SINAV KAYGISI 1

KAYGI NEDİR? Kaygı; kişinin bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı bedensel,duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gösteren aşırı uyarılmışlık durumudur. Sınav kaygısı ise sınav öncesinde öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı sınav kaygısı diye ifade edilir. 2

Normal düzeydeki bir kaygı kişiye istek duyma, karar alma, alınan kararlar doğrultusunda enerji üretme ve bu enerjiyi kullanarak performansını yükseltme açısından yardımcı olur. Ancak yaşanan kaygı çok yoğun ise kişinin enerjisini verimli biçimde kullanmasını, dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesini engeller. Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performans düzeyine erişemez. 3

Sınav kaygısı yaşayan öğrenciler çalışmalarını planlamakta, doğru düşünmekte, konsantre olmakta ve çalıştığı konuları hatırlamakta güçlükler yaşarlar. 4

SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ NELERDİR? 5

SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ Öğrenilen bilgilerin aktarılmasında güçlük yaşanması Okuduğunu anlama ve düşüncelerini düzenlemede zorluklar Dikkatte azalma, dikkatin sınavın içeriğine değil sınava bağlı olarak yaşanan başka olaylara odaklanması Zihinsel becerilerin zayıflaması, bilgilerin hatırlanmasının engellenmesi Mide bulantısı, baş ağrısı, terleme,nefes darlığı,yorgunluk gibi fiziksel rahatsızlıkların ortaya çıkması 6

SINAV KAYGISININ NEDENLERİ NELERDİR? 7

YETERLİ DÜZEYDE BİLGİ BİRİKİMİNE SAHİP OLMAMAK Sınavlarda başarılı olmayı sağlayacak düzeyde bilgi birikimine sahip olmamak öğrencide güvensizlik duygusu yaratacağı için bu durum sınav kaygısının yaşanmasına neden olabilir. Çünkü insan en çok “BİLMEDİĞİNDEN KORKAR” 8

DÜZENLİ DERS ÇALIŞMAMAK Düzenli ders çalışma alışkanlığı olmayan öğrenciler hangi konudan ne kadar eksiği olduğunu bilemeyecekleri için sınav kaygısı yaşayabilirler. 9

MÜKEMMELLİYETÇİLİK DUYGUSU Mükemmelliyetci eğilimi olan öğrenciler sınavlarda ne kadar başarılı olursa olsunlar sınav öncesinde en yüksek puanı alamayacakları endişesi taşıyacaklarından sınav kaygısı yaşayabilirler. 10

AİLENİN VE ÇEVRENİN YÜKSEK BEKLENTİLERİ Ailenin ve çevrenin yüksek beklentiler içinde olması öğrencide bu beklentileri karşılayamama endişesi yaratacağından ve öğrencinin kendisini baskı altında hissetmesine neden olacağından kaygı yaşanmasına neden olabilir. 11

BAŞKALARIYLA KIYASLAMA YAPMAK Ailenin ya da öğrencinin sınav öncesinde kendisini başkalarıyla karşılaştırması kendisini ve bilgilerini küçümseme riski doğuracağı için sınav kaygısının artmasına neden olabilir. 12

GERÇEKÇİ HEDEFLER BELİRLEMEMEK Öğrencinin ve çevrenin öğrencinin düzeyine uygun hedefler belirlememesi öğrencinin bu hedeflere ulaşma konusundaki fikirlerini negatif eksenli etkileyeceği için sınav kaygısının artmasına neden olabilir. 13

GEÇMİŞ BAŞARISIZLIKLARA VE HATALARA TAKILMAK Yaşanılan olumsuz deneyimler, başarısızlıklar öğrencilerde yarattıkları etki düzeyine göre aynı başarısızlıkların tekrar yaşanacağı düşüncesinin oluşmasına neden olabilir. Oysa ki her büyük başarının öncesinde yaşanmış bir başarısızlık olabilir. Önemli olan bizim bu başarısızlığı nasıl yorumladığımızdır. “GEÇMİŞE TAKILANLAR BUGÜNÜ YAŞAYAMAZLAR” 14

ÖĞRENCİNİN EVDE SÜREKLİ ELEŞTİRİLMESİ, GÜVEN ZEDELEYİCİ BASKILAR Sürekli eleştirilen,güven duyulmayan öğrencilerin kendilerini algılama biçimleri olumsuz olacağı için başarıya olan inançları zedelenebilir. 15

SINAVLARIN AKADEMİK BAŞARIDAN ZİYADE KİŞİLİK DEĞERLENDİRMESİ OLARAK GÖRÜLMESİ Başarılı olunamayan sınavların ardından bazı öğrencilerde yetersizlik ve değersizlik duyguları gelişebilir. Oysaki sınavlar belli konulardaki bilgileri ölçen çeşitli ölçme yöntemleridir. Dolayısıyla ölçtüğü şey belli konulardaki akademik birikimdir. 16

BAŞARISIZLIKLARI ABARTIP, BAŞARILARI İSE KÜÇÜMSEMEK Öğrencilerin performanslarını değerlendirirken dengeli davranmaları gerekir. Yaşadığı başarısızlıkları hep hatırında tutarken elde ettiği başarıları düşünmeyen öğrencinin sınav kaygısı doğal olarak artacaktır. 17

YAŞANMAMIŞ SINAVIN SONUCUYLA İLGİLİ OLUMSUZ ÇIKARIMLARDA BULUNMAK Öğrencinin sınavın sonucuyla ilgili olumsuz hayaller kurarak bir takım senaryolar yazması sınav kaygısının artmasına neden olabilir. Oysa ki sınav henüz yapılmamış,öğrenci de başarısız olmamıştır sadece öğrencinin yazdığı kendi senaryosu yapabileceği şeyleri yapmasına engel olmaktadır. 18

SINAVLARA ABARTILI ANLAM YÜKLENMESİ Bir takım öğrenciler sınavı adeta ölüm-kalım meselesi olarak görmektedirler. Sınavlar hayatımızda önemli bir yeri olan kritik basamaklardır ancak hiçbir zaman hayatın kendisi değildir. 19

GEÇMİŞ BAŞARISIZLIKLARI YANLIŞ YORUMLAMAK Geçmişte yaşanılan bir takım başarısızlıkların yanlış yorumlanarak aynı başarısızlıkların tekrarlanacağına dair düşünceler sınav kaygısını artırabilir. Oysa yaşadığımız başarısızlıkları doğru analiz edersek aynı başarısızlıkların yaşanmasını engellemiş oluruz. Çünkü “DERS ALINMIŞ BAŞARISIZLIK BAŞARI DEMEKTİR.” 20

ÖZGÜVEN EKSİKLİĞİ Kendisine ve bilgilerine güvenemeyen öğrencilerin başarıya olan inançları doğal olarak zayıf olacağı için sınav kaygısı kaçınılmaz hale gelebilir. “BAŞARACAĞINIZA DA İNANSANIZ BAŞARAMAYACAĞINIZA DA İNANSANIZ HAKLI ÇIKARSINIZ.” 21

ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK Geçmişte bir takım başarısızlıklar yaşayan bireylerin gelecekte de aynı başarısızlıkları yaşayacaklarına inanma ihtimalleri yüksektir. Tabir caizse geçmişleri gelecekleri olur. Oysa yaşanan başarısızlıkları doğru tahlil ederek başarısız olmamak için neler yapılmaması gerektiğini öğrenebiliriz. 22

SINAV ANINDA DİĞER ÖĞRENCİLERİN GÖZLEMLENMESİ Sınav anında diğer öğrencilerin gözlemlenmesi onların hızlı ya da yavaş olduklarını düşünmemize neden olacağından kaygımızı artırabilir,dikkatimizin dağılmasına neden olabilir. 23

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 24

ÇALIŞMA PROGRAMI OLUŞTURUN Çalışma programı sayesinde düzenli ders çalışma alışkanlığı kazanarak sınav için gerekli olan bilgileri öğrenebilir ve bu bilgiler sayesinde sınava bakış açımızı değiştirebiliriz. 25

GERÇEKÇİ HEDEFLER BELİRLEYİN Kendi bilgi ve becerilerine,yeteneklerine uygun hedefler belirleyen öğrencilerin bu hedefleri elde etmeye olan inançları doğal olarak artacaktır. Dolayısıyla kendine güveni artacak olan öğrencinin sınav kaygısı da azalacaktır. 26

“KAZANMALIYIM” YERİNE “KAZANMAK İSTİYORUM” CÜMLESİ KULLANILMALI Kazanmalıyım sözcüğü öğrencinin sınavı dünyanın sonu gibi görmesine,gereğinden fazla abartmasına neden olabilir. Bu durum öğrencinin sınavlarda yapabileceği şeyleri yapabilmesine mani olabilir. Kazanmak istiyorum cümlesi ise öğrencinin sınavı daha rasyonel değerlendirmesini sağlayarak sınav anında daha rahat olmasına imkan sağlayabilir. 27

BİLMEDİKLERİNİZE DEĞİL, BİLDİKLERİNİZE ODAKLANIN Öğrenciler ne kadar hazırlanırlarsa hazırlansınlar genelde bilgilerinin yetersiz olduğunu düşünerek kendilerini sınava hazır hissetmez, mutlaka bir çok eksikleri olduğunu düşünüp karamsarlığa kapılabilirler. Bunun yerine sınavın içeriğine uygun olarak bildiklerimizin bilmediklerimizden çok daha fazla olduğunu hayal ederek sınav kaygısını kontrol altına alabiliriz. 28

SINAVLAR TEHDİT OLARAK DEĞİL,BİLGİLERİN ORTAYA KONULABİLECEĞİ FIRSATLAR OLARAK GÖRÜLMELİ Aslında sınavlar zor değildir,bizim sınavlara atfettiğimiz anlam yani sınavlara bakış açımız sınavların zorluk ya da kolaylığının belirleyicisidir. Zaten bizi kaygılandıran sınavın kendisi değil, bizim için taşıdığı anlamdır. Sınavlar hedeflerimize ulaşmamıza engel olmaz bilakis bizi hedeflerimize taşırlar. Çünkü sınavlar sahip olduğumuz bilgileri kullanmamıza olanak sağlayan zeminlerdir. 29

SINAVLAR KİŞİLİĞİ DEĞİL, BİLGİLERİ ÖLÇER Sınavların sadece bilgileri ölçtüğünün göz ardı edilmesi öğrencilerde “sınavda başarısız olursam ailemin yüzüne nasıl bakarım, evden dışarı nasıl çıkarım” gibi düşüncelerin doğmasına neden olmaktadır. Sınavdan başarısız olmak herkesin yaşayabileceği bir durumdur ancak başarısızlığın kişilikle hiç bir ilgisinin olmadığı hiç unutulmamalıdır. 30

SINAVIN SONUCUNA DEĞİL SINAVA ODAKLANIN Sınav öncesinde ve sınav anında sınavın sonucuyla ilgili olumsuz çıkarımları bir kenara bırakıp bu fırsatın en iyi nasıl değerlendirilebileceğinin yollarının aranması sınav kaygısının azalmasını sağlayabilir. Unutmayalım ki “PERFORMANSIMIZ, PERFORMANS BEKLENTİMİZ TARAFINDAN ETKİLENİR.” 31

BOLCA DENEME SINAVI OLUN Deneme sınavları gerçek sınavların provası niteliği taşıdığı için sık sık deneme sınavlarına katılmak sınav heyecanının deneme sınavlarında yaşanmasını sağlayacak, dolayısıyla gerçek sınavın daha rasyonel algılanmasına zemin hazırlayacaktır. 32

SINAV KAYGISI DEĞİL, SINAV HEYECANI YAŞAYIN Sınava kadar zorlu bir hazırlık süreci geçirdiniz, bir çok fedakarlıklarda bulundunuz. Sınav, tüm bu hazırlık süresince katlandığınız zorlukların, yaptığınız fedakarlıkların karşılığının alınacağı mükemmel bir fırsat. Bunun kaygısını yaşamak yerine tadını çıkarmalısınız. 33

SINAV YERİNİ SINAVDAN ÖNCE ZİYARET EDİN Sınavdan önce sınav yerinin ziyaret edilmesi,sınavda oturulacak masaya oturulup o havanın teneffüs edilmesi sınav öncesinde sınav kaygısının belli düzeyde yaşanmasını sağlayacağı için kaygı düzeyinin azalmasına imkan sağlayabilir. 34

EN BAŞARILI OLDUĞUNUZ TESTTEN BAŞLAYIN En başarılı olunan testten başlanması sorulara doğru cevaplar verebilme şansını artıracağı için sınavın hemen başında yaşadığımız kaygı düzeyinin düşmesine, kendimize olan güvenimizin artmasına olanak sağlayabilir. 35

SINAV ANINDA DİĞER ÖĞRENCİLERİ GÖZLEMLEMEYİN Sınav anında diğer öğrencilerin gözlemlenmesi onların hızlı ya da yavaş olduklarını düşünmemize dolayısıyla kendi performansımızı onlarla kıyaslamamıza neden olabileceğinden sınav kaygısının artmasına, dikkatimizin dağılmasına neden olabilir. 36

HAYAT SANA ANCAK,SENİN ONA VERDİKLERİNİ GERİ VERİR. 37

TEŞEKKÜR EDERİZ. Tamer PETEK Kelkit Anadolu Lisesi Rehber Öğretmeni 38