireysel olarak kendilerine maledilmesidir. Mesela ameliyathanedeki aspiratörün yeterli güçte vakum yapamaması dolayısı ile ortaya çıkan bir zarardan kim sorumlu olacaktır? Burada ikili bir ayırıma gitmek yerinde olacaktır. Eğer ameliyat ekibi bu durumu hastane yönetimine bildirmiş, gerekli önlemlerin alınmasının derhal istemiş ise artık ameliyat ekibinin bu durumdan sorumluluğundan söz edilemeyecektir. Fakat bu bildirim yapılmamış ise tabiki ilk sorumlu ameliyat ekibi olacaktır.

TANI KUSURLARI

TANI KUSURLARI Hastanın hekimden ilk beklentisi, hastalığının tanısını doğru olarak koyması olacaktır. Bunun için birtakım muayenelerin,tetkiklerin yapılması ve sonra bunların değerlendirilmesi gerekecektir.

TANI KUSURLARI Hastanın şikayetleri doğrultusunda yapılan muayenenin yeterli, elde edilen muayene bulgularının doğru olması gerekir. Bunlardan elde edilen sonuçlara göre birtakım tetkikler istenecekse,yine amaç doğrultusunda istenen tetkiklerin yeterli olması gereklidir.

Doğru teşhis önemlidir.

TANI KUSURLARI Fakat burada bahsedilen gereksiz bir sürü tetkikin yapılması değildir. Basit bir kafa travmasında doktorun kafa grafisi çekilmesini istememesi kusur kabul edilmeyebilir. Fakat kafasına sert bir cisimle vurulmuş olan, kusma baş dönmesi gibi şikayetleri olan bir hastanın kafa grafisi alınmadan evine yollanması durumunda kusur sorumluluğu olacağı açıktır.

TEDAVİ KUSURLARI Seçilen tedavi yöntemi kusurlu olabileceği gibi yöntemin uygulanışı esnasında da kusur olabilir. Genel olarak hekim, tedavi yöntemini seçmekte serbesttir. Ancak bunu hastaya anlatarak ve rızasını alarak yapmalıdır. Özellikle daha az riskli yöntemler varken, daha fazla riskli yöntemler seçilecekse, bunun gerekçeleri iyi konmalı ve hastaya da yeterli aydınlatma yapılmalıdır. Aksi halde komplikasyon olarak ortaya çıkan bazı zararlar nedeniyle de sorumluluk söz konusu olabilir.

HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

KAYIT TUTMA YÜKÜMÜ Hasta-doktor ilişkisinin bir varsayımsal sözleşmeye dayandığından bahsedilmişti. İşte bu sözleşmenin gereği olarak doktorun kayıt tutma zorunluluğu bulunmaktadır. Kayıtların günü gününe, tam ve ayrıntılı şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bunların düzenlenememesi veya eksik düzenlenmesi başlı başına bir sorumluluktur.

SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Hekim ya da hemşire hastasının kendisine söylediği ve sır niteliği taşıyabilecek hiçbir bilgiyi, onun iznini almadan bir başkasına açıklamamalıdır.

TEDAVİYİ SÜRDÜRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ Hekim ile tedavisini üstlendiği hastasının bu tedavisini, o istediği müddetçe sürdüreceğine dair de garanti vermiş olur. Hekimin tedaviyi tek taraflı olarak sonlandırması, bunu hastasını bilgilendirerek yapsa bile hukuksal sorumluluk doğuracaktır. Eğer hekim tedaviyi sürdürmek istemiyorsa, gerekçeli olarak bunu hastasına anlatmalı, onun rızasını aldıktan sonra tedaviyi bırakmalıdır.

SAĞLIK ÇALIŞANALARININ MUHATAP OLACAĞI RİSKLER Maddi tazminat davası 1)Destekten yoksun kalma tazminatı 2)Sürekli iş görememeden kaynaklı tazminat 3)Geçici iş görememeden kaynaklanan tazminat 4)Yapılan sağlık harcamalarının iadesi Manevi Tazminat İdari Soruşturma(kamu hastaneleri)

ADLİ(CEZAİ) SORUŞTURMA TCK 81. Kasten Öldürme TCK 83. Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi TCK 85. Taksirle Öldürme TCK 89. Taksirle Yaralama TCK 90. İnsan Üzerinde Deney TCK 91. Organ ve Doku Ticareti TCK 99. Çocuk Düşürtme TCK 101. Kısırlaştırma TCK 134. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal TCK 136. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme, Ele geçirme TCK 280. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER