Temel Kavramlar ve İlkeler Öğretim İlke ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Eğitim Eğitim kavramı en genel haliyle bilginin çeşitli yollarla diğer insanlara aktarılmasını ifade etmek için kullanılmaktadır.

Eğitimin günümüze kadar birçok tanımı yapılmıştır Eğitimin günümüze kadar birçok tanımı yapılmıştır. Eğitimle ilgili tanımların tamamında insan temele alınmıştır. Ayrıca bu tanımlarda insanın eksik ve yetersiz yönlerine vurgu yapılmaktadır.

Aşağıda eğitimin tanımına birkaç örnek sunulmaktadır: Çocuğu insan haline getirme sanatı (Çiçero) Beden ve ruha yetenekli olduğu güzelliği vermek (Platon) İnsanı doğasına göre yetiştirmek (Rousseau) İnsanı mükemmel bir hayatı yaşamaya hazırlamak (Herbert Spencer) Yetişmiş nesiller tarafından henüz sosyal hayat için olgun hale gelmemiş bulunan nesiller üzerinde yapılan her çeşit etki (Durkheim)

Eğitim kavramının kullanımına bakıldığında bu kavramın sosyolojik, kurumsal ve aydınlanmaya dayalı anlamlarda kullanıldığı görülmektedir.

Sosyolojik anlamı ile eğitim, bir toplumun insan yetiştirme pratiklerini ifade etmektedir.

Kurumsal anlamıyla eğitim, okul, üniversite, dershane gibi eğitim kurumlarını ifade etmek için kullanılmaktadır.

Aydınlanma anlamında eğitim ise insanın çeşitli açılardan gelişimini ifade etmektedir.

Eğitimin ülkemiz eğitimcileri tarafından en sık kullanılan tanımı herhalde Ertürk’e ait olan tanımdır. Ertürk eğitimi “bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci” olarak tanımlamıştır. Bu haliyle Ertürk’ün eğitim tanımı formal eğitime vurgu yapmaktadır.

Ertürk’ün tanımında geçen anahtar sözcükler şöyle açıklanabilir: İstendik: Önceden belirlenen amaçlar, hedefler doğrultusunda, planlı olarak. Kasıtlı: Bilerek yapılan, mümkün olduğunca rastlantısal unsurları devre dışı bırakarak yapılan. Kendi yaşantısı yoluyla: Eğitimin bireyin yaşantısına dayanması. Davranış: Dıştan gözlemlenebilen tepkiler.

Öğrenme Öğrenme deneyimlerin, organizmanın davranış ve zihinsel aktivitelerinde görece kalıcı değişiklik oluşturması süreci olarak tanımlanabilir. Zihinsel aktivite ise algılama, hatırlama, düşünme gibi süreçlerdir. Bu süreçler doğrudan gözlenemeyebilir ancak davranışlardan çıkarsanabilirler.

Öğretme Fidan öğretmeyi, “öğrenmeyi sağlayan faaliyetler” olarak tanımlamıştır.

Öğretim Fidan’ın tanımına göre öğretim “öğretme faaliyetlerinin önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda planlı ve kontrollü olarak düzenlenmesi ve yürütülmesidir”. Benzer bir tanıma göre öğretim, öğrenmeyi sağlamak üzere yapılan sistematik düzenlemeleri sağlama işidir.

Formal ve İnformal Eğitim Formal eğitim amaçlıdır; önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde planlı olarak yapılır, öğretim yoluyla gerçekleşir. İnformal eğitim ise yaşam içinde kendiliğinden oluşan bir süreçtir. Genellikle amaçlı ve planlı değildir, gelişigüzeldir.

Örgün ve Yaygın Eğitim Örgün eğitim, belli bir yaş grubundaki bireylere, eğitim programları doğrultusunda düzenli olarak yapılan eğitimdir. Örgün eğitim birbirini izleyen bölümlerden oluşur, süreklidir, belli yaş gruplarına yöneliktir. Okul öncesi eğitimden yükseköğretimin bitimine kadar olan basamakları kapsar.

Yaygın eğitim, örgün eğitimin dışındadır. Yaygın eğitimde bireylerin iş sahibi olması, yeniliklere uyum sağlaması, kendilerini geliştirebilmeleri hedeflenir. Yaygın eğitim her yaş grubuna yönelik olabilir ve süreklilik gerektirmez.

İnsanlar az sayıda davranışına doğuştan sahip olmaktadır İnsanlar az sayıda davranışına doğuştan sahip olmaktadır. İnsan davranışlarının çoğunluğu sonradan öğrenilerek kazanıldığı için öğrenme ile ilkelerin bilinmesi önem taşımaktadır.

Yapılan araştırmalar öğrenmenin çeşitli değişkenlerle ilgili olduğunu göstermektedir. Bu değişkenlerden bazıları bireysel etmenler, bazıları ise çevresel etmenlerdir.

Başlıca bireysel etmenler arasında öğrenenin düşünme becerileri, bilişsel giriş davranışları, duyuşsal giriş özellikleri, öğrenme stili, öğrenme stratejisi, öz düzenleme, öz yeterlik, güdülenme ve dikkat gelmektedir.

Başlıca çevresel etmenler ise öğretmen özellikleri, iletişim ortamı, eğitsel araçlar, öğretim materyalleri ile öğretim yöntem ve teknikleridir.

Kaynaklar Erişti, B. (2013). Öğrenmenin Temelleri. G. Can, (Ed.), Eğitim Psikolojisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını: Eskişehir. Cevizci, A. (2012). Felsefe. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir. Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya. Gazi Kitabevi, Ankara. http://acikders.ankara.edu.tr/ http://www.psikolik.com/ http://www.egitimpsikolojisi.com/ http://notoku.com/