Medya Metinlerinin Okunması

Günlük hayatın çoğu ilişkisi medyaya göre medyada kuruluyor ve düzenleniyor. Yazı, bilgi, ses ve görüntü; bunlar her gün, her an ve her yerde defalarca maruz kaldığımız kitle iletişim araçlarının bize olan yansımalarıdır.

Kitle iletişim araçları hayatımızı çok yönlü etkiler, hatta biçimlendirir. “Medya bize yeni değerler, alışkanlıklar ve ideolojiler aktarır ya da kazandırır. “Medyadan etkilenmeyen, medyasız yapabileceğini iddia eden ve medyaya hayatında hiç yer vermeyen birini bulmak neredeyse mümkün değildir.

Kişi, okuduğu veya bir başkasından dinlediği her şeye nasıl kayıtsız şartsız inanmıyorsa, medyaya da aynı şekilde “sorgulayıcı tavırla” yaklaşabilmelidir. Sözlerle söylenmeyen, görüntüyle gösterilmeyen, yazıyla yazılmayanların olabileceğinin, her şeyden önce medyanın da bir ideolojisi ve dünya görüşü olduğunun farkına varılmalıdır.

Her istediğini gösteren/anlatan/yazan/çizen özgür bir medyanın doğru okunması, toplumun ilerlemesini ve gelişimini sağlayacak unsurların belki de en önemlisidir. İşte medya okuryazarlığı, bireyin bu yönde gelişimi üzerinde önemli rol oynayan bir kavramdır.

Medyanın masaya yatırılarak incelenmesi: Bu yaklaşımda haber kaynakları araştırılmakta, çeşitli kaynaklardan gelen haberler birbirleriyle karşılaştırılmakta, haberi ve programı oluşturan mekanizmalar araştırılmakta, bunlara yön veren eğilimler ya da çıkarlar saptanmaktadır.

Medyayı “Okumak” … Medya metinleri nasıl işlemektedir? Bu metinler anlamı nasıl üretmektedir? Medya kurumları ve endüstrileri nasıl örgütlenmektedir? Medyanın izler-kitlesi medya ürünleri, teknolojileri ve kurumlarını nasıl anlamlandırmaktadır?

Medya kurgusaldır: Hiçbir kitle iletişim aracı, dışsal gerçeği olduğu gibi, doğru, eksiksiz yansıtamaz. Bir gerçekliğin medyada yer alması, bir dizi karar, değerlendirme ve filtreleme süreciyle gerçekleşir. Medya gerçekliği kurgular: Yaşadığımız ortam hakkındaki bilgi ve değerlendirmelerimiz bu kurgulanmış gerçekler eliyle sağlanır.

İzler-kitlenin analiz becerilerinin oluşturulması: İzler-kitle, içinde yer aldığı toplumsal grubun özelliklerine göre medyadan aldığı anlamı içselleştirir ya da çözümler. Medyanın tecimselliğinin (parasal- maddi kaygı) deşifre edilmesi: Medyada mülkiyet ve piyasa ilişkileri belirleyicidir. Medyanın okunması bu bağlantıların farkına varılmasını sağlamayı amaçlar.

Medya iletilerinin ideoloji ve değerler üzerine kurulması: Medyanın yayın politikasında benimsediği değerler, toplumun genel kabul gördüğü değerler olarak iletilir. Medyanın siyasal ve toplumsal bağlantılarının olması: Bu bağlantılar gündemimizi oluşturur ve toplumsal değişimi etkiler.

Medyada biçim ve içeriğin yakından ilişkili olması: Her aracın kendine özgü anlatımı vardır ve farklı anlatımlar farklı anlamlar yaratır.

Medya ve Manipülasyon? Fransızca kökenli bir kelime olan manipülasyon “ekleme, çıkarma ve yönlendirme yolu ile bilgileri değiştirme” olarak tanımlanmaktadır.

Haberin İletilmesi ve Manipülasyon Haber fotoğrafçılığı – haberi anlatır Haberi destekler Güven ve inanılırlık sağlar

Fotoğrafın konusuna dışardan müdahale yapılmış mı? Fotoğraf çekilmeden önce herhangi bir düzenleme, olayın akışına herhangi bir müdahale olmuş mu? Fotoğraf çeşitli kimyasal formüllerle değişime uğratılmış mı? Çekilen fotoğraf bir ideolojiyi ya da fikri empoze etmek için mi kadrajlanmış? Fotoğraf özgün mü? Taşıdığı bilgiler ve uyandırdığı etki, o an olup bitmekte olan olayın aslına sadık mı?

Körfez Savaşı ve Karabatak

1992 Körfez Savaşında yapılan katliam, hak ihlalleri, asker ve sivillerin öldürülmesini kamufle etmek için Tvler, basın kuruluşları ve kamuoyu Amerikan kaynaklı propagandacılar tarafından kasıtlı olarak yönlendirilmiş ve petrole bulanmış karabatağın acındırıcı fotoğrafı tüm dünya medyasına servis edilerek hedef saptırıldığı iddia edilmektedir.Üstelik bu fotoğrafın savaş bölgesinden çekilip çekilmediği bile şüphelidir.

Medyayı Okumak Neden Önemlidir? -medyanın fikir, bilgi ve haberi bir başkasının bakış açısıyla nakletmek üzere kurulduğunu anlamak, -duygusal etki oluşturmak için özel tekniklerin kullanıldığını anlamak, -bu tekniklerin amaçladıkları ve doğurdukları etkilerin ayırdına varmak,

-medyanın bazı kişilerin yararına çalıştığını, bazılarını ise dışladığını anlamak, -medyadan kimin yararlandığını, kimin, neden dışlandığı sorularını sormak ve cevabını bulmak, -alternatif bilgi ve eğlence kaynakları aramak,

-medyayı kendi yararı ve zevki için kullanmak, -edilgen olmak yerine aktif olmak, -yeni öğrenme kültürü olan dijital okuryazarlığa hazırlanmak (dezenformasyonun engellenmesi, hangi bilginin doğru ve güncel olduğunu iyi tespit edebilmek)

ALT METİN Alt-metin bir metnin gerisinde başka metinlerin bulunduğunu bildirir. Ana-metin alt-metin adı verilen önceki bir metnin yeniden yazımıdır.

Bir TV programı, roman ya da gazete makalesine ne anlam vereceğimizi, hayatımızda olup biten diğer olaylar şekillendirir.

Popüler Medya Metinleri… Evlilik? Mutluluk? Aldatmak? Gençlik?

Sinema Sinema insanları dolaylı ya da doğrudan etkileyebilen kitle iletişim araçlarından biridir. Bazen herkesin anlayabileceği şekilde açık açık, bazı durumlarda ise izleyicinin bilinçaltını hedef alarak gizlice mesajlarını izleyici kitleye aktarmaktadır. Kendi ideoloji ve dünya görüşünü “öteki”lere kabul ettirmeye çalışan egemen devletler, ekonomik ve psikolojik baskının yanı sıra medyayı kullanarak hâkim ideolojiyi de empoze etmektedirler.

Kitle iletişim araçlarından biri olan sinemada medya ile iktidar arasındaki ilişkilerin anlatıldığı filmlerin sayısı oldukça azdır. İncelenen filmde amaç, iktidar-medya, medya iktidar ikilisinin ilişkilerinin nasıl olduğunun ortaya çıkarılmasıdır.

Başkanın Adamları ”Wag the dog” Başkanın Adamları güncelliğini hiçbir zaman yitiremeyecek bir film olma özelliğini korumaktadır. İktidarın medyayı kullanarak gündemi saptırması her dönem karşımıza çıkmaya devam edecek. Televizyon kanalları, gazeteler satın alınacak propagandalar ve kampanyalardan geçiniz insanlar sahte gündemlerle yönlendirilmeye her daim devam edilecek bir yöntem olarak kabul edilir.

Konusu kısaca şöyle özetlenebilir. Seçimlere çok az kalmıştır. Başkan ve diğer rakipler bir birilerin açığını yakalamaya çalıştığı zamanlardır. Tam ABD bu seçkiye hazırlanırken, bir skandal ortalığı karıştırır. Beyaz Sarayı ziyaret eden kızlardan biri başkanın kendisine cinsel tacizde bulunduğunu iddia edince işler karışır. Başkanın rakipleri bu işe çok sevinirken, başkan kurtulmak için bir yol aramaktadır.

Dünyanın bir ucunda petrole bulanmış bir kuşun çırpınışının resmedilmesindeki drama ve dokunaklılığın, milyarlarca insanın duygularını ve görüşlerini kolayca yönlendirebilmesi gerçekten çok tehlikeli. İnsana gerçekleri kolayca unutturabiliyor. Yada yaşanan bir savaşta kimin iyi kimin kötü olduğu kolayca medya aracılığıyla saptırılabiliyor.

Başkanın Adamları'nda, kapalı kapılar ardında tasarlanmış suni kitlesel imgeler mevcut. Kedisini kurtarmaya çalışan bir köylü kızı yada akıl hastanesinden çıkarılan bir hastanın bütün Amerika'nın nabzını elinde tutan bir savaş gazisine dönüşmesi gibi.

- Köpek neden kuyruğunu sallar? Çünkü köpek kuyruğundan daha akıllıdır. - Eğer kuyruk daha akıllı olsaydı kuyruk köpeği sallardı. Film siyah ekran üzerine beyaz yazıyla başlar. Aslında bu başlangıç hem filmin hem de hükümet ve medya arasındaki bağın en kısa özetidir. Yönetmen, köpeğin kuyruğunu istediği gibi kullanabildiğini, çünkü aklın köpekte olduğunu vurgulamıştır. Yani devlet ya da hükümet medyayı kendi ideolojisi çerçevesinde yönlendirmektedir.

Medya ya da iktidar istediğinde dakikalar içinde gündemi değiştirilebilmektedir; ülke genelinde kampanyalar gerçekleştirerek sanal, yapay gündem oluşturabilmektedir. Birçok yerde ABD’nin güçlü bir ülke oldu- ğu, dünyanın her noktasını gözetleyebildiği ve ülkelerle sebepsiz yere savaşa girebilen bir ülke olduğu vurgulanmaktadır.