Ek besinlerere geçişte sık karşılaşılan sorunlar

... konulu sunumlar: "Ek besinlerere geçişte sık karşılaşılan sorunlar"— Sunum transkripti:

1 Ek besinlerere geçişte sık karşılaşılan sorunlar
Prof. Dr. Adem AYDIN DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI AD, SOSYAL PEDİATRİ BİLİM DALI Milli pediatri Kongresi 28- Kasım 2 Aralık 2012

2 1978 Alma Ata G Growth monitoring büyümenin izlenmesi
O Oral rehidratasyon, ağızdan sıvı tedavisi B Breastfeeding anne sütünün desteklenmesi İ İmmunization genişletilmiş bağışıklık programı, F Feeding beslenme*** F Female education annenin eğitimi F Family plannnig aile planlanması

3 Tarihte anne sütü Eski Mısır: MÖ 1550 yılından kaldığı sanılan Ebers Papirusu’nda bebekleri beslemenin tek yolunun anne sütü ile besleme olduğu ve bebeklerin üç yaşına kadar anne sütü alması gerektiği yazılıdır. Eski Mezopotamya: Eski Babilliler de anne sütü ile beslenmeye büyük önem vermişler ve “Baştanrıçaları İştar’ı bebeğini emzirirken tasvir etmişlerdir. Eski Türkler: Eski Türklerde anne sütü kutsaldı. Yakut Türkleri’nde analık tanrıçası Ayzıt’ın yenidoğan bebeğine“süt gölü”nden getirdiği sütü damlatarak can verdiğine inanırlardı.

4 Giriş

5

6

7 Ek besine başlanma zamanı
İtalya % ay Almanya % ay İngiltere % ay Ancak bazı anneler 6 aydan sonra başlamaktadır (%20) Erken ek gıdalara başlama (düşük anne yaşı, sigara alışkanlığı)* *Fewtrell MS, Lucas A, Morgan JB. Factors associated with weaning in full term and preterm infants. Arch Dis Child 2003; 88:F296–301.

8 DSÖ tamamlayıcı beslenmeyi;
Tanım DSÖ tamamlayıcı beslenmeyi; 6. aydan sonra anne sütü yanında diğer gıdalar ya da sıvıların birlikte verilmesi olarak tanımlanır Sadece anne sütü (Exclusive breastfeeding) vitamin ,mineral ve ilaçlar dışında hiç bri ek gıda kullanmama Tam emzirme (full breastfeeding) su ve su bazlı içecekler ; ORS Tamamlayıcı besleme (Complemantry feeding, Weaning, Beikost)

9 Ek Besine Geçiş Dönemi 6 ay ile 24 ay arasında anne sütüne ev yemeklerinin eklendiği dönem Anne sütünü “tamamlayan” besinlerin verildiği dönem Bir çocuğun beslenme alışkanlığını edindiği dönem Sağlıklı beslenen bebek = ilerde sağlıklı beslenen yetişkin Sosyal beslenme eğitiminin alındığı dönem Beslenme bozukluğu, ishal, pnömoni, malnutrisyon gibi hastalıkların en sık görüldüğü dönem

10 Süt çocuğu beslenmesinde önemli Za
Doğum ay ay yaş Altıncı ay Sadece Anne sütü Ek besin Enerji alımı Anne sütü aynı düzeyde Anne sütü azaltılması Ek gıdalar + sadece geceleri anne sütü Aile sofrasına oturma Normal beslenme Anne sütü + ek gıdalar (Tamamlayıcı beslenme) Sadece anne sütü yaş

11 Tamamlayıcı besin Breast-Feeding: Early Influences on Later Health Advances in Experimental Medicine and Biology:639, 2009, pp

12 Ortalama sütten kesme zamanı
Breast-Feeding: Early Influences on Later Health Advances in Experimental Medicine and Biology:639, 2009, pp

13 Tamamlayıcı beslenme Tartışılan dönem
Breast-Feeding: Early Influences on Later Health Advances in Experimental Medicine and Biology:639, 2009, pp

14

15

16 3-4 ay tek başına anne sütü alımı ve 6 ay tek başına anne sütü alımı karşılaştırıldığında büyüme ve gelişme – 6 ay anne sütü alımında daha az solunum yolu enfeksiyonu, atopik ekzama Kramer MS, Kakuma R. The optimal duration of exclusive breast feeding. A systematic review. Adv Exp Med Biol 2004 Kramer MS, Guo T, Platt RW, et al. Infant growth and health outcomes associated with 3 compared with 6 mo of exclusive breastfeeding. Am J Clin Nutr 2003;78:291–5.

17 2001 de tek başına anne sütü kullanımını 6 ay
Tamamlayıcı beslenme 17 haftadan önce başlanmamalı 26 haftadan geri bırakılmamalı İnek sütü 12 aydan önce başlanmalı (ABD) 9-10 ay( Danimarka, Kanada, İşveç) ( (WHO; Marc28–30, 2001 ) ESPGHAN-2008

18 Ek besine geçiş Bebek 6 aylık olduğunda miktar olarak yeterli olsa da
Sağlıklı beslenmenin sürdürülmesi Yutma ve Yuvarlama (nörolojik gelişim) Ekonomik Bebek & anne sağlığı

19 İlk 1 yaşta yasak gıda İnek sütü ?? İnek sütü alerjisi, Tip 1 DM
Sakatat Yavaş virus enfeksiyonu Bal ani bebek ölümü sendromu

20 Ek gıdalara geçiş dönemindeki bebeğin özellikleri nelerdir?
Çiğnemeye gerek yok Tertemiz, istenen ısıda Annesinin kucağında beslenir Yeni tatlar istemez Çiğnemek istemez İnatlaşır, tükürür, kusar Tatlı yiyecekleri daha çok sever: Ancak sürekli tatlı vermek diş çürüğü yapar Acı sevmez Sürekli anne sütünü almak ister Annesinin beslenme konusundaki hassasiyetini sonsuza kadar kullanır

21 “Uygun” ek gıda başlanırken…..
Zamanında başlanmalı: Enerji ve besin gereksiniminin yalnızca AS ile karşılanamadığı dönemde Güvenli koşullarda verilmeli: Yiyecekler hijyenik olarak saklanmalı / hazırlanmalı Yıkanmış ellerle temiz çatal-kaşık ile verilmeli, biberon, emzik kullanılmamalı Yeterli miktarda: Büyümekte olan bebeğin enerji, protein ve mikronütrient gereksinimini Çocuğa uygun verilmeli: Çocuk açken beslenmeli Beslenme sıklığı ve biçimi yaşına uygun olmalıdır Çocuk elle, çatalla ve kaşıkla beslenmesi için teşvik edilmeli

22 Zamanında başlanmalı……
4-6 ayda ek gıdalar başlanır (ESPGHAN:17-26 hafta arasında) Anne sütü yetiyorsa (Bebek iyi kilo alıyorsa): ……….. 6. ayda Anne sütü verilemiyorsa: ………………………………… ayda Çünkü: 6 aylıkken oturabilir 4 – 6 aydan itibaren kaşığı üst dudağı ile sıyırabilir Diliyle lokmaları geri itmeye başlar

23 Neden ek gıdalarla beslenmeye geçiyoruz?
Artan demir – enerji ve protein ihtiyacının karşılanması Sadece anne sütünden daha katı aile yiyeceklerine geçmek gerekli Çiğneme fonksiyonunu öğrenmesi için gerekli Emme-yutma, emme-nefes alma koordinasyonunun gelişimi Öğürme refleksinin inhibisyonu Yetişkinler gibi öğünle beslenmeyi öğrenmesi için gerekli Çevredeki diğer yiyecekleri tanımaya başlaması için gerekli

24 Ek gıdalarla beslenme Çocuğa uygun verilmeli
Ek besin tek öğün olarak ve çok az miktarlarda verilmeye başlanmalı Giderek artırılmalı 3-4 gün sonra yeni bir besin eklenmeli İlk kez verilecek besin, bebek açken denenmelidir. Bebek almadığı besinler için zorlanmamalı, bir süre sonra tekrar denenmeli Tüm besinler kaşıkla verilmelidir. Hepsi doğal ve taze olmalıdır Hijyenik hazırlanmalıdır Yemek sırasında çocukla göz kontağı kurarak konuşulmalıdır Çocukla inatlaşma

25 Ek Besine Geçiş Dönemi 6-8 aylık dönem, 9-11 ay 12-23 aylık dönem

26

27 Anne sütü enerji değişimi(6. ay)
Enerji açığı Anne sütündeki enerji%

28 Demir gereksinimi 6. ay Demir açığı Demir deposu(D) Anne sütünün
karşılama oranı

29 6- ayda anne sütü besin içeriği
Toplam gereksinim Açık Anne sütü karşılama oranı

30 Sağlıklı çocuk beslenmesi
Birinci Hafta Birinci Hafta Yoğurt Öğleden sonra 70 60 50 Yoğurt 40 Sebze Ç 30 Meyve 20 Püresi 10 1. gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün 6-7gün

31 Sağlıklı çocuk beslenmesi
Tamamlayıcı beslenme Sağlıklı çocuk beslenmesi Birinci Hafta İkinci Hafta Sebze çorbası Öğleden sonra 70 60 50 Yoğurt Havuç Patates Kabak Yeşil yapraklı 40 Sebze Ç 30 Meyve 20 Püresi 10 1. gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün 6-7gün

32 Sağlıklı çocuk beslenmesi
Tamamlayıcı beslenme Sağlıklı çocuk beslenmesi Birinci Hafta Üçüncü Hafta Meyve püresi Öğleden sonra 70 60 50 Yoğurt 40 Sebze Ç 30 Meyve 20 Püresi 10 1. gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün 6-7gün

33 Sağlıklı çocuk beslenmesi
Havuç Patates Kabak Yeşil yapraklı

34 6-8 ay beslenmesi İçerik Öğun-1 Miktar SU Öğun-3 Öğun-2 Pirinç Patates
Et. vs Yumu Sebze Yağ

35 6- 8 ay Ay Ek besin verme sıklığı Ek kalori alımı 6 - 8 Günde 2-3 kez
200 kcal/gün

36 9-11 ay beslenmesi

37 9-11 aylarda ek olarak pirinç eklenmesi
Toplam gereksinim Açık Pirinç Anne sütü Pirinç

38 9-11 aylarda ek olarak pirinç + Baklagiller eklenmesi
Toplam gereksinim Açık Açık Fasulye Pirinç Anne sütü Pirinç Pirinç+Baklagil

39 9-11 aylarda ek olarak pirinç + baklagil+ turnçgil eklenmesi
Toplam gereksinim Açık Meyve Fasulye Pirinç Anne sütü pirinç + Baklagil+ turnçgil

40 9-11 aylarda ek olarak pirinç + balık
Toplam gereksinim Açık Balık Meyve Pirinç Anne sütü Pirinç & balık

41 9-11 aylarda ek olarak pirinç + balık +sebze
Toplam gereksinim Açık Sebze Balık Meyve Pirinç Anne sütü Pirinç & balık& sebze Pirinç

42 9-11 aylarda beslenme İçerik Öğun-1 Miktar SU Öğun-3 Öğun-2 Pirinç
Patates Et. vs Yumu Sebze Yağ

43 9-11 ay ek beslenme Ay Ek besin > 8-9 ay (3-4 kez/gün)
Makarna, pilav Aile sofrasındaki besinler Kabak dolması, sebze yemekleri, çorbalar Portakal, mandalina Parmak besinleri (kraker, bisküvi) Kendi kendini besleme >9 ay Aile ile birlikte sofraya oturma

44 9-11 aylarda ek besin Ay Ek besin verme sıklığı Ek kalori alımı 9 - 11
Günde 3 kez ara öğün 300 kcal/gün

45 12-23 aylık bebek beslenmesi

46 12-23 aylık bebek beslenmesi
 Beslenme problemlerinin sık yaşandığı dönem  Çocuğun büyüme hızı ilk bir yaşa göre biraz duraklar: yeme ihtiyacı azalır: Yemek seçen, tabağını tam bitirmeyen // normal büyüyen çocuklar için anne-babaların “çocuğum az kilo alıyor” diye endişelendiği dönem Teorik olarak aile sofrasına oturabilir

47 12-23 aylık bebek beslenmesi
Gelecekteki beslenme alışkanlığının büyük oranda belirlendiği dönem  Beslenme alışkanlığının gelişmesinde temel olarak ailenin ve aile mutfağının belirleyici olduğu bir dönem

48 12-23 aylarda ek olarak pirinç + Karaciğer + yeşil yapraklı
Toplam gereksinim Pirinç & balık& sebze Açık Sebze Karaciğer Pirinç Anne sütü

49 12-23 aylarda ek olarak pirinç + Karaciğer + yeşil yapraklı
Sebze Karaciğer Meyve Fasulye Pirinç Yulaf Anne sütü

50 12-23 aylarda ek olarak pirinç + Karaciğer + yeşil yapraklı
Atıştırma Sebze Karaciğer Meyve Fasulye Pirinç Yulaf Anne sütü

51 12-23 ay beslenme İçerik Öğun-1 Miktar SU Öğun-3 Öğun-2 Pirinç Patates
Et. vs Yumu Sebze Yağ

52 12-23 besin gereksinmi Ay Ek besin verme sıklığı Ek kalori alımı
Günde 3 kez ara öğün kcal/gün

53 6-9 ay arası en fazla iki 9-12 ay arası 2-3 ek öğün
Tamamlayıcı beslenme Besin öğeleri Miktar Enerji (kcal/kg) Kalorik dansite Sade yoğurt 150 90 0.6/g Şekerli yoğurt 120 0.8/g Meyveli yoğurt 115 0.76/g Çorba 75 0.5/g Etli çorba 140 0.9/g Standart kahvaltı 1.2/g 6-9 ay arası en fazla iki 9-12 ay arası 2-3 ek öğün

54 Tamamlayıcı beslenme 1 yaş 150 kal. *kahvaltı (AS –Formula-İS 150 ml+1 yum.sarısı veya 1 kibrit kut.peynir+1 tatlı kaş. Reçel/pekm + 4 bisküvi veya ½ dilim ekmek 165 kal. öğle (1 adet kabak dolma+100g yoğ+1 dil.ek. 3 yem kaş. sebzeli nohutlu köfte+ 1 dilim ek.) 530 kal. 115 kal. İkindi (1 kase yoğurt + meyva / meyva püre) 100 kal. akşam (1 kase muhallebi veya tarhana çorba)

55 Besin güvenliği ve B. temizlik

56 Güvenli Besin hazırlama
Besinlerin pişirilmesi Birlikte verilmesi katkı madeleri Doğal beslenme

57 Bu konuda araştırmalar sürdürülmeli

58 This is a reprint of a Cochrane review, prepared and maintained by The Cochrane Collaboration and published in The Cochrane Library 2012, Issue 8 Optimal

59 3 4 ay ay 23 çalışma: 11 gelişmekte olan 2--RKÇ 12 gelişmiş ülke gözlemsel Çalışma sonuçları GİS enfeksiyonu dışında Anne sütü 6 ay tek başına verilmeye devam edilecek

60 This is a reprint of a Cochrane review, prepared and maintained by The Cochrane Collaboration and published in The Cochrane Library 2012, Issue 9 Antenatal breastfeeding

61 Anntenatal eğitimin Anne sütü kulanım süresini artırdığını gösteren
Doğum öncesi eğitimin anne sütü kullanımın süresine etkisi bilinmiyor. Medline –Kasım 2011 & Scopus Kasım 2011 Kriterler: RKÇ tüm çalışmalar intrapartum ve postpart çalışmalar dışlanmış Sonuç: 19(6) çalışma 8506(82062) Anntenatal eğitimin Anne sütü kulanım süresini artırdığını gösteren RTÇ kanıt yok

62 Büyüme

63 Sonuçlar Hayat boyu beslenmesini yönlendiriyor
Ek gıdalara geçiş dönemi aslında hep ihmal edilen çok kritik bir dönem Hayat boyu beslenmesini yönlendiriyor Bu dönemde anne kaderi ile baş başa bırakılmamalı Her kontrolde çocuğun beslenmesi mutlaka sorgulanmalı ve liste istenmeli Annenin beslenme konusundaki yakınmaları geçiştirilmemeli Çocuktur, nasıl olsa bir gün çiğneyecek, sıkıntıya girmeye gerek yok denmemeli