SHMYO TIBBI GÖRÜNTÜLEME Uzm Dr Zehra Pınar Koç Radyoaktivite SHMYO TIBBI GÖRÜNTÜLEME Uzm Dr Zehra Pınar Koç

Radyoaktivite Normalde atom sabit ve stabil haldeyken bazen çekirdeğin enerjisi parçacıkların bağlanma enerjisinden fazla olur ve çekirdekten parçacık fırlamasına neden olur. Bu olaya dizentegrasyon (bozunma) denir. Bu sırada çekirdeğin enerjisi stabil hale gelene kadar bu parçacık çıkışları devam eder ve bu enerji salınımlarına radyoaktivite denir.

Radyoaktivitenin tarihçesi 1896 Henry Becquerel Uranyum madeninin fotoğraf plaklarını kararttığını gözlemlemesi ile bulunmuştur. 1910 Rutherford çekirdek modeli Marrie ve Pierre Curie’nin radyum, polonyum ve toryumu keşfetmesi, Alfa, beta ve gamma ışınlarını tanımlamaları; Kurşun blok ortasına açılan delikten geçerken düz ilerleyenler gamma, pozitif yük nedeniyle sağa sapanlar alfa negatif yük nedeniyle sola sapanlar beta ışınları

Radyoaktivite Orijinal radyoaktif madde alfa, beta ve gamma ışınlarının tümünü veya bir kısmını yayabilir. Orijinal radyonüklid ana nüklid, bozunması sonucu oluşan yeni radyonüklidler ise yavru nüklid olarak adlandırılır.

Radyoaktivite Tipleri Alfa ışınları 42He; helyum çekirdeğidir. 2 proton ve 2 nötron içerir ve pozitif yüklüdür. Yaklaştığı atomdan pozitif yüklü olması nedeniyle elektronlarını çeker ve fırlatır. Bir atomdan elektron fırlaması olayına iyonizasyon denir. Alfa ışınlarının iyonizasyon gücü yüksek penetrasyonları azdır. İnce bir kağıt tabakası tarafından durdurulabilirler.

Radyoaktivite Tipleri ß bozunumu bozunmakta olan çekirdekten fırlatılan elektrondur. ß bozunumları iki türlüdür. Negatif yüklü olan negatron (ß-) ve pozitif yüklü olan pozitron (ß+)dur. Negatron ışınımında bir nötron bir proton ve bir elektrona dönüşür. Pozitron ışınımında bir proton bir nötron ve bir pozitrona dönüşür. Beta ışınlarını durdurmak için 1 mm aliminyum veya tahta gerekir.

Radyoaktivite Tipleri Gama ışınları Çeşitli reaksiyonlar sonucunda çekirdek uyarılmış hale gelir ve uyarılmış çekirdekten enerji seviyesini bazal hale getirmek için gama ışınları salınır. Yüksüzdürler. Nükleer tıpta tanı yöntemlerinde kullanılırlar. Elektromagnetik radyasyondurlar ancak X ışınlarının aksine yörüngelerden değil çekirdekten kaynaklanırlar. Parçacık değil ışın demeti ‘foton’ şeklinde yayılırlar.

Radyoaktivite Tipleri Gama ışınları Ayrıldıkları atomun atom veya kütle numarasında değişiklik oluşturmazlar. Yollarındaki atomların yörüngelerindeki elektronları etkilerler ve iyonize olmalarına neden olurlar. Penetrasyonları yüksektir. Ancak çok yüksek kalınlıktaki kurşun tarafından durdurulurlar.