ÖKARYOT HÜCRE

YAPISI ve ÖZELLİKLERİ-2

Hücre Yüzeyinin Farklılaşması İle Oluşan Yapılar Hücrelerde madde alışverişi hücre zarı aracılığı ile olmaktadır. Bazı hücrelerde hücre yüzeyinin bazı bölgeleri, Emilim (absorpsiyon) Salgılama ( sekresyon) Sıvı iletimi Diğer fizyolojik olaylarla ilgili olarak değişikliğe uğrar. Hücrelerin serbest yüzeyinde meydana gelen farklılaşmalara; Mikrovillüsler Oyuklar (kaveoller) Sil ve kamçılar örnek verilebilir.

Mikrovillüsler

Bağırsak mikrovillüsleri

Özellikleri Hücrenin serbest yüzeyinde, hücre zarının bir miktar sitoplazma ile birlikte dışarı doğru uzanması ile meydana getirdiği eldiven parmağı şeklindeki çıkıntılara mikrovillüs denir. Mikrovillüsler hücrenin serbest yüzeyinde emilim yüzeyini artırmaya yarar. İnce bağırsak hücreleri gibi emme görevi olan hücrelerde bol miktarda mikrovillüs bulunur.

Oyuklar (Kaveoller)

Oyuklar (Kaveoller)

Özellikleri Oyuklar mikrovillüslerin arasından hücre zarının hücre içine doğru torba biçiminde yada mağaramsı girintiler yapması ile oluşurlar. Oyuklar, mikrovillüsler gibi hücre yüzeyini artırarak hücre içerisine büyük miktarda sıvı girişini sağlar(Pinositoz). Hücre zarında daha büyükte oyuklar oluşabilir. Bu oyuklara fagositoz özelliği olan hücreler de (makrofajlar) ve bazı salgı yapan hücrelerde rastlanır.

Fagositoz

SİL ve KAMÇILAR

Değişik kamçı şekilleri

Siller

ÖZELLİKLERİ Sil ve kamçılar serbest hücre yüzeyinin özel şeklide farklılaşması ile oluşan kasılgan flamentlerdir (iplikler). Sil ve kamçı arasında yapı olarak fark yoktur. Az sayıda ve hücrenin büyüklüğüne göre uzun ise kamçı, çok sayıda ve hücrenin büyüklüğüne göre kısa ise sil adını alır. Sil ve kamçılar için genel olarak silyum deyimi kullanılır. Sil ve kamçı ile hareket suda yaşayan organizmalardan öglena ve paramesyumda görülür Ayrıca dişi üreme sisteminin bazı kısımları, çeşitli epitel hücreleri ve soluk borusunun iç kısmını döşeyen epitel hücre tabakasında da harketli siller bulunur. Sperm hücrelerinde bulunan kuyruk da kamçılara örnek verilebilir.

Paramesyum

Sperm hücresi

Silyum çalışma mekanizması

Flament Yapısı

Hücre Zarında Madde Taşınması Hücre zarının madde giriş çıkışını kontrol edebilmesi yani seçici geçirgen olmasından dolayı, her türlü maddenin hücreye girmesine izin vermez. Hücre zarında seçici geçirgenliğin oluşmasında; Poların büyüklüğü Zarın kimyasal yapısı Zardan geçecek moleküllerin özelliği etkili olmaktadır. Bu duruma göre: Küçük moleküller büyük moleküllerden Yağda çözünen bileşikler (A,D,E,K ), çözünmeyenlerden Yüksüz(nötr) moleküller, iyonlardan Yağı çözen maddeler(alkol,aseton,eter,kloroform) çözemeyenlere göre hücre zarından daha kolay geçer.

Hücre Zarının Temel Görevleri Hücreyi çevrelediği için hücre bütünlüğünü korur. Hücre içi ve dışı arasında madde alışverişini düzenler. Osmotik dengeyi düzenlemede görev yapar. Salgı görevi vardır. Enzimleri taşıyıcı özelliği vardır. Uyarı iletimi yapar.