PROF. DR. YASEMİN IŞIKTAÇ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA ve ARAŞTIRMA MERKEZİ AİLE DANIŞMANLIĞI SERTİFİKA PROGRAMI ÇOCUK HUKUKU PROF. DR. YASEMİN IŞIKTAÇ

VESAYET Vesayet de velayet gibi bir yasal temsil çeşididir.

VESAYET Tanım; Vesayet korunmaya ve yardıma muhtaç olup buna velayet şeklinde sahip olmayan kimselerin kişi varlığı ve mal varlığına ilişkin yararlarının korunması ve temsili için devlet tarafından düzenlenen bir bakım ve koruma kurumudur.

VESAYET Vesayet çocuklar açısından ana baba bakımının yerini tutar. Temel amaç ise velayet altında bulunmayan çocukları ve kanunda belirtilen nedenlerden dolayı yardıma muhtaç yetişkin kişileri korumaktır.

VESAYET Vesayet tıpkı velayet gibi vasi ile korunmaya alınan arasında hak ve yükümlülükler doğurur. Türk hukukunda velayet ve vesayet ayrı ayrı düzenlenmiştir, ama yasa ihtiyaç halinde daha geniş düzenlenmiş olan vesayete göndermede bulunmaktadır. (TMK madde 445)

VELAYET –VESAYET ARASINDAKİ FARKLAR Velayet daha çok küçükler, istisnai olarak kısıtlılarla ilgilidir. Vesayet ise daha çok kısıtlılar, istisnai olarak küçükler hakkındadır. 2) Velayet hısımlıktan doğar. Vesayet ise kanundan doğar ve mahkeme kararı ile şekillenir. 3) Velinin çocuğun kişiliği alanındaki hak ve yetkileri vasinin vesayet altında bulunanın kişilik alanına ilişkin yetkilerinden daha geniştir.

VESAYET 4) Veli, çocuğun işlemlerini yaparken kural olarak izin almak zorunda değildir. Oysa vasi TMK madde 462 gereği sulh mahkemesinden, TMK madde 463 işlemleri yaparken de asliye hukuk mahkemesinden izin almak zorundadır. 5) Velinin velayet altındakinin mallarını kullanma hakkı vardır, vasinin böyle bir hakkı yoktur. 6) Veli bakım ve eğitim masraflarını öder, vasinin ise böyle bir yükümlülüğü yoktur.

VESAYET 7) Vasi kural olarak velayet altındaki çocuğun mallarının defterini tutmak ve mahkemeye hesap vermek zorundadır. Velinin böyle bir külfeti yoktur. 8) Velayet kanundan doğan görev niteliğinde bir haktır. Azil ve istifa olmaz. Vasi ise azledilebilir, istifa edebilir. 9) Velayet altındaki çocuğun yerleşim yeri, velayet sahibinin yerleşim yeridir. Vesayet altında bulunan çocuğun yerleşim yeri ise bağlı olduğu vesayet makamının (sulh mahkemesi) bulunduğu yerdir. (TMK madde 21)

VESAYET Vesayet Çeşitleri Kamusal Vesayet Özel Vesayet (Aile Vesayeti)

VESAYET KAMUSAL VESAYET Vesayet işlevi bakımından bir kamı kurumudur. Kamusal vesayeti yürütecek olan Devlet organı vesayet daireleri, vasi ve kayyımdır. Vesayet daireleri sulh hukuk mahkemesi ile denetim makamı olan asliye hukuk mahkemesidir.

ÖZEL VESAYET (AİLE VESAYETİ) Aile vesayeti yoluna, vesayet altındaki kimsenin menfaatinin gerektirdiği durumlarda, örneğin bir şirketin ya da sınai işletmenin devam ettirilmesi için başvurulabilir. Aile vesayetine gerek olup olmadığına denetim makamı alan asliye hukuk mahkemesi karar verir. (TMK madde 398)

VESAYET ORGANLARI Asli ve yardımcı organlar olmak üzere ikiye ayrılır. ASLİ VESAYET ORGANLARI VESAYET DAİRESİ VASİ KAYYIM YARDIMCI VESAYET ORGANLARI VESAYET VESAYET ORGANLARI Asli ve yardımcı organlar olmak üzere ikiye ayrılır.

VESAYET VESAYET DAİRESİ Bunlar sulh ve asliye hukuk mahkemeleridir. Vesayet daireleri vesayet kurumunun resmi organlarıdır. Bunlar sulh ve asliye hukuk mahkemeleridir. Sulh hukuk mahkemesi vesayet makamı, asliye hukuk mahkemesi de denetim makamıdır.

VESAYET Vasinin atanması Vasinin görevden alınması Sulh Mahkemesi; Vasinin atanması Vasinin görevden alınması Vasiye emir ve talimat verme Vasiyi denetleme Vasiye yardımcı olma ve yol gösterme görevlerini yerine getirir.

VESAYET Asliye mahkemesi ise; Sulh mahkemesini denetler Şikayet varsa karara bağlar Bazı konularda son onay ve izin makamıdır.

VESAYET VASİ Vesayeti yürütmek, vesayet altındaki küçüğün kişi varlığı ve mal varlığını korumak, onu 3. kişilere karşı hukuksal işlemlerde temsil etmektir. Vesayet, velayet yerine geçen bir kurumdur. Bu nedenle vasiye, vesayet makamının denetimi altında olmak üzere anne-babaya ait yetkiler tanınmıştır. Vasi, dışarıya karşı vesayet örgütünün işlem ve eylemlerde bulunan organıdır.

VESAYET KAYYIM Kayyım vesayet organıdır. Fakat vasiye göre kayyımın görevleri ve yetkileri daha sınırlıdır. Çünkü kayyım bir işin görülmesi ya da malın yönetimi için atanır. (TMK madde 403) Kendisine kayyım atanan kişinin ehliyetinde bir değişiklik olmaz ve hakkında kısıtlama kararı alınmaz. Kayyım sadece kendisine verilen işi yerine getirir, bunun dışında atandığı kişinin yasal temsilcisi değildir.

VESAYET Temsil kayyımı: Kayyım, belirli bir işte kayyım atandığı kişiyi temsil etmek üzere görevlendirilmişse ona temsil kayyımı denir. (TMK madde 426)

YARDIMCI VESAYET ORGANLARI Çocuk yuva ve yurtları Koruyucu aile Sosyal hizmet uzmanları Psikolog Pedagog Çocuk ve ergen daireleri Islah ve bakımevleri Koruma ve yardım Çocuk koruma komisyonu Aile danışma merkezleri yardımcı vesayet organı sayılabilir.

ÇOCUĞUN VESAYET ALTINA ALINMASI NEDENLERİ ANNE BABANIN ÖLÜMÜ EVLİLİK DEVAM EDERKEN VELAYET ALTINDAKİ ÇOCUĞUN ANNE ve BABASI ÖLÜRSE KÜÇÜĞE VASİ ATANIR (TMK madde 336) BOŞANMADAN SONRA ÖLÜM BOŞANMADA KENDİSİNE VELAYET VERİLEN EŞ ÖLÜRSE, OTOMATİK OLARAK VELAYET DİĞER EŞE GEÇMEZ. HAKİM VASİ ATAYABİLİR. VESAYET ÇOCUĞUN VESAYET ALTINA ALINMASI NEDENLERİ

EVLİ OLMAYAN ANA YA DA BABANIN ÖLÜMÜ VESAYET EVLİ OLMAYAN ANA YA DA BABANIN ÖLÜMÜ ANA İLE VELAYET DOĞUM İLE KURULUR. ANCAK ANA KÜÇÜK, KISITLI VEYA ÖLMÜŞ İSE HAKİM VASİ ATAYABİLİR. EVLAT EDİNENİN ÖLÜMÜ BURADA DA OTOMATİK OLARAK ASIL ANNE ve BABAYA VELAYET GEÇMEZ. HAKİM DURUMA GÖRE KARAR VERİR. VASİ ATAYABİLİR.

VESAYET Velayet sahibi anne ve baba hakkında gaiplik kararı verilmişse; velayet hakkı sona erer ve çocuğa vasi atanır.

VELAYETİN KALDIRILMASI VESAYET VELAYETİN KALDIRILMASI Anne babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka yerde bulunması veya yeterli ilgi göstermemeleri hallerinde velayet kaldırılabilir. Bu durumda çocuğa vasi atanır. (TMK madde 348) Anne babanın boşanmaları durumunda hakim velayeti onlardan birine bırakabilir. Velayet sahibi olan anne veya baba başka birisi ile evlendiğinde üvey anne veya baba ile çocuk arasındaki ilişki çocuk aleyhine işliyor ise bu durumda da velayet kalkıp vesayet kurulabilir. (TMK madde 349)