KISIM 4 Sınıfta Biliş

BÖLÜM 12 Öğrenmek İçin Okuma

Okuduğunu Anlamanın İlk Modelleri Veri güdümlü (aşağıdan yukarıya) işlem, temel olarak dış uyarıcılar tarafından yönlendirilen işlem anlamına gelmektedir. Kavramsal güdümlü (yukarıdan aşağıya) işlem, tam tersine hafızada saklanan kavramsal çerçeveler tarafından yönlendirilen işlem anlamına gelmektedir. Etkileşimli işlem, bir taraft an metnin sağladığı veri; diğer taraftansa okuyucunun bilgi ve stratejileri tarafından harekete geçirilen otomatikleştirilmiş işlemler arasındaki bir etkileşimin yönlendirdiği işlem anlamına gelmektedir.

Gough’un Veri Güdümlü Modeli Veri güdümlü okuma modelleri, çözümlemeyi ve kelime anlamlarını vurgulamaktadır. Göz, sadece metnin bir noktasına odaklanır ve sonra hızlı bir şekilde diğer noktasına geçer. Bu hareket, sekme olarak adlandırılır.

Goodman’ın Kavramsal Güdümlü Modeli Bilgi güdümlü modellerin tersine kavramsal güdümlü okuma modelleri, anlamada bilginin rehber rolüne vurgu yapıyor.

Okuduğunu Anlamanın Güncel Modelleri Modern okuduğunu anlama modelleri, veri güdümlü ve kavramsal güdümlü işlemler üzerine yapılan ilk vurgulamaları yansıtmaya devam etmektedir; fakat şimdi rahatlıkla etkileşimli modeller sınıfına girmektedir.

Kintsch’in Yapı-Bütünleşme Modeli Güncel şekliyle model, yapı-bütünleşme (YB) modeli olarak adlandırılır. Bir metnin küçük ölçekli yapısı, metindeki her bir cümlenin oluşturduğu önermelerden ve okuyucuların uzun süreli hafızalarındaki bazı bilgilerden oluşur. Okuyucular, bir küçük ölçekli yapı oluşturdukları esnada, ayrıca metnin ana fikrine ve genel anlamına karşılık gelen bir büyük ölçekli yapı da oluşturuyorlar.

Oluşturmacı Modeller Graesser (ör. Graesser, 2007; Graesser ve diğerleri, 1994); önermeler yoluyla bilgi temsili, bilgi aktivasyonu ve otomatikleşmiş işlemlerin rolü gibi Kintsch’in modelindeki pek çok varsayımı paylaşan okuduğunu anlamayla ilgili bir oluşturmacı model önerdi.

Güncel Okuma Modellerinin Ortak Varsayımları Anlama, birden çok seviyede işlemi içerir Anlama, kısa süreli hafızanın yönetimini içerir Anlama, çıkarım oluşturmayı gerektirir Anlama, anlamın süregelen oluşumunu gerektirir

Güncel Okuma Modellerinin Özeti Okuma modelleri gelişmeye devam etmesine rağmen, bizim görüşümüz modern etkileşimli modellerin, veri ve kavramsal güdümlü işlemleri ortak noktada buluşturduğu yönündedir.

Okuma ve Öğretim Yoluyla Kelime Dağarcığını Geliştirme Kelimeler gücü belirtir, kelimeler eylemi sahiplenir ve kelimeler açık, güvenli ve mükemmel bir şekilde konuşmamıza, okumamıza ve yazmamıza imkan verir.

Doğrudan Kelime Öğretimi Üzerine Bir Görüş Kelime Bilgisi: Bir Kelimeyi Bilmek Ne Anlama Geliyor Bağlamsal Kelime Bilgisine Karşı Tanımsal Kelime Bilgisi Tanımsal bilgi, sözlük tanımında olduğu gibi bir kelime ve diğer kelimeler arasındaki ilişki anlamına gelmektedir Öğrencilerin Kelime Dağarcıklarını Geliştirmelerine Yardım Etme

Okuma Yoluyla Örgütlü Bilgi Oluşturma Ön Düzenleyiciler Ön düzenleyiciler, “… uygun, ilgili ve kapsayıcı giriş niteliğindeki kaynaklardır… öğrenim öncesi sunulur… ve daha sonraki öğrenilecek okuma kaynaklarından daha üst soyutlama, genelleme ve kapsama seviyesinde sunulu

Metin Belirtkeleri Metinle öğrenme araştırmasının ikinci önemli kısmı, okuma materyallerinin tutarlılığını geliştirmek veya bazı metin öğelerinin özellikle önemli olduğunu belirtmek için tasarlanan yazma taktikleri olan, metin belirtkelerine odaklandı.

Yerleştirilen Sorular Elli yıldan daha uzun bir süre önce, Ernst Rothkopf, tamamlayıcı sorular olarak adlandırılan bu tip soruların, açıklayıcı metindeki bilgiye yönelik okuyucuların hafızasını nasıl etkilediğini inceleyen etkili bir araştırma programını başlattı.

Anlamayı Artırmak İçin Kullanılan Soruların Ek Kullanımları Diğer bir soru temelli teknik olan detaylı sorgulama, öğrencilerin metinler hakkında çıkarım yapmalarını sağlamak için kullanılmaktadır

Okuma Becerilerini Geliştirme: Okuma Stratejileri Karşılıklı Öğretim Soru-Cevap İlişkileri (SCİ) Raphael ve arkadaşları (bk. Raphael & Au, 2005), araştırmalarında geliştirdikleri yöntemlerle soru-cevap ilişkileri (SCİ) adlı kapsamlı bir okuduğunu anlama yaklaşımı oluşturdular.

Etkileşimsel Stratejiler Öğretimi (ESÖ) Kapsamlı yaklaşımların en bilinenleri arasında etkileşimsel stratejiler öğretimi (ESÖ) vardır.

Kavram Odaklı Okuma Öğretimi (KOOÖ) Anahtar bir kavram okuma bağlılığıdır –öğrenciler doğal yoldan okumaya motive olurlar.

Okuduğunu Anlamayı Değerlendirme Okuduğunu Anlamayı Değerlendirmeye Yönelik İki Alternatif Yaklaşım Okuduğunu anlamaya yönelik çok farklı bir yaklaşımda diğer araştırmacılar, okuyucuların okudukları şeylere vermiş oldukları sözlü yanıtlar hakkında çalışmalara başladılar. Onların metodu, bu yanıtları analiz etmek için gizli anlamsal analiz (GAA) olarak adlandırılan bir istatistik yöntemini kullanmaktadır.

Öğretim İçin Öneriler Öğrencilerin etkin okuyucular olmasına yardımcı olun Öğrencinin önceki bilgileri üzerine inşa edin Öğrencileri etkin kelime öğrenenleri olmaya teşvik edin Anlama stratejilerini doğrudan öğretin Kapsamlı okumaya teşvik edin

Özet Bu bölüme üç okuduğunu anlama örneğini vererek başladık: veri güdümlü, kavramsal güdümlü ve etkileşimli. Veri güdümlü modeller, temel olarak okumayı açıklamak için otomatik algılama ve çağrışım işlemlerini ele alır. Tam tersine kavramsal güdümlü modeller, okuyucunun önceki bilgisine dayanan anlam oluşturmayı vurgular. Etkileşimli modeller, anlam oluşturmada etkileşim içinde olan ham veri hem de kavram güdümlü model işlemlerini öne sürer.