Erdoğan GÜL SOSYALBİLGİEVİ 2014

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ Çok Partili Demokratik Hayat: Demokrasilerin düzgün işleyebilmesi için birden fazla partiye gerek vardır.Siyasi partiler demokratik hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. M.Kemal Türk Milleti için en uygun yönetim şeklinin çok partili sisteme dayalı cumhuriyet ve demokrasi anlayışı olduğunu biliyordu. M.Kemal,bu nedenle çok partili hayat için çalışmaların başlanmasını istiyordu. M.Kemal çok partili hayata geçişe öncülük etmiş,ilk siyasi partiyi kurmuşlardır. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ CUMHURİYET HALK FIRKASI Sivas Kongresi’nde,Anadolu’da faaliyet gösteren tüm Yararlı-Ulusal-Milli Cemiyetler “Anadolu ve Rümeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmişti. Bu cemiyetin üyelerin çoğunluğu,TBMM açıldıktan sonra TBMM Çatısı altında toplandılar. M.Kemal,çok partili hayata geçmek için bu cemiyetin adını 09 Eylül 1923’te değiştirerek “Halk Fırkası” na dönüştürdü. 29 Ekim 1923 ‘te Cumhuriyetin İlanından sonra 10 Kasım 1924 ‘te partinin adı,”Cumhuriyet Halk Fırkası” olmuştur. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 9 maddelik “Çağdaşlaşma Programı” , Cumhuriyet Halk Fırkası içinde yer alan bazı milletvekillerin eleştirisine neden olmuştu.Farklı görüşteki milletvekilleri (Kazım Karabekir, Rauf Orbay,Ali Fuat Cebesoy,Refet Bele,Adnan Adıvar) kendi aralarında yeni bir oluşuma imza atarak,17 Kasım 1924 ‘te “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası” nı kurdular. Parti,her şeyin eşitlikle paylaşılması üzerine kurulu “Liberal Sistemi” savunuyordu.Dini düşüncelere saygılı idi. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI ve ŞEYH SAİT İSYANI Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası demokratik hayatı benimsemekle beraber “Dini İnanışlara Saygılıyız” görüşüne de ağırlık veriyordu. Programında “Parti dini inançlara saygılıdır” görüşünün yer alması Cumhuriyete karşı olanların bu partide toplanmasına neden oldu.Bu da partinin zamanla dini siyasete alet etmesine neden oldu. Kısa zamanda amacından sapan parti, aynı zamanda inkılap ve yeniliklere karşı olan kişilerin sığınabileceği bir yer durumuna geldi. Özellikle doğuda dinin siyasete alet edilmesiyle birlikte Cumhuriyete yönelik Şeyh Sait İsyanı çıktı. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI VE ŞEYH SAİT İSYANI Cumhuriyete karşı olan gruplarca çıkarılan Şeyh Sait İsyanı,o sırada Irak-Musul Olayı nedeniyle Türkiye’ye zorluklar çıkaran İngiltere’nin silah ve maddi desteği sonucunda kısa sürede Doğu Anadolu’da yayıldı. Şeyh Sait “Din Elden Gidiyor” söylemi ile “Saltanat”ı tekrar geri getireceğini vaad ederek bir çok insanı etrafında topladı. Bu ayaklanmayı bastırmak için TBMM, **”Takrir-i Sükun Kanunu” çıkardı. ** Doğuda “Seferberlik” ilan edildi. ** Yargılamaları yapmak için “İstiklal Mahkemeleri” kuruldu. ** Doğuya güvenliği sağlamak için “Ordu” gönderildi. Bu isyana destek verdiği düşünülen Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası 03 Haziran 1925 ‘te kapatıldı. Tüm bu olaylar,Türkiye’nin Çok Partili Hayat açısından ortamın uygun olmadığını ortaya koymuştur. Şeyh Sait İsyanı ,Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik ilk olaydır. Bu isyan nedeniyle,Türkiye; Musul ile ilgilenememiş ve 1926-Ankara Antlaşması ile,Musul elimizden çıkmıştır. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ ATATÜRK’E SUİKAST OLAYI Cumhuriyet’e karşı olanlar,emellerine ulaşmak için hedef olarak M.Kemal’i seçtiler.M.Kemal’in ortadan kaldırılmasıyla Cumhuriyet ve ona bağlı olarak yapılan inkılapların yok olacağını düşünüyorlardı. Bu nedenle,M.Kemal’in İzmir ‘ e yapacağı gezide saldırı planlarını uygulamaya koymayı düşündüler. Suikastçiler ile ilgilenen Giritli Şevki,suikast girişimini İzmir Valisi’ne bildirdi. Bunun üzerine harekete geçen Güvenlik Birimleri,15 Haziran 1925’te suikastçileri silahları ile birlikte ele geçirdiler. Bu olaydan sonra M.Kemal,”Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır.Fakat Türkiye Cumhuriyeti,ilelebet yaşayacaktır…” sözü ile Cumhuriyete olan bağlılığını göstermiştir. Atatürk’e Yönelik İzmir Suikasti Olayı ,Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik ikinci olaydır. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ SERBEST CUMHURİYET FIRKASI 1929 Yılında dünyada “EKONOMİK BUNALIM” başlamıştı.Türkiye Cumhuriyeti, bu ekonomik bunalımdan oldukça olumsuz etkilenmişti. O yıllarda devletin uyguladığı ekonomik politikalardan rahatsız olan Ali Fethi Okyar başta olmak üzere birkaç milletvekilinin girişimleri ile 12 Ağustos 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası ’nı kurdular. Bu partinin de zamanla amacının dışına çıkmasıyla birlikte,Cumhuriyete karşı olan bazı çevreler bu partiye sızmaya başladılar. Bu durumdan rahatsızlık duyan parti başkanı Ali Fethi Bey,17 Kasım 1930’da kendi isteği ile Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kapattı. M.Kemal,çok istemesine rağmen,Çok Partili Hayat Denemeleri’nin ikincisi de başarısızlıkla sonuçlandı. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ MENEMEN OLAYI (Şht.Kubilay) Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın parti başkanı Ali Fethi Bey’in yerinde bir kararla partiyi kapatması sonrasında bazı çevreler,bu durumu protesto ettiler. 23 Aralık 1930 ‘da Derviş Mehmet adlı kişi,etrafında topladığı bir grup Cumhuriyet Düşmanları ile “Din Elden Gidiyor” sloganları ile İzmir’e bağlı,Menemen’de büyük bir isyan çıkardılar.Bu isyan’da bir kışlada askeri görev yapan Kubilay şehit edildi. Bu üzücü olay üzerine hükümet,olaya el koydu.Menemen’e askeri birlikler sevk edildi.Ve olay bir süre sonra bastırılmıştır. M.Kemal,Menemen-Kubilay Olayı’nı, Cumhuriyet ve İnkılaplar’a karşı yapılan bir olay olarak değerlendirmiştir.Ve “Büyük Ordunun Kahraman Genç Subayı Kubilay’ın temiz kanı ile Cumhuriyet,tazelenmiş ve kuvvetlenmiş olacaktır…” sözü ile M.Kemal,Cumhuriyet’e olan bağlılığını ortaya koymuştur. Menemen-Kubilay Olayı ,Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik üçüncü olaydır. ANA SAYFA