Uluslararası İktisat By Robert J. Carbaugh 9th Edition Bölüm 4: Karşılaştırmalı Üstünlüğün Kaynakları

Nispi Fiyat Farklılıklarının Nedenleri Rikardo’ya göre karşılaştırmalı üstünlükler emek verimlilik farklarına dayanır. Bu fark da teknolojik farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Ama bunun nedenini açıklamamıştır. 1920 ve 30’larda İsveçli 2 iktisatçı Eli Heckscher ve Bertil Ohlin, Rikardo’nun eksik bıraktığı 2 soruya işaret etmişlerdir: Carbaugh, Chap. 4

Nispi Fiyat Farklılıklarının Nedenleri 1) Karşılaştırmalı Üstünlüğü Ne Belirlemektedir? 2) Uluslararası ticaret, ticarete taraf ülkedeki farklı üretim faktörlerinin gelirlerini (gelir dağılımı) nasıl etkilemektedir? Carbaugh, Chap. 4

Faktör Donatımı Teorisi (Heckscher-Ohlin) Nispi /Göreli fiyatlar neden farklıdır? Faktör Donatımı Teorisi (Heckscher-Ohlin) Karşılaştırmalı üstünlük ülkeler arası arz koşullarındaki farklılıklarla açıklanır, özellikle kaynak donatımında Ülkelerde nispi olarak fazla / bol (ucuz) bulunan girdilerin kullanıldığı mallar ihraç edilirken, nispi olarak az / kıt (pahalı) bulunan girdilerin kullanıldığı mallar ithal edilir. Carbaugh, Chap. 4

Faktör donatımı teorisi: varsayımlar Nispi / Göreli fiyatlar neden farklıdır? Faktör donatımı teorisi: varsayımlar Zevk ve tercihler bütün ülkelerde aynıdır (talep aynı / aynı farksızlık eğrileri) Girdilerin nitelikleri bütün ülkelerde aynıdır. Bütün ülkeler aynı teknoloji seviyesindedir. Carbaugh, Chap. 4

Faktör donatımı teorisi Nispi / Göreli fiyatlar neden farklıdır? Faktör donatımı teorisi Teoriye göre ülkeler arasında nispi fiyatların farklı olmasının nedenleri: 1) Ülkeler farklı faktör girdileri donatımlarına sahiptirler 2) Farklı malların üretiminde kullanılan faktör yoğunlukları farklıdır Carbaugh, Chap. 4

Faktör donatımı teorisi Nispi / Göreli fiyatlar neden farklıdır? Faktör donatımı teorisi Teori, talep koşullarının (toplumsal farksızlık eğrisi) bütün ülkeler için aynı olduğunu varsayar. Ticaretle birlikte, sermaye zengin ülkeler sermaye yoğun mallar, emek zengin ülkeler emek yoğun mallar ihraç eder. Uzmanlaşma, malların fiyatları her ülkede eşitlenene dek devam eder. Carbaugh, Chap. 4

Faktör donatımı teorisine göre karşılaştırmalı üstünlük Faktör donatımı modeli Faktör donatımı teorisine göre karşılaştırmalı üstünlük Otarşi denge Fransa’nın üretim imkanları eğrisi Almanya’nın üretim imkanları eğrisi Buğday (toprak yoğun) Otomobil (sermaye yoğun) Carbaugh, Chap. 4

Faktör donatımı teorisine göre karşılaştırmalı üstünlük Faktör donatımı modeli Faktör donatımı teorisine göre karşılaştırmalı üstünlük Ticaret sonrası denge Fransa’nın üretim imkanları eğrisi Almanya’nın üretim imkanları eğrisi Buğday (toprak yoğun) Otomobil (sermaye yoğun) Carbaugh, Chap. 4

Faktör donatımı teorisi: uygulama Faktör fiyatlarının eşitlenmesi Her ülkede üretimde pahalı olan yerine ucuz faktörlerin yoğun olarak kullanımı faktör fiyatlarının eşitlenmesine yol açar (faktörler endüstriler arası mobil ise) Gelir dağılımı Ticaret durumunda farklı faktörlere talep değiştikçe ülke içindeki gelir dağılımı da değişir Faktör donatımı teorisinin testi (Leontief Paradoksu) 1947de Leontief teoriyi ABD için test etti ve ABD’nin emek yoğun mallar ihraç ettiğini sermaye yoğun mallar ithal ettiğin buldu. Carbaugh, Chap. 4

Ticaret eşitsizliği artırır mı? Gelir dağılımı Ticaret eşitsizliği artırır mı? Ticaret teorisine göre nitelikli işgücü zengin ülkeler niteliksiz işgücü yoğun mallar ithal eder. Nitelikli/niteliksiz işgücü denge ücret oranı uluslararası ticaret, teknolojik değişim, göç ve eğitimden etkilenir. Çalışmalar ticaretin diğer değişkenlerle karşılaştırıldığında ücret eşitsizliğine etkisinin sınırlı olduğunu göstermektedir; eğitim ücret eşitsizliğini gidermenin en iyi yoludur. Carbaugh, Chap. 4

Ölçek ekonomileri & uzmanlaşma Teorinin gerçeğe yaklaştırılması Ölçek ekonomileri & uzmanlaşma Ölçek ekonomileri uzmanlaşmayı teşvik eder, çünkü üretim arttıkça çıkıt başı maliyet azalır. Ticaret ürünler için geniş pazarlar imkanı sağlar, böylelikle yüksek üretim seviyeleri mümkün hale gelir. Carbaugh, Chap. 4

Ticaretin temeli olarak ölçek ekonomileri Fiyat (dolar) Otomobil (bin) Carbaugh, Chap. 4

Azalan maliyetler altında ticaret & uzmanlaşma Ölçek ekonomileri Azalan maliyetler altında ticaret & uzmanlaşma ABD Bilgisayar Güney Kore Çelik (ton) Carbaugh, Chap. 4

Ölçek ekonomileri & uzmanlaşma Teorinin gerçeğe yaklaştırılması Ölçek ekonomileri & uzmanlaşma Ölçek ekonomileri durumunda ülkelerin üretim olanakları eğrisi dışbükey biçimindedir. Ticaret öncesi ülkelerin A ve B noktalarında olduklarını varsayalım. Bu durumda noktaların mutlak eğimlerine bakarak G.Kore’nin çelikte, ABD’nin bilgisayarda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiplerdir. Bu durumda ülkeler, tam uzmanlaşma yoluyla ticaretten kazanç sağlayabilirler. Güney kore C noktasında, ABD D noktasında üretim yapar. Carbaugh, Chap. 4

Teorinin diğer boyutları Teoriyi gerçeğe yaklaştırmak Teorinin diğer boyutları Örtüşen talep Endüstri içi ticaret Üretim döngüleri Dinamik karşılaştırmalı üstünlük – endüstriyel politika Carbaugh, Chap. 4

Teoriyi gerçeğe yaklaştırmak Örtüşen Talep Talep koşulları ve uluslararası ticaretin yönünü Staffan Linder ele almıştır. Linder’e göre faktör donatımı teorisi birincil malların ticaretini açıklamaktadır sanayi ürünlerini değil. Sanayi ürünleri ticaretini belirleyen talep koşullarıdır. Talebi de (zevk ve tercihler) gelir seviyesi belirler. Carbaugh, Chap. 4

Örtüşen Talep Yüksek kişi başı gelire sahip ülkeler yüksek nitelikte sanayi ürünü talep ederken, düşük kişi başı gelire sahip ülkeler düşük nitelikte mallar talep eder. Zengin sanayi ülkeleri diğer sanayi ülkeleri ile ticaret yaparken yoksul ülkeler diğer yoksul ülkelerle ticaret yapmaktadır. Ülke içindeki eşitsiz gelir sağılımı nedeniyle, yoksul ülkelerdeki zenginler sanayi ülkeleriyle, zengin ülkelerdeki yoksullar yoksul ülkelerle ticaret yapar. Carbaugh, Chap. 4

Endüstriiçi ticaret Genellikle bir endüstriye ait ürünleri hem alınıp hem satılmaktadır. Homojen ve farklılaştırılmış ürünler için geçerlidir. Homojen ürünler için neden ulaşım maliyetleri ve mevsimdir. Daha ziyade farklılaştırılmış ürünler için geçerlidir. Carbaugh, Chap. 4

Endüstriiçi ticaret Sanayi bir ülkede genellikle çoğunluğun tercihlerine yönelik üretim yaparken azınlığın talebi dikkate alınmaz. Endüstri içi ticaret yoluyla her ülkede tüketim seçenekleri ve her ülkede aynı sınıf sanayiciler arası rekabetin derecesi artmaktadır. Carbaugh, Chap. 4

Endüstriiçi ticaret Bir ülke bir ürünün belli stillerinde ya da aşamalarında uzmanlaşmış olabilir, diğer ülkeler de diğer stil veya aşamalarında. Endüstrilerarası ticaretin aksine, endüstriiçi ticaret karşılaştırmalı üstünlüklerle değil ürün farklılaştırması ve ölçek ekonomileri ile açıklanır. Carbaugh, Chap. 4

Ürün döngüleri Teknolojik yenilikler yeni üretim yöntemleri, yeni mal üretimi ya da ürün geliştirilmesi biçiminde gerçekleşebilir. Bu faktörler karşılaştırmalı üstünlük ve ticaretin yönünü değiştirir. Bu teori, teknolojik yeniliğin sanayi ürünleri ticaretinde ana belirleyici olduğunu ileri sürmektedir. Carbaugh, Chap. 4

Ürün döngüleri 1) Teknolojik yenilikle bir sanayi ürünü ana ülkede piyasa sürülür 2) Ürünün ihracatına başlanır 3) Üretimin yerinin ihraç edilen ülkeye kaydırılması gerçekleşir. (maliyet avanytajı) 4) İthalatçı ülkeye ürünün nasıl üretildiğini öğrenir (Bilgi,uzun dönemde serbest maldır) 5) Malın ilk ihracatçı ülkesi ithalatçı konumuna gelir Carbaugh, Chap. 4

Dinamik Karşılaştırmalı Üstünlük- sanayi Politikaları Ar-ge, düşük faizli krediler, eğitim, anti tröst yasalar, vergi teşvikleri, ticari koruma gibi uygulamalarla zaman içerisinde bir ürünün karşılaştırmalı üstünlüğü el değiştirebilir. Carbaugh, Chap. 4

Teoriyi gerçeğe yaklaştırmak Ticarety & çevre Çevresel düzenleme siyasal bir değiş tokuşa yol açabilir Artan maliyetler düzenlenen endüstrinin karşılaştırmalı üstünlüğünü azaltabilir Kamusal sağlık ve çevre faydası artar Çevre kirliliğine yol açan endüstrilerin regülasyonların olmadığı yoksul ülkelere kayması Araştırmalar yatırım yerinin belirlenmesinde çevresel kuralların etkisinin zayıf olduğunu ortaya koymaktadır Kirleten öder ilkesi: kirliliği azaltmanın yollarını bulmayı teşvik eder Carbaugh, Chap. 4

Kirlilikle ilgili düzenlemelerin ticaret etkisi Ticaret & çevre Kirlilikle ilgili düzenlemelerin ticaret etkisi ABD Güney Kore Dolar Dolar Çelik (ton) Çelik (ton) Carbaugh, Chap. 4

Artan maliyetler altında ticaret Ulaşım maliyetleri Artan maliyetler altında ticaret Sıfır ulaşım maliyetleri ABD Oto fiyat Bin $ Kanada Otomobil Otomobil Carbaugh, Chap. 4

Artan maliyetler altında serbest ticaret Ulaşım maliyetleri Artan maliyetler altında serbest ticaret Otomobil başına $2000 ulaşım maliyeti ABD Oto fiyat Bin $ Kanada Otomobil Otomobil Carbaugh, Chap. 4

Spesifik faktör teorisi Teoriyi gerçeğe yaklaştırmak Spesifik faktör teorisi Sektörler arası bazı faktörler mobil değildir, bu durumda kısa dönemde ticaretin gelir dağılımına etkisi farklı olur Tercihlere bağlı olarak işçilerin durumu iyi de olabilir kötü deIndicates İhracat endüstrisinde kullanılan faktörlerin sahipleri ticaretten kazançlı çıkarken ithalata rakip endüstrilerde kullanılan faktörlerin sahipleri dezavantajlı çıkar Carbaugh, Chap. 4

Nispi fiyatlar ve spesifik faktör modeli Teoriyi gerçeğe yaklaştırmak Nispi fiyatlar ve spesifik faktör modeli ABD bilgisayar ve çelik sanayi Ücret ,$ Ücret ,$ Bilgisayarda kullanılan emek Çelikte kullanılan emek Toplam işgücü (30 işçi) Carbaugh, Chap. 4