Metalurjik Hasar Analizi Hazırlayan Duran TUNCEL 15592006
Dökümhane kumlama makinasının «chain link» parçasına ait hasar analizi Problem : Kumlama makinasına ait «chain link» isimli orijinal parçalar yaklaşık 3000 çalışma saati sonucu hasara uğrarken, orijinal «chain link» yerine takılan yedek parçalar 500 çalışma saati sonucu kırılmaktadır.
Şekil 1. Hasar analizi incelemesi yapılan parçanın genel görünümü
Yapılan İncelemeler: Hasar analizi yapılan parçanın genel görünümü Şekil 1. ‘de verilmiştir. Orjinal ve yedek parça chain linklerden çıkarılan metalografi örneklerinin mikroyapıları optik mikroskopta incelenmiş (Şekil 2.) 500 gr yük altında ve Vickers sertlik ucu ile mikrosertlikleri ölçülmüştür. (Şekil 3.)
Şekil 2. Orijinal chain linkin dış yüzeyinin (a) ve göbek kısmının (b) mikroyapı görüntüleri Yedek parça chain linkin dış yüzeyinin (c) ve göbek kısmının (d) mikroyapı görüntüleri
Şekil 3. Orijinal ve yedek parça chain linklerde sertliğin dış yüzeyden göbeğe doğru dağılımı
Değerlendirme ve Sonuç: Orijinal chain linkte göbek ferrit+perlit yapısında iken, dış yüzey perlitik yapıdadır. Yedek parçada ise, göbek ve dış yüzey martenzitik yapıya sahiptir. Yedek parça chain linkin dış yüzeyinde, tane sınırlarında karbür ağı görülmüştür. Her iki parçanın yüzey ve göbek kısımlarının farklı sertlikte ve mikroyapıda olmaları, yüzey sertleştirme (sementasyon) işlemine tabi tutulduklarını göstermektedir. Başlangıçta ferrit+perlit yapısında olan orijinal chain linke kütlesel sertleştirme yapılmamış, sadece yüzeye karbon emdirilerek perlitik yapıya dönüşmesi sağlanmıştır.
Yedek parça chain link ise, kütlesel sertleştirme işlemine tabi tutulmuştur. Yüksek sertliğe sahip olan ve dış yüzeylerindeki tane sınırlarında karbür ağı bulunan yedek parça chain link, orijinal chain linke göre daha gevrek(kırılgan) bir yapıya sahiptir. SONUÇ: Çok kısa kullanım süresinden sonra yedek parça chain linklerde ortaya çıkan kırılma olayı, bu parçaya uygulanan yüzey sertleştirme ve ısıl işleminin uygun olmamasından kaynaklanmaktadır.