TUR İ ZM HUKUKU VE MEVZUATI DR. OSMAN AVŞAR KURGUN DR. AYHAN GÖKDEN İ Z DR. MURAT SEL İ M SELV İ DR. GONCA KILIÇ DR. ELBEYI PEL İ T Ö Ğ R. GÖR. HÜSEY İ N ALTINEL HÜSEY İ N YILDIRIM DETAY YAYıNCıLıK

5. BÖLÜM: ÇEVRE ve TUR İ ZM Sayılı ÇEVRE KANUNU Amaç: Bütün canlıların ortak varlı ğ ı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri do ğ rultusunda korunmasını sa ğ lamaktır. (Madde 1) Tanımlar: Çevre korunması: Çevresel de ğ erlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmaları gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye, çevre kirlili ğ ini önlemeye yönelik çalışmaların bütününü, Çevre kirlili ğ i: Çevrede meydana gelen ve canlıların sa ğ lı ğ ını, çevresel de ğ erleri ve ekolojik dengeyi bozabilecek her türlü olumsuz etkiyi, Sürdürülebilir çevre: Gelecek kuşakların ihtiyaç duyaca ğ ı kaynakların varlı ğ ını ve kalitesini tehlikeye atmadan, hem bugünün hem de gelecek kuşakların çevresini oluşturan tüm çevresel de ğ erlerin her alanda (sosyal, ekonomik, fizikî vb.) ıslahı, korunması ve geliştirilmesi sürecini, Sürdürülebilir kalkınma: Bugünkü ve gelecek kuşakların, sa ğ lıklı bir çevrede yaşamasını güvence altına alan çevresel, ekonomik ve sosyal hedefler arasında denge kurulması esasına dayalı kalkınma ve gelişmeyi, Alıcı ortam: Hava, su, toprak ortamları ile bu ortamlarla ilişkili ekosistemleri,

3 Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi, Katı atık: Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken kah atık maddeleri, Evsel katı atık: Tehlikeli ve zararlı atık kapsamına girmeyen konut, sanayi, işyeri, piknik alanları gibi yerlerden gelen katı atıkları, Tehlikeli atık: Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak çevre dengesi ile insan ve di ğ er canlıların do ğ al yapılarının bozulmasına neden olan atıklar ve bu atıklarla kirlenmiş maddeleri, Tehlikeli kimyasallar: Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve di ğ er canlıların do ğ al yapılarının bozulmasına neden olan her türlü kimyasal madde ve ürünleri, Kirli balast: Duran veya seyir halindeki tankerden, gemiden veya di ğ er deniz araçlarından su üzerine bırakıldı ğ ında; su üstünde veya bitişik sahil hattında petrol, petrol türevi veya ya ğ izlerinin görülmesine neden olan veya su üstünde ya da su altında renk de ğ işikli ğ i oluşturan veya askıda katı madde/emülsiyon halinde maddelerin birikmesine yol açan balast suyunu, Çevresel etki de ğ erlendirmesi: Gerçekleştirilmesi plânlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek de ğ erlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları,

4 Proje tanıtım dosyası: Gerçekleşmesi plânlanan projenin yerini, özelliklerini, olası olumsuz etkilerini ve öngörülen önlemleri içeren, projeyi genel boyutları ile tanıtan bilgi ve belgeleri içeren dosyayı, Çevre yönetimi: İ darî, teknik, hukukî, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel araçları kullanarak do ğ al ve yapay çevre unsurlarının sürdürülebilir kullanımını ve gelişmesini sa ğ lamak üzere yerel, bölgesel, ulusal ve küresel düzeyde belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasını, Hassas alan: Ötrofikasyon riski yüksek olan ve Bakanlıkça belirlenecek kıyı ve iç su alanlarını, İ ş termin plânı: Atıksu ve evsel nitelikli katı atık kaynaklarının yönetmelikte belirtilen alıcı ortam deşarj standartlarını sa ğ lamak için yapmaları gereken atıksu arıtma tesisi ve/veya kanalizasyon gibi altyapı tesisleri ile katı atık bertaraf tesislerinin gerçekleştirilmesi sürecinde yer alan yer seçimi, proje, ihale, inşaat, işletmeye alma gibi işlerin zamanlamasını gösteren plânı, Risk de ğ erlendirmesi: Belirli kimyasal madde ya da maddelerin potansiyel tehlikelerinin belirlenmesi ve sonuçlarının hesaplanması yönünde kullanılan yöntemler bütününü,

Çevre Korunmasına İ lişkin Önlemler ve Yasaklar 5 Kirletme yasa ğ ı: Her türlü atık ve artı ğ ı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak do ğ rudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Kirlenme ihtimalinin bulundu ğ u durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldi ğ i hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. (Madde 8)

İ dari nitelikteki cezalar 6 Emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt sahiplerine 500 Türk Lirası, yönetmeliklerle belirlenen standartlara aykırı emisyona sebep olan motorlu taşıt sahiplerine TL, Hava kirlili ğ i yönünden önemli etkileri nedeniyle kurulması ve işletilmesi yönetmelikle izne tâbi tutulan tesisleri, yetkili makamlardan izin almadan kuran ve işleten veya iznin iptal edilmesine ra ğ men kurmaya ve işletmeye devam eden veya bu tesislerde izin almaksızın sonradan de ğ işiklik yapan veya yetkili makamların gerekli gördükleri de ğ işiklikleri tanınan sürede yapmayanlara Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu tesislerde emisyon miktarları yönetmelikle belirlenen sınırları aşıyorsa Türk Lirası idarî para cezası verilir. İ zne tâbi tesisleri, aldıkları izin belgesinde veya yönetmeliklerde öngörülen önlemleri almadan veya yönetmeliklerde belirlenen emisyon standartlarına ve sınırlamalarına aykırı olarak işletenlere Türk Lirası idarî para cezası verilir.

7 Hava kirlili ğ i yönünden kurulması ve işletilmesi izne tâbi olmayan tesislerin işletilmesi sırasında yönetmelikle belirlenen standartlara aykırı emisyona neden olanlara Türk Lirası idarî para cezası verilir. Çevresel Etki De ğ erlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara, her bir ihlal için Türk Lirası idarî para cezası verilir. Kurulması zorunlu olan atık alım, ön arıtma, arıtma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar ile kurup da çalıştırmayanlara Türk Lirası idarî para cezası verilir.

8 Öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülü ğ ünü yerine getirmeyenlere Türk Lirası idarî para cezası verilir. Öngörülen çevre yönetim birimini kurmayanlara Türk Lirası, çevre görevlisi bulundurmayanlara ya da Bakanlıkça yetkilendirilmiş firmalardan hizmet almayanlara Türk Lirası idarî para cezası verilir.

3621 Sayılı KIYI KANUNU 9 Amaç: Bu Kanun, deniz, tabii ve suni göl ve akarsu kıyıları ile bu yerlerin etkisinde olan ve devamı niteli ğ inde bulunan sahil şeritlerinin do ğ al ve kültürel özelliklerini gözeterek koruma ve toplum yararlanmasına açık, kamu yararına kullanma esaslarını tespit etmek amacıyla düzenlenmiştir. (Madde 1) Kapsam: Bu Kanun, deniz, tabii ve suni göller ve akarsu kıyılan ile deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerine ait düzenlemeleri ve bu yerlerden kamu yararına yararlanma imkan ve şartlarına ait esasları kapsar. (Madde 2 )

Genel Esaslar 10  Kıyılar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Kıyılar, herkesin eşit ve serbest olarak yararlanmasına açıktır,  Kıyı ve sahil şeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir.  Kıyıda ve sahil şeridinde planlama ve uygulama yapılabilmesi için kıyı kenar çizgisinin tespiti zorunludur.  Sahil şeritlerinde yapılacak yapılar kıyı kenar çizgisine en fazla 50 metre yaklaşabilir.  Yaklaşma mesafesi ve kıyı kenar çizgisi arasında kalan alanlar, ancak yaya yolu, gezinti, dinlenme, seyir ve rekreaktif amaçla kullanılmak üzere düzenlenebilir.  Taşıt yolları, sahil şeridinin kara yönünde yapı yaklaşma sınırı gerisinde kalan alanda düzenlenebilir.  Sahil şeridinde yapılacak yapıların kullanım amacına ba ğ lı olarak yapım koşulları yönetmelikte belirlenir. (Madde 5)

11 Kıyının Korunması, Yapı Yasa ğ ı ve Kıyıda Yapılacak Yapılar Kıyı, herkesin eşitlik ve serbestlikle yararlanmasına açık olup, buralarda hiçbir yapı yapılamaz; duvar, çit, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engeller oluşturulamaz. Sahil Şeridinde Yapılabilecek Yapılar  Uygulama imar planı bulunmayan alanlardaki sahil şeritlerinde, 4 üncü maddede belirtilen mesafeler içinde hiç bir yapı ve tesis yapılamaz.  Uygulama imar planı bulunan yerlerde duvar, çit, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engeller oluşturulamaz. Moloz, toprak, curuf, çöp gibi kirletici ve çevreyi bozucu etkisi olan atık ve artıklar dökülemez, kazı yapılamaz.  Ancak bu alanlarda; uygulama imar planı kararıyla altı ve yedinci maddede belirtilen yapı ve tesislerle birlikte toplum yararına açık olmak şartıyla konaklama hariç günü birlik turizm yapı ve tesisleri yapılabilir. (Madde 8).

2960 Sayılı BO Ğ AZ İ Ç İ KANUNU 12 Amaç: İ stanbul Bo ğ aziçi Alanının kültürel ve tarihi de ğ erlerini ve do ğ al güzelliklerini kamu yararı gözetilerek korumak ve geliştirmek ve bu alandaki nüfus yo ğ unlu ğ unu artıracak yapılanmayı sınırlamak için uygulanacak imar mevzuatını belirlemek ve düzenlemektir. (Madde 1)

KÜLTÜR VE TAB İ AT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU 13 Amaç: Bu Kanunun amacı; korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili tanımları belirlemek, yapılacak işlem ve faaliyetleri düzenlemek, bu konuda gerekli ilke ve uygulama kararlarını alacak teşkilatın kuruluş ve görevlerini tespit etmektir. (Madde 1) Kapsam: Bu Kanun; korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili hususları ve bunlarla ilgili gerçek ve tüzel kişilerin görev ve sorumluluklarını kapsar. (Madde 2)

Tanımlar 14 Kültür varlıkları: Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün de ğ er taşıyan yer üstünde, yer altında veya su altındaki bütün taşınır ve taşınmaz varlıklardır. Tabiat varlıkları: Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli, yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan de ğ erlerdir. Sit: Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, kültür varlıklarının yo ğ un olarak bulundu ğ u sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan etti ğ i yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlardır.

15 Ören yeri: tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli uygarlıkların ürünü olup, topo ğ rafik olarak tanımlanabilecek derecede yeterince belirgin ve mütecanis özelliklere sahip, aynı zamanda tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal veya teknik bakımlardan dikkate de ğ er, kısmen inşa edilmiş, insan eme ğ i kültür varlıklar ile tabiat varlıklarının birleşti ğ i alanlardır. Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları:  Korunması gerekli tabiat varlıkları ile 19 uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlar,  Belirlenen tarihten sonra yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür ve Turizm Bakanlı ğ ınca korunmalarında gerek görülen taşınmazlar,  Sit alanı içinde bulunan taşınmaz kültür varlıkları,  Milli tarihimizdeki önlemleri sebebiyle zaman kavramı ve tescil söz konusu olmaksızın Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda büyük tarihi olaylara sahne olmuş binalar ve tesbit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından kullanılmış evler.

16 Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları:  Jeolojik, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait, jeoloji, antropoloji, prehistorya, arkeoloji ve sanat tarihi açılarından belge de ğ eri taşıyan ve ait oldukları dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi özellikleri ile seviyesini yansıtan her türlü kültür ve tabiat varlıkları;  Her çeşit hayvan ve bitki fosilleri, insan iskeletleri, çakmak taşları (sleks), volkan camlan (obsidyen), kemik veya madeni her türlü aletler, çini, seramik, benzeri kab ve kaçaklar, heykeller, figürinler, tabletler, kesici, koruyucu ve vurucu silahlar, putlar (ikon), cam eşyalar, süs eşyaları (hülliyat), yüzük taşları, küpeler, i ğ neler, askılar, mühürler, bilezik ve benzerleri, maskeler, taçlar (diadem), deri, bez, papirüs, parşümen veya maden üzerine yazılı veya tasvirli belgeler, tartı araçları, sikkeler, damgalı veya yazılı levhalar, yazma veya tezhipli kitaplar, minyatürler, sanat de ğ erine haiz gravür, ya ğ lıboya veya suluboya tablolar, muhallefat (religue'ler), nişanlar, madalyalar, çini, toprak, cam, a ğ aç, kumaş ve benzeri taşınır eşyalar ve bunların parçaları,