Hasta Havalandırma Malzemeleri Yrd. Doç. Dr. Ali Bestami Kepekçi

Ders Başlıkları Airway Yüz maskesi Laringoskopi Endotrakeal Tüp LMA(Laryngeal Mask Airway) Kombi Tüp

Oksijen, Atmosfer havasında % 21 oranında bulunan bir gaz, ayrıca uygulandığında yaşam kurtarıcı bir ilaçtır. Sanayide sıvı havadan elde edilir. Hava sıvı hale getirilmeden önce CO2'inden temizlenir. O2 ve nitrojen (N) kaynama noktalarının farklı olmasından yararlanılarak birbirlerinden ayrılırlar.

HİPOKSİ VE TİPLERİ Hipoksi, dokuların yetersiz oksijenlenmesini ifade eden geniş anlamlı bir sözcüktür. Hipoksemi ise genellikle solunum sisteminin arteriyel kanı oksijenlemesindeki yetersizlik anlamında kullanılır.

HİPOKSİ VE TİPLERİ Akciğerlere ulaşan oksijenin yetersiz olmasına bağlı gelişen hipoksi Oksijenin akciğerden kana geçişinin yetersiz olmasına bağlı gelişen hipoksi Oksijenin taşınmasındaki bozukluklara bağlı gelişen hipoksi Doku oksijenlenmesindeki bozukluğa bağlı gelişen hipoksi

Anestezi sırasında hipoksi nedenleri Anestezi öncesi mevcut nedenler; İnspire edilen gaz karışımındaki oksijenin yetersizliği, Ventilasyonun yetersizliği, Oksijenin alınmasında güçlük, Oksijenin taşınmasında azalmadır

Hipoksiyi Kolaylaştıran Etmenler Yaş; PO2 değerleri yaşın ilerlemesi ile düşer.10–30 yaşları arasında PO2 97- 91mmHg normal kabul edilirken, 60–90 yaşları arasında 80–70 mmHg normal kabul edilebilmektedir. Şişmanlık; derecesine göre PO2’de azalma olmaktadır. Mekanik faktörler; göğüs hareketlerini kısıtlayan mekanik etkenler, hem oksijenin alımını güçleştirir hem de oksijen tüketimini artırır, PO2’nı düşürürler. Kardiopulmoner hastalıklar; oksijen ihtiyacı arttığı halde, oksijenin alınması güçleştiği için ihtiyaç karşılanamaz. Transport mekanizmasında yetersizlik; kan volümünün ve hemoglobin değerinin düşük olması (anemi) oksijenin taşınmasını sınırlayan önemli etmenlerdendir.

Hipoksinin Etkileri sistemik vazodilatasyon, serebral vazodilatasyon nabız hızı artar, solunumun hem hızı hem de derinliğinin artması pulmoner arter basıncı yükselirken, pulmo-ner kapiller basınç değişmeksizin kalır.

Hipoksinin Etkileri Serebral fonksiyon, O2 eksikliğinin duyarlı bir indikatörüdür. Kişide mental durum değişiklikleri görülür ve serebral performans giderek konfüzyon ve bilinç kaybına gider.

Oksijen tedavisi Temel ilke; oksijenin tolere edilebilecek düşük yoğunlukta ve en kısa süre ile verilmesidir. Oksijen tedavisinin faydalı olması için hemoglobin miktarının, kalp atım hacminin ve doku perfüzyonunun yeterli olması gerekmektedir. Oksijen sudan geçirilerek nemlendirilmeli, oksijenin solunum yolları mukozasını kurutucu etkisi unutulmamalıdır.

Oksijen tedavisi O2' i atmosferdeki konsantrasyonundan daha yüksek oranlarda hastaya uygulamaktır. 30-60 psi (2-4 atmosfer) basınçta oksijen verebilecek bir kaynak bulunması gerekir. Verilen oksijen miktarıduruma göre litre/dk veya solunum havasında yüzde volüm (Fi02) olarak ifade edilir .

Oksijen veriliş yolları 1.Yüz maskeleri 2.Nazal kanül ve kataterler 3.Oksijen gözlükleri,nazal çengeller,tek kullanımlık yüz maskeleri 4.Oksijen çadırı ve başlıkları 5.Enkübatörler 6.Endotrekeal entübasyon veya trakeostomi 7.Ventilatörler 8.Oksijen yoğunlaştırıcılar 9.Ekstakorporeal membran oksijenasyonu

PREOKSİJENiZASYON : Organizmanın O2 depoları Fonksiyonel rezidüel kapasite, O2 satürasyonu ve PaO2 düzeylerine bağlıdır. Apne geliştiği zaman ilk önce bu depolardaki O2 kullanılır. Depolar hipoksinin ortaya çıkma süresini belirleyecektir. Anestezi indüksiyonundan önce hastanın bilinci tamamen açıkken ve henüz kas gevşetici bir ajan veya inhalasyon anesteziği uygulanmadan % 100 O2 ile akcigerlerin azottan arındırılmasıdır.

Preoksijenizasyon

PREOKSİJENiZASYON : Organizmanın ortamda O2 olmadığı sürede depo olarak görev yaparak, hipoksinin ortaya çıkmasını geciktirir. Preoksijenasyon 2-5 dakika süre ile rezervuar kese % 100 O2 ile tam olarak doldurularak yapılmalıdır.

Nazal Kanül Düşük yoğunlukta (%24 – 44 oranında) oksijen vermek için kullanılır. Yumuşak plastikten yapılmış, dışa açık iki tane burun deliği çıkıntısı olan ince iki hortum şeklindedir. Bu çıkıntılar buruna yerleştirildikten sonra hortum kısımları kulak arkasından geçirilerek çene altında birleştirilir. Nazal kanül ile erişkin hastada solunum hızına bağlı olarak 2- 6 litre/dakika oksijen verilebilir.

Nazal kanül ile; 2lt/dk oksijen ile %28 yoğunlukta 4lt/dk oksijen ile %36 yoğunlukta 5lt/dk oksijen ile %40 yoğunlukta 6lt/dk oksijen ile %44 yoğunlukta oksijen verilmesi mümkündür. Yeni doğan ve bebeklerde 2 litre/dakika akım hızını geçmemek gerekir; çünkü akımın 4 litre/dakikanın üzerine çıkması halinde oksijenin nemlendirilmesi gerekmektedir.

Nazal Kanül ile Oksijen tedavisi, Şüpheli akut miyokard infarktüslü hastalar Ilımlı dispneli ve KOAH’lı hastalar için faydalıdır. Nazal kanül ile oksijen verilirken hastanın yemek yiyebilir ve konuşabilir olması, yöntemin avantajıdır.

Nazal Kanül ile Oksijen verilirken dikkat edilecek hususlar Bu yol ile oksijen verilirken hastanın burun yolunun açık olduğundan emin olunmalıdır. Hastaya, burundan nefes alıp vermesi gerektiği söylenmelidir. Tek kullanımlık kanül tercih edilmelidir. Oksijen veriliş hızı iyi ayarlanmalıdır, dakikada 4 litreden fazla olmamalıdır. Oksijen tedavisi süresince vital bulgular sık aralıklarla takip edilmeli, pulse oksimetre ile saturasyon mutlaka takip edilmelidir.

Nazal Kanül ile Oksijen verilirken dikkat edilecek hususlar Burun deliklerinin tahriş olmamasına özen gösterilmeli, tahriş söz konusu ise yağlı krem sürülmemeli, kuvvetli bir oksidan olan oksijenin yağlı maddelerle birleştiğinde mukozadaki tahrişi artıracağı unutulmamalıdır. Hastada ağız kuruluğu olabileceği için sık aralıklarla ağız bakımı verilmelidir. Nazal uçlar, burun deliğine 1cm içeri girecek şekilde yerleştirilmelidir. Uygun şekilde yerleştirilmediğinde, hastaya verilen oksijen konsantrasyonu düşmektedir. Patlama riskine karşı güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Sistem kaçak yönünden belirli aralıklarla kontrol ettirilmelidir. Nazal uçlar burun deliğine 1cm içeri girecek şekilde yerleştirilmelidir. Uygun şekilde yerleştirilmediğinde hastaya verilen oksijen konsantrasyonunun düşeceği unutulmamalıdır.

Basit Yüz Maskesi Yumuşak, şeffaf, plastik maskelerdir. Maskede ince bir giriş deliği ve başa takmak için elastik bir bant vardır. İki taraftaki delikler fazla gazların özellikle nefes verme sırasında çıkışını kolaylaştırır. Basit yüz maskeleri ile 5–10 litre/dakika akım hızları ile %35–50 konsantrasyonlarda oksijen verilebilmektedir. Özellikle karbondioksitin geri solunmasını önlemek için akım daima 5 litre/dakikanın üzerinde tutulmalıdır. Oksijen uzun süreli verilecekse nemlendirilmelidir.

Basit Yüz Maskesi

Balon Maske Solunum arresti, ciddi hipoksi, şok gibi durumlarda dokuların yeterince oksijenlenmesini sağlamak, ancak yüksek akımlı oksijen vermekle mümkün olmaktadır. Yüksek akımlı oksijen vermek için geri solumasız maske (Ambu) kullanılabilir. 12-15litre/ dakika oksijen verildiğinde, hastaya oksijen % 99 yoğunlukta verilmiş olur.

Balon Maske Bu sisteme, geri dönüşsüz maske ve ambu sistemi de denir. Maske ya da entübasyonla yapay solunuma olanak verir. Ambu, geri dönüşsüz bir valv ile kendiliğinden şişen bir balondan oluşur. Balon içine dolan hava veya oksijen, balona yapılan eksternal kompresyon ile hastaya doğru itilir. Hastanın ekspiriumu ile geri çıkan hava ise tek yönlü bu valv ile balona değil, atmosfere yönlendirilir. Ambu balonunun arkasına oksijen konnekte edilmesi ve balona takılan bir rezervuar ile hastaya sunulan oksijen konsantrasyonun artırılması mümkündür.

Yüz maskesi

Yüz maskesi Hava yolu açıklığının sağlanarak hastanın solunumunun ambu ile desteklenmesi gereken durumlarda ve anestezi uygulanan hastalarda anestezinin başlangıç ve sonlandırma aşamasında burun ve ağzı kapatacak şekilde yerleştirilerek oksijen ve diğer anestezik ajanların verilmesinde kullanılan temel ekipmanlardandır.

Airway Anestezi uygulanarak kas gevşemesi sağlanan hastalarda; Dilin arkaya (geriye) doğru düşerek hava yolu açıklığını engellemesini önlemek Herhangi bir nedenle hava yolu açıklığının olmadığı bilinci kötü hastaların solunumunun devam ettirilmesi gereken durumlarda kullanılan, eğri, içi boş dilin üzerine yerleştirilen plastik ekipmandır.

Airway Non toksik politenden üretim Yuvarlatılmış atravmatik kenarlar Kolay temizlik için pürüzsüz havayolu Dil ısırılmasını koruyucu blok Ölçüye göre renk kodlu Aspirasyon kateter geçişine uygun ısırma bloğu Tek kullanımlık tek tek paketlenmiş Etilen oksit ile sterilizasyon

Laringoskpi

Endotrakeal Tüp

Uygun Boyutta Tüp Tespiti Hangi yaş grubunda hangi çapta tüp kullanacağımızı kolaylaştırmak için bazı hesaplamalar geliştirilmiştir. Yetişkin erkeklerde: 7,5 - 9,0 kaflı Yetişkin bayanlarda: 7,0 – 8,0 kaflı Tüp çapı = (yaş/4) + 4 (<8 yaş, çok küçük yaştakilerde mümkünse kafsız tercih edilmeli) Tüp çapı = (yaş/4) + 3 kaflı (8 yaş üstü çocuklarda)

Tüp hizası( dudak kenarındaki seviye) Genelde, erkekte : 23 cm bayanda: 21 cm. çocukta: (yaş/2) +12 Unutulmamalıdır ki; tüp hizasınınkesin doğruluğu her iki akciğerin dinlenip eşit havalandığı tespit edilerek sağlanır.

Stile: Trakeal tüpe şekil vererek entübasyon işleminin yapılmasına yardımcı olan tel görünümlü eğilip bükülebilen ekipman

LMA(Laryngeal Mask Airway)

LMA yerleştirilip kafı şişirildiğinde larinks girişinde oval bir “mühür” oluşturur. Yerleştiğinde sindirim sistemi ile solunum sisteminin kesiştiği yerde oturur.

Önerilen LMA Boyutları 1 < 5 kg 1.5 5 - 10 kg 2 10 - 20 kg 2.5 20 - 30 kg 3 30 kg – zayıf erişkin 4 erişkin 5 iri erişkin/4 No ile kaçak olması

Kombitüp 2’er kaf ve lümeni vardır Zor entübasyonda kullanılır %90-95 özofagusa yerleşir Entübasyon tüpüne alternatif değildir Maksimum 8 saat kullanılır

Yerleştirme Preoksijenasyon Tüpün kontrolü. Baş nötral pozisyonda İşaretlere kadar ilerlet

Faringeal kaf 85-100 ml hava ile şişirilir Trakeal kaf 10-15 ml ile şişirilir

Kaynaklar http://www.megep.meb.gov.tr Teknikerler ve Teknisyenler İçin Anesteziyoloji; Prof. Dr. Melek Güra Çelik Klinik Anesteziyoloji;Z. Kayhan LANGE Klinik Anesteziyoloji G.Edward Morgan,Jr.Maged S. Mikhail , Michael J.murray

Teşekkürler… Abant Gölü