MALİ VE TİCARİ BORÇLARA İLİŞKİN DÖNEMSONU İŞLEMLERİ 7. Hafta MALİ VE TİCARİ BORÇLARA İLİŞKİN DÖNEMSONU İŞLEMLERİ

30- MALİ BORÇLAR HESAP GRUBU Bu hesap grubunda, kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan krediler ve vadesine bir yıldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali borçların anapara taksit ve faizleri izlenir. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır. 300 BANKA KREDİLERİ HESABI 301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR HESABI 302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ HESABI(-) 303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ HESABI 304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ HESABI 305 ÇIKARILMIŞ BONO VE SENETLER HESABI 306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI 308 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI HESABI (-) 309 DİĞER MALİ BORÇLAR HESABI

BANKA KREDİLERİ HESABININ ENVANTER VE DEĞERLEMESİ Envanteri: Bankalardan gelen hesap özetleri Değerleme Ölçeği: Mukayyet Değer Dönem sonu işlemleri: Hataların düzeltilmesi Dönemsonuna kadar işlemiş olan kredi faizlerinin kaydı Dönemsonuna kadar tahakkuk etmiş kredi faizlerinin hesaplanması ve kaydı

Dönemsonuna kadar İşlemİş kredİ faİzlerİnİn kaydI Dönemsonunda, kullanılan kredilere ilişkin olarak ilgili banka veya finans kurumu tarafından işletmenin hesabına yansıtılan faiz tutarları varsa bu tutarlar için dönemsonunda aşağıdaki kayıt yapılır. 31/12/20-- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI XX 300 BANKA KREDİLERİ HESABI XX Kredi Hesabına İşlenen Faiz Tutarının Kaydı

Dönemsonuna kadar İşlemİş kredİ faİzlerİnİn kaydI- örnek Örnek: 31.12.2009’da yapılan kontrollerde, işletmenin dönem içinde “A” bankasından almış olduğu 10.000 TL tutarındaki kredi için banka tarafından 1.300 TL faiz tahakkuk ettirildiği ve hesaba işlendiği görülmüştür. 31/12/2009 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI 1.300 300 BANKA KREDİLERİ HESABI 1.300 Kredi Hesabına İşlenen Faiz Tutarının Kaydı

Dönemsonuna kadar TAHAKKUK ETMİŞ kredİ faİzlerİnİn kaydI Dönemsonunda işletmenin kredi borcu varsa ve bu borca ilişkin olarak dönemsonuna kadar işletilen bir faiz tutarı sözkonusu değilse işletmenin kredi sözleşmesi vasıtasıyla dönemsonuna kadar tahakkuk etmiş faiz tutarını hesaplaması ve kayıt altına alması gereklidir. Böyle bir kayıt tahakkuk esasının gereği olup, finansman giderinin ait olduğu yıl içerisinde gider yazılmasını sağlayacaktır. 31/12/20-- 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI XX 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. XX “N” Yılına Ait Faiz Giderinin Kaydı

Dönemsonuna kadar TAHAKKUK ETMİŞ kredİ faİzlerİnİn kaydI- ÖRNEK Örnek: İşletme İş Bankasından 01.04.2009 tarihinde vadesi 1 yıl olmak üzere 40.000 TL tutarında kredi almıştır. Kredi tutarı, işletmenin aynı banka nezdindeki …. No’lu mevduat hesabına yatırılmıştır. Kredinin yıllık faizi % 20’dir ve kredinin faizi anaparayla birlikte vade sonunda ödenecektir. 01/04/2009 102 BANKALAR HESABI 40.000 01. İş Bankası Alacaklı Cari Hesabı 300 BANKA KREDİLERİ HESABI 40.000 01. İş Bankası Borçlu Cari Hesabı İş Bankasından Alınan Kredinin Kaydı

ÖRNEK- DEVAMI -2009 yılı için 9 aylık (01.04.2009-31.12.2009) faiz tahakkuk etmiştir. Bu bilgilere göre 2009 yılına ait finansman gideri tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. 40.000 x 20 x 9 = 6.000 TL 1.200 31/12/2009 780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI 6.000 381 GİDER TAHAKKUKLARI HS. 6.000 2009 Yılına Ait Faiz Giderinin Kaydı

32- TİCARİ BORÇLAR HESAP GRUBU Bu hesap grubu, işletmenin ticari ilişkileri nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz borçların kaydedildiği hesapları kapsar. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır. 320 SATICILAR HESABI 321 BORÇ SENETLERİ HESABI 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI 329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR HESABI

SATICILAR HESABININ ENVANTER VE DEĞERLEMESİ Envanteri: Satıcılarla mutabakat yapılır. Değerleme Ölçeği: Mukayyet Değer Dönem sonu işlemleri: Hataların düzeltilmesi Vazgeçilen borçlara ilişkin işlemler

A) HATALARIN DÜZELTİLMESİ- ÖRNEK Örnek: İşletmenin 31.12.2009’da Satıcı “C” ile yaptığı mutabakat sonucunda Satıcı “C”ye 10.000 TL borcu olduğu görülmüştür. Aynı tarihte Satıcı “C” ye ait hesabın borç toplamı 60.000 TL, alacak toplamı 54.000 TL’dir. Aradaki farkın nedeni araştırılmış ve farkın 12.12.2009 tarihinde, daha önceki bir tarihte işletmenin borcuna karşılık Satıcı “M”ye yapılan 4.000 TL tutarındaki ödemenin yanlışlıkla Satıcı “C”ye yapılmış gibi kaydedildiğinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. 31/12/2009 320 SATICILAR HESABI 4.000 08. Satıcı “M” 320 SATICILAR HESABI 4.000 020. Satıcı “C” Hata Düzeltme Kaydı

B) VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLER Şayet işletmenin vazgeçilmiş olan veresiye borçları varsa, sözkonusu borç tutarlarının kayıtlı oldukları borç hesaplarından çıkarılması gerekir. Dönemsonunda böyle bir durum tespit edilmişse, vazgeçilen borç tutarının hesaplardan çıkarılması gerekir. Vazgeçilen kredili borçlara ilişkin olarak aşağıdaki muhasebe kaydı yapılır. 31/12/20-- 320 SATICILAR HESABI XX 549 ÖZEL FONLAR HESABI XX Vazgeçilen Borçlara Ait Kayıt

B) VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLER- devamI Alacaklısı tarafından değersiz alacak niteliğine sahip olan alacaklar borçlu için de vazgeçilen alacak niteliğindedir. Bu tip alacaklar VUK’un 324. maddesinde belirtilen “Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına naklolunur.” hükümlerine tabi olacaktır. Konkordato veya sulh yoluyla vazgeçilen alacak tutarı, borçlu açısından kar hükmünde olup, borçlunun defterinde özel bir karşılık hesabına alınır ve üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde izleyen yıl kara aktarılır.

VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLER- ÖRNEK Örnek: İşletmenin 10.000 TL veresiye alacaklı olduğu “A” AŞ. ödeme güçlüğüne düşmüş 2009 yılı içerisinde konkordato ilan etmiştir. İşletme konkordato anlaşması kapsamında alacağının yarısının tahsilinden vazgeçmiştir. - “A” AŞ.’nin Yapacağı Yevmiye Kaydı 31/12/2009 320 SATICILAR HESABI 5.000 02. Alacaklı İşletme (X) 549 ÖZEL FONLAR HESABI 5.000 02. Vazgeçilen Borçlar Fonu “Vazgeçilen Borç” Tutarının Özel Fonlar Hesabına Aktarılması

ÖRNEK- DEVAMI * Sözkonusu tutar 3 yıl içerisinde zararla itfa edilemezse aşağıdaki kayıt yapılacaktır. 31/12/2012 549 ÖZEL FONLAR HESABI 5.000 02. Vazgeçilen Borçlar Fonu 679 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER 5.000 VE ZARARLAR HESABI “Vazgeçilen Borç” Tutarının Kar Hesabına Devri

BORÇ senetlerİ hesabININ ENVANTER VE DEĞERLEMESİ Envanteri: Satıcılarla mutabakat yapılır. Değerleme Ölçeği: Mukayyet Değer veya Tasarruf Değeri Dönem sonu işlemleri: Hataların düzeltilmesi Borç senetlerinin tasarruf değer ölçeği ile değerlenmesi Vazgeçilen borçlara ilişkin işlemler

borç senetlerİNİN TASARRUF DEĞER ÖLÇEĞİ İLE DEĞERLENMESİ * Hesaplanan reeskont tutarına ilişkin olarak dönemsonunda aşağıdaki kayıt yapılır: Borç Senetlerine İlişkin Reeskont Tutarının Kaydı 31/12/200X 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI(-) XX 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ XX HESABI (-) * Sözkonusu reeskont tutarına ilişkin olarak izleyen dönemin başında aşağıdaki kayıt yapılır: Reeskont İşleminin İptaline İlişkin Kayıt 01/01/200Y 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HESABI XX 322 BORÇ SEN. REESKONTU HS.(-) XX

BORÇ senetlerİNİN TASARRUF DEĞER ÖLÇEĞİ İLE DEĞERLENMESİNE İLİŞKİN ÖRNEK Örnek: 31.12.2009 tarihinde işletmenin senetli borç hesaplarında yaptığı kontrollerde keşide tarihi 10.06.2009 olan, 9 ay vadeli, % 20 faiz oranlı, 6.000 TL nominal değerli senetli borcunun olduğu görülmüştür. Bu bilgilere göre senedin 31.12.2009 tarihindeki reeskont tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. Reeskont Tutarı = 6.000 x 20 x 204 36.500 + (20 x 204) = 603,25 TL Borç Senetlerine İlişkin Reeskont Tutarının Kaydı 31/12/2009 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI(-) 603,25 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 603,25 HESABI (-)

ÖrneğİN DEVAMI İzleyen dönemin başında yapılacak kayıt: 01/01/2010 AKTİF “X” İŞLETMESİNİN 31.12.2009 TARİHLİ BİLANÇOSU PASİF 321 BORÇ SENETLERİ HESABI 6.000 322 BORÇ SEN.REESKONTU(-) 603,25 İzleyen dönemin başında yapılacak kayıt: Reeskont İşleminin İptaline İlişkin Kayıt 01/01/2010 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HESABI 603,25 322 BORÇ SEN. REESKONTU HS.(-) 603,25

VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLER- ÖRNEK Örnek: 31.12.2009 tarihinde senetli borçlarda yapılan kontrollerde, işletmenin 2.000 TL’lik senetli borcunun “vazgeçilen borç” haline geldiği, buna yönelik olarak dönem içinde herhangi bir kaydın yapılmadığı görülmüştür. Sözkonusu borca ilişkin olarak dönemsonunda yapılması gereken yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. 31/12/2009 321 BORÇ SENETLERİ HESABI 2.000 549 ÖZEL FONLAR HESABI 2.000 02. Vazgeçilen Borçlar Fonu “Vazgeçilen Borç” Tutarının Özel Fonlar Hesabına Aktarılması