TAMAMLAYICI BESLENME Prof.Dr Sevin Altınkaynak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

DSÖ tamamlayıcı beslenmeyi; Tanım DSÖ tamamlayıcı beslenmeyi; 6. aydan sonra anne sütü yanında diğer gıdalar ya da sıvıların birlikte verilmesi olarak tanımlanır Sadece anne sütü (Exclusive breastfeeding) vitamin ,mineral ve ilaçlar dışında hiç bri ek gıda kullanmama Tamamlayıcı besleme (Complemantry feeding, Weaning, Beikost) http://www.who.int/nutrition/databases/infantfeeding/en/index.html

Ek besine başlanma zamanı İtalya % 34 4. ay Almanya %16 3. ay İngiltere % 51 4. ay Ancak bazı anneler 6 aydan sonra başlamaktadır (%20) Erken ek gıdalara başlama (düşük anne yaşı, sigara alışkanlığı)* *Fewtrell MS, Lucas A, Morgan JB. Factors associated with weaning in full term and preterm infants. Arch Dis Child 2003; 88:F296–301.

Weaning dönemi- Tamamlayıcı Beslenme (6- 24 ay) Anne sütüne ilave sıvı, yarı katı, katı besinler WHO.Geneva,World Health Organization, 2009 Wright C et al. Maternal and Child Nutrition 2011;7:27-33

Ek gıdalara geçiş dönemindeki bebeğin özellikleri nelerdir? Çiğnemeye gerek yok Tertemiz, istenen ısıda Annesinin kucağında beslenir Yeni tatlar istemez Çiğnemek istemez İnatlaşır, tükürür, kusar Tatlı yiyecekleri daha çok sever: Ancak sürekli tatlı vermek diş çürüğü yapar Acı sevmez Sürekli anne sütünü almak ister Annesinin beslenme konusundaki hassasiyetini sonsuza kadar kullanır

Tamamlayıcı Beslenme T.B başlama zamanı <=>6 ay <17 Hf dan önce başlanmamalı 26. haftadan sonraya bırakılmamalı SağlıklıT.B. uygulanmasında 5 şartın yerine getirilmesi gerekir: ZAMANINDA, KALİTELİ, YETERLİ, GÜVENLİ, KEYİFLİ BESLENME Pediatric Nutrition Handbook 2009

Uygun ek gıda başlanırken….. Zamanında başlanmalı: Enerji ve besin gereksiniminin yalnızca AS ile karşılanamadığı dönemde Güvenli koşullarda verilmeli: Yiyecekler hijyenik olarak saklanmalı / hazırlanmalı Yıkanmış ellerle temiz çatal-kaşık ile verilmeli, biberon, emzik kullanılmamalı Yeterli miktarda: Büyümekte olan bebeğin enerji, protein ve mikronütrient gereksinimini Kaliteli ve keyifli Çocuk açken beslenmeli Beslenme sıklığı ve biçimi yaşına uygun olmalı Çocuk elle, çatalla ve kaşıkla beslenmesi için teşvik edilmeli Taze ve doğal besinler (anne hazırlamalı)

Zamanında başlanmalı…… 4-6 ayda ek gıdalar başlanır (ESPGHAN:17-26 hafta arasında) Anne sütü yetiyorsa (Bebek iyi kilo alıyorsa): ……….. 6. ayda Anne sütü verilemiyorsa: ………………………………… 4 - 6. ayda Çünkü: 6 aylıkken oturabilir 4 – 6 aydan itibaren kaşığı üst dudağı ile sıyırabilir Diliyle lokmaları geri itmeye başlar

Anne sütü enerji değişimi(6. ay) Enerji açığı Anne sütündeki enerji%

Demir gereksinimi 6. ay Demir açığı Demir deposu(D) Anne sütünün karşılama oranı

6- ayda anne sütü besin içeriği Toplam gereksinim Açık Anne sütü karşılama oranı

Gastrointestinal İşlevler Mide kapasitesi Doğumda 10-30 ml ( 2 yemek kaşığı) 6. Ay 180cc ( 1 çay fincanı), 1 yaşta 240 cc ( 1 su bardağı) Mide asiditesi ilk birkaç ayda düşük Pepsin ilk 3 ayda düşük Tripsin, enterokinaz ve amilaz aktivitesi düşük

Tamamlayıcı Beslenme Ne Zaman? 1.GİS ve Böbreklerin olgunlaşması <4 aydan küçüklerde Kar., Pro. ve Yağ sindirimi yeterli değil Böbreklerden proteinin son ürünü ve minerallerin atılımı zor T. Besinleri osmolar yükü çok önemli 2. Nörolojik ve psikososyal gelişim gelişim 6 ayında destekle oturur 6. ayında üst dudakla mamayı kaşıktan sıyırır 4- 6.ayda yutma ve çıkarma refleksi gelişir. 3.Besinsel Gereksinim 6-8 aylık bebek A.S. enerji %65-70 Enerji, protein, Fe…….. 9-11 ay %50-55 12-23 ay %36-40 J Pediatr Gastroenterol Nutr 2008

Tamamlayıcı Beslenmede Kullanılacak Besin Miktarı Tamam.beslenmeden gelecek olan günlük enerji 6-8 ayda 200kcal 2 öğün 9-11 ayda 300kcal 3 öğün 12-23 ayda 550kcal 4-5 öğün Mide kapasitesi 30g/kg

Ek gıdalara erken başlamada karşılaşılan sorunlar Artmış ishal ve allerjik hastalıklar Anne sütünde azalma Malnütrisyon Aşırı beslenme Tip1 Diabet Çölyak hastalığı; tahıllar 4-7 ayda başlanmalı

Ek gıdalar geç başlamada karşılaşılan sorunlar Büyüme geriliği Fe eksikliği anemisi Oral motor fonksiyonlarda gecikme Gıda reddi İmmünitede azalma Malnütrisyon Vitamin ve mineral eksikliği

NE VERİLECEK 4-6 ayda önerilen ek gıdalar Anne sütü ve/veya formül süt Yoğurt, muhallebi, sütlaç Meyve suyu 1-2 yemek kaşığı 1 çay bardağı 6 aydan sonra püre

6-8 ayda önerilen ek gıdalar Anne sütü ve/veya formül süt Yoğurt, muhallebi, sütlaç Meyve püresi Sebze püreleri, sebze çorbası Yumurta sarısı Beyaz peynir

9-12 ayda önerilen ek gıdalar Anne sütü Yumurta (tam) Meyve püresi, sebze çorbası Yoğurt, unlu-sütlü mama Et, baklagiller (püre 1 öğün) Reçel, bal, pekmez Ekmek Uygun hazırlanmış sofra yemekleri

1 yaşta önerilen ek gıdalar Anne sütü Ev yemekleri SOFRAYA OTURABİLİR Devam formülleri İnek sütü

Ek gıda verilirken nelere dikkat edilecek ? 1-2 Haftalık aralarla yeni besinlere geçilmeli 1-2 çay kaşığı ve tek öğün verilmeli, Şeker ve tuz ilave edilmemeli Bebeğin alımına göre artırılmalı Bebek açken denenmeli Bebek almadığında zorlanmamalı, sonra tekrar denenmeli Kaşıkla verilmeli Besinler doğal ve taze olmalı Besin hazırlanmadan ve bebek beslenmeden önce eller yıkanmalı

Tamamlayıcı beslenme 1 yaş 150 kal. *kahvaltı (AS –Formula-İS 150 ml+1 yum.sarısı veya 1 kibrit kut.peynir+1 tatlı kaş. Reçel/pekm + 4 bisküvi veya ½ dilim ekmek 165 kal. öğle (1 adet kabak dolma+100g yoğ+1 dil.ek. 3 yem kaş. sebzeli nohutlu köfte+ 1 dilim ek.) 530 kal. 115 kal. İkindi (1 kase yoğurt + meyva / meyva püre) 100 kal. akşam (1 kase muhallebi veya tarhana çorba)

Besin güvenliği ve B. temizlik

Güvenli Besin hazırlama Besinlerin pişirilmesi Katkı maddeleri Doğal beslenme

Bu konuda araştırmalar sürdürülmeli

Ek besinlere geçiş:Ne sorunlar olabilir Seçilen zaman yanlış olabilir (ishal) Ek besinler yetersiz (malnütrisyon) Bebeğin büyümesi izlenmeli Zorlama Bebek-anne ilişkisinde zedelenme

Sonuçlar Hayat boyu beslenmesini yönlendiriyor Ek gıdalara geçiş dönemi aslında hep ihmal edilen çok kritik bir dönem Hayat boyu beslenmesini yönlendiriyor Bu dönemde anne kaderi ile baş başa bırakılmamalı Her kontrolde çocuğun beslenmesi mutlaka sorgulanmalı ve liste istenmeli Annenin beslenme konusundaki yakınmaları geçiştirilmemeli Çocuktur, nasıl olsa bir gün çiğneyecek, sıkıntıya girmeye gerek yok denmemeli

Çocuğun yeterli ve dengeli beslendiğinin en iyi göstergesi büyümesinin izlenmesidir.

Teşekkürler