POLİO SEKELİ ve POST POLİO REHABİLİTASYONU

Polio virüs: MSS Myelitis : Spinal kordun inflamasyonu

Ön boynuzun motor nöron hastalığıdır. Spinal kord, serebellum, talamus, hipotalamus, serebral korteks tutulur. Spinal kordun beyaz cevheri ve serebellumun vermisi korunmuştur.

MÖ 1600 yıllarında Mısırlılar zamanından beri bilinir İlk kez 1784’de tanımlanmıştır İlk aşı 1954’ te Dr. Jonas Salk tarafından 1957’ de ise Dr. Albert Sabin tarafından geliştirilmiş 1988’ de WHO 2000 yılına kadar poliomyeliti yok etme kararı aldı. 2000’ de dünyada 2979 vaka

Çocuk felci hastalığının nedeni, polio virüsü denilen bir mikroptur. 1-4 yaş arası çocuklarda daha sık görülmekle beraber daha ileriki yaşlarda görülmesi de olasıdır. Polio Mikrobunun kaynağı hasta insanların dışkısı ve boğaz salgılarıdır.

Bulaşıcı viral bir hastalıktır. Sinir sisteminde sisteminde harabiyete neden olur ve paralizilerle seyreder.

Virüs Oral Yolla girer. Farinks ve ileumun lenfoid dokularında çoğalır, buradan bölgesel lenfoid dokulara yayılır. Virüsün doğrudan merkezi sinir sistemine yayılımı kan yolu ile olur Bu kana karışmayla birlikte diğer ikincil bölgelere de yerleşim olur. (kalp, deri, akciğer, karaciğer, beyin, omurilik).

Abortif Polio Hafif ateş Baş ağrısı Genel bir rahatsızlık hissi Boğazda yanma - kızarıklık Kusma

Nonparalitik Polio Orta dereceli ateş Baş ağrısı Boyun sertliği (ense sertliği) Ense ağrısı (boyun ağrısı) Kusma İshal Aşırı yorgunluk, halsizlik Huzursuzluk Sırt, kol, bacak, boyun ve karında ağrı ve sertleşme Herhangi bir bölgede kas spazmları ve hassasiyet Ciltte kızarıklıklar

Paralitik Polio

Yani simetrik olmayan bir şekilde tutulum söz konusudur. Polio geçiren hastaların kaslarındaki innervasyon, ekstremiteden ekstremiteye, hatta aynı ekstremitede kastan kasa farklılıklar göstermektedir. Yani simetrik olmayan bir şekilde tutulum söz konusudur. Duyu ile ilgili herhangi bir kayıp yoktur. Tutulum, bir veya iki kasın parezisinden, komplet kuadriplejiye kadar değişebilir

En sık etkilenen seviyeler : L2 - L3 ve C5 - C6’ dır. Bazı kaslar etkilenir : Quadriceps, kalça abduktorları, medial hamstringler, deltoid En az tutulan kaslar ise ayak intrinsik kasları ve el fleksör kaslarıdır Alt ekstremite, üst ekstremiteden 2 kat daha sık etkilenir

Görülebilecek Deformiteler Genu valgum Genu rekurvatum Pes ekinus Ekstremite kısalıkları Spinal deformiteler (skolyoz, kifoz)

KOMPLİKASYONLAR: En önemli komplikasyon solunum kaslarının paralizisi, kranial sinir nükleuslarının ve solunum merkezinin etkilenmesiyle solunum yetersizliğinin gelişimidir. Farenks paralizisiyle sıvı birikimiyle sesli solunum oluşur. Aspirasyon pnömonisi, akciğer ödemi, miyokardit gelişebilir.

Mortalite Bulbar ya da solunum kasları tutulumu sonucu görülür. Paralitik poliomyelitis’ ten % 2 – 5 oranında ölüm görülebilir.

POLİOMYELİT TANI Kesin tanı virus izolasyonu iledir (nazofarinks ya da gaitadan). BOS(Lumbal ponksiyon ile): Protein ve hücre artışı araştırılır EMG: Önboynuz motor hücre tutulumu Patoloji: Nöronlarda ödem, eksuda, inflamasyon

KORUNMA El yıkama Aşılama 2 ay 4 ay 6 ay 18 ay 4- 6 yaşlarda

Rehabilitasyon Akut dönem İlk 6 haftayı içerir. İleri dönemde görülebilecek en önemli problem respiratuvar kasların paralizisidir. Bu nedenle raspiratuvar desteğe erken başlanmalıdır. Erken dönemde oluşabilecek kontraktür ve sertlikleri önlemek için erken dönemde günde 3-4 kez sıcak uygulamaya başlanmalıdır Asimetrik kas zayıflığı poliomyelitin en önemli bulgularındandır. Kas zayıflıklarını önlemek için günde 1-2 kez pasif eklem hareketi yaptırılmalıdır.

Subakut dönem Bu dönem 6hafta ile 6 ay arasındadır. Kasların seçici olarak rehabilitasyonu önemlidir. Girdap banyosu ve havuz tedavisi kullanılabilir. Zayıf kaslar izometrik ve izotonik çalıştırılabilir. Uygun pozisyonların devamı için splint kullanılabilir.

Kronik dönem Kas reedükasyonu hızlandırılır. Kas koordinasyonu sağlandıktan sonra progresif resesif egzersizler ve fonksiyonel eğitim ile tutulmuş olan kaslar maksimum kuvvetlendirilmeye çalışılır.

Tedavinin prensipleri Hastanın hayatını kurtarmak. Hastayı harekete hazırlamak. Kas kuvvet ve koordinasyonunu artırmak. Fonksiyon ve aktiviteleri artırmak. Genel değerlendirme yapmak. Eve dönüşe hazırlamak. Ortopedik yönden cerrahi uygulamaları gerçekleştirmek. Cerrahi Uygulamalar; Tendon trnasferleri bu hastalarda çok yararlı olmaktadır

Tendon transferleri Tendon transferleri kasın origosunun sabit kalıp insersiyosunun lokalizasyonunun değiştirilmesidir. Sadece tendon yatağının değiştirilmesine tendon translokasyonu denir. Hem origo hem de insersiyonun yerinin değiştirilmesi tendon transplantasyonudur. Cerrahi yaklaşımların başarısında iyi programlanmış erken rehabilitasyonun önemi büyüktür.

Post Polio Sendromu PPS, akut atak sonrasında en azından parsiyel bir iyileşme ve stabil hale gelen nörolojik tablo, bir süre sonra artan ancak kullanılmamaya bağlı olmayan kas gücü zaafı ve jeneralize yorgunluk ve ağrı gibi diğer subjektif semptomları kapsar.

Post-polio sendromu polio infeksiyonu başlangıcından sonraki 20-40 yıl arasında görülür kaslarda zayıflık genel yorgunluk Nefes alma ve/veya yutma zorlukları uyku bozuklukları kas fasikülasyonları gastrointestinal problemler Sendroma ikincil olarak nöropati, dejeneratif artritler, skolyoz , kemik yoğunluğunda azalma, atrofi gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Poliomyelitin geç başlayan komplikasyonlarına “geç etkiler”, ve post polio sendromu da denir. Polio ataklarından uzun süre sonra progresif kuvvetsizlik gelişen hastalar rapor edilmiştir. Poliomyelit geçirmiş ve büyük ölçüde iyileşmiş kişilerde son yıllarda yeniden birtakım problemler ortaya çıkmıştır.

Post Polio sendromu Evreleri Hastalığın 3 dönemi vardır : 1) Akut ( Sistemik ) Dönem A) Preparalitik B) Paralitik 2) İyileşme Dönemi 3) Kronik Dönem

1) Akut Dönem : Mutlak yatak istirahati, izolasyon Damar yolu açılır Ekstremiteler fonksiyonel pozisyonda tutularak yastıklar ile desteklenir Tuzlu sıcak su banyoları ve kompresler ile kas spazmları çözülmeye çalışılır Pasif egzersiz yapılabilir Sedatifler kontrendikedir

2) İyileşme Dönemi Fizik tedavi ile kas gücü arttırılır, kontraktürler gevşetilir, deformiteler önlenir ve eklemler fonksiyonel pozisyonda korunur. Ortez ve protezler kullanılır ( Cihazlama )

3) Kronik Dönem Fizik tedavi ve cihazlamanın yanında cerrahi tedavi de yapılır. Cerrahi tedavide : Tendon transferleri Kontraktürlerin açılması Stabilizasyon ameliyatları Uzunluk farkına yönelik ameliyatlar Skolyoz varsa füzyon ameliyatları yapılabilir.

Cerrahi Tedavide Cerrahi açıdan da aşil tendonunun uzatılması, tendon transferleri dinamik stabiliteyi sağlar. Kısa kalan extremitenin tekrar işlevsel hale getirilmesi için çeşitli yöntemler mevcuttur (ameliyat, Kemik protezi, kemik uzatma, ortopedik ayakkabı vb.). Cerrahi müdahelelerin öncesinde ve sonrasında da düzenli bir fizik tedavi çalışması gerekmektedir.

Kuvvetlendirme Egzersizleri Yorgunluk oluşturmamalıdır Kas kuvvetinin %50’sini kaldıracak şekilde 5 tekrarlı protokol önerilmiştir

Ortezleme ve Postüral Kontrol Ayak-ayak bileği ortezi (AFO), Diz fleksiyon zayıflığı ve kontraktüründe kilitli diz, (KAFO) Kalça abduktör ve ekstansör zayıflıklarda koltuk değneği veya yürüme yardımcıları gerekebilir. Omuz ve kol kuvveti yeterli değilse tekerlekli sandalye önerilir.

Günlük yaşam aktiviteleri Postpoliolu hastalar yaşam stillerini değiştirme ve düzenlemeye yönelik çalışmalara girişmelidirler. Bazı rekreasyonel aktiviteler önerilebilir. Mesleki yaşantısında yardımcı olunup gerekli desteğin verilmesi gerekmektedir.

Solunum egzersizleri Kardiorespiratuar problemlerin çözümü için özellikle solunum egzersizleri önemlidir Özellikle torakal tutulumlarda

SPACE SUİT THERAPY

Suit Therapy Nedir? Temelinde astronotların giydiği 'Penguin Suit' adı verilen özel kıyafet olan bir diğer deyişle uzay teknolojisinden ilham alınarak geliştirilen bir pediatrik fizik tedavi yöntemidir. İlk prototipi 1992 yılında geliştirilmiştir .

Suit Terapi Metodu, yoğun ve spesifik bir egzersiz programına dayanır. Tedavide patolojik reflekslerin elenmesi ve yeni, doğru ve işlevsel hareket paternlerinin yerleştirilmesinin çok büyük bir önemi vardır. 

Suit Terapi Metodu çeşitli araçlardan yararlanır. Suit Terapi Metodu vücudu mümkün olduğu kadar normale yakın bir şekilde düzeltir. Doğru postüral düzgünlüğü yeniden sağlamanın kas tonusu, duyu ve vestibuler fonksiyonu normalize etmede çok önemli bir rolü vardır.

TheraSuit tedavi yönteminde kullanılan özel kıyafet büyük eklemlere kompresyon yaparak sıkıştırır. Bu sayede eklemlere derin bir basınç uygulanır. Böylece eklemdeki tüm sensör ve proprioseptif bilginin uyarılması ve bilinçlenmesi sağlanır

SPACE SUİT THERAPY NELERDEN OLUŞUR? Başlık Yelek Şort Diz pedleri Ayakkabı bağları

SPACE SUİT THERAPY NASIL ÇALIŞIR? Asıl amaçları: propriosepsionu (eklemler, ligamentler ve kaslardan gelen uyarıları alıp beyne ileten sinir uçları) geliştirmek ve değiştirmek, hastanın patolojik reflexlerini azaltmak, fizyolojik kas sinerjilerini iyileştirip eski haline getirmek

ENDİKASYONLARI Serebral Palsi Polio sekeli Gelişim geriliği Travmatik beyin hasarı Serebrovasküler olay Ataksi Atetoz Spastisite Hipotoni

YARARLARI Eksternal stabilizasyon sağlar Kas tonusunu normalize eder Dinamik düzeltme sağlar Yürüyüş modelini düzeltir Proprioseption gelişimi

YARARLARI Dengeyi geliştirir Koordinasyonu geliştirir Ataksi ve atetozda kontrolsüz hareketleri azaltır Vücudun ve çevrenin farkında olmayı geliştirir Zayıf kasları destekler Güçlü kasların daha da kuvvetlenmesi için direnç uygular Baş kontrolü gövde desteği sayesinde ses üretimini ve akıcı konuşmayı geliştirir

YARARLARI Kemik dansitesini geliştirir Kontraktürleri azaltmaya yardım eder Kaba ve ince motor becerilerin gelişimine yardımcı olur.

KONTRAENDİKASYONLARI Kalça subluksasyonu Ağır skolyoz