Disiplin Nedir? Pek çok aile ve çocuk “disiplin” kelimesini ana babaların çocuklarına, öğretmenlerin öğrencilerine terbiye vermek için yaptıkları bir baskı olarak görür ve çoğunlukla “cezalandırma” ile eşanlamlı değerlendirilir. Fakat disiplin uygun verildiği takdirde davranışı yönlendirmeyi amaçlayan bir eğitimdir. Her zaman uygulanması gereken kurallar bütünüdür.
OKUL ÇAPINDA DİSİPLİN Okul çapında bir disiplin programı uygulamak için ; 1. Öğrenciden beklenen davranışları belirle Saygılı ol, sorumlu ol, hazır ol, talimatlara uy, eline/ayaklarına sahip ol gibi… 2. Beklenen davranışların koridorda, sınıfta, spor salonunda, laboratuarda, gezi ve toplantılarda vs eğitimini yap. Örnekler ver, hatırlat, önlemler al 3. Beklenen davranışların doğruluğunu onayla. Etkili ödüller ver, sosyal kabul göster, programlar hazırla...
4. Uygun olmayan davranışları düzelt veya hevesini kır 4. Uygun olmayan davranışları düzelt veya hevesini kır. İdareye gönder, alıkoyma cezası ver, sözel kınama 5. Tutarlı uygulamalar yap. Uygulamalarda öğretmenlerin büyük çoğunluğunun desteğini sağlamaya çalış, etkili bir sistem geliştirmek için sürekli çalış, kadroya destek ve pekiştireçler sağla 6. Yılın belli dönemlerinde destekleyici ve güçlendirici işlemler hazırla. Ödülleri çeşitlendir, bireysel ve sınıf ödülleri ver, öğrencileri de işe katmaya çalış. 7. Her zaman sorun çıkartan öğrenciler için alternatif seçenekler hazırla ve uygula
Disiplin Türleri 1-İntikamcı Disiplin: Disiplini kişiselleştirerek, bir tür intikam aracı olarak kullanmaya çalışmadır. 2-Cezalandırıcı Disiplin: İntikamcı kuramın bir derece esnetilmiş, geliştirilmiş biçimidir. Disiplin, cezalandırma üzerine kurulmuştur. 3-Korkutarak Engelleme Disiplin: Kötümser (pessimist) insan anlayışı, yani insan doğuştan kötüdür görüşüne dayanır. 4-İyileştirici Disiplin: Cezayı her zaman ve her durumda uygun olmayabilir. Cezanın caydırıcı etkisi azaldığında veya tümüyle ortadan kalktığında yönetmek ve kontrol etmek daha da güçleşir. 5-Önleyici Disiplin: İyimserlik (optimist) insan görüşüne dayanmaktadır. Bu görüşe göre insan dünyaya tertemiz gelir.
İyi bir sınıf disiplini için 11 teknik Dikkat çek Öğretimi açık yap Sürekli sınıfı kontrol et Öğrencilere örnek ol Sözel olmayan işaretler kullan Çevreyi kontrol altına al Düşük düzeyde müdahale Kendine güvenen disiplin Kendine güvenen ben mesajı İnsani ben mesajı Pozitif disiplin
DİSİPLİN MODELLERİ Canter Modeli Glasser Modeli Kounin Modeli Skinner (davranışçı) Modeli Etkili Öğretmenlik Eğitimi Modeli Mantıksal Sonuçlar Modeli
Canter Modeli Bu modelin amacı öğretmenlere sınıf içinde görev almayı ve öğrencilere karşı sakin fakat güçlü olmayı öğretmektir.
Öğretim yılının başlamasıyla birlikte hatalı davranışa hoşgörü göstermeyi reddeder, duygusal problemler, yetersiz ev ve aile ortamı, kalıtsal engeller, kişisel şikayetler gibi gerekçeler kabul edilmez. Öğretim yılı başında kurallar ve bunlara uymama durumunda ortaya çıkacak sonuçlar öğrenciler ve velilere net olarak açıklanır.
Kurallara uyan öğrencilere ödül verilir, kurallara uymayan öğrencilere ise teneffüse çıkmama, ders bitiminde okulda kalma ve müdür odasına gönderilme gibi yaptırımlar uygulanır. Öğrenciden nezaketli ve sorumlu davranışlar beklenir. İstendiğinde bütün öğrenciler bu tür davranışları sergileyebilir. Kurallar zorla kabul ettirilmeye çalışılmaz, tehdit unsuru kullanılmaz, sadece açıklanır. Tutarlı olunur, öğrenci davranışına göre hareket edilir. Bir öğrenciye yardım etme durumunda aileler ve okul yönetiminden yardım istenir.
Canter Modeli’ nin ana fikri; Öğretmen sınıfta etkin, güçlü ve sakin olmalı, öğrencilere zorlayıcı bir disiplin uygulamalıdır.
Canter’a göre; Öğretmenler, öğrencilerin yaptıkları davranışlardan sorumlu olmaları konusunda ısrarcı olmalıdır. Öğretmenlerin başarısızlığı, sınıf kontrolünü kaybetmelerinden dolayıdır. Öğretmen sınıfı sıkı bir şekilde kontrol etmelidir. Öğretmenin sınıfta öğretimin optimal şartlarını oluşturma, öğrencilerden uygun davranış bekleme, idare ve velilerden bu konuda destek isteme hakkı vardır.
Canter’ın disiplin modelinde öğretmenlerin temel hakları: Kabul edilebilir ve kabul edilemez öğrenci davranışlarına ilişkin sınırları açıkça tanımlayan kurallar ve yönergeler oluşturma sorumluluğuna sahiptir. Kural ve yönergelerin öğrenciler tarafından tutarlı bir şekilde izlenebilmesi için bu kural ve yönergeleri yıl boyunca öğrencilere öğretme sorumluluğuna ve hakkına sahiptir.
Öğrencilerin olumsuz davranışları ile baş edebilmek için ailelerin ve okul yöneticilerinin yardımına başvurma sorumluluğuna ve hakkına sahiptir. Öğretmenin davranış örnekleri ve kurallarıyla çok açık bir disiplin planı olmalıdır. Bunu en baştan ifade etmelidir. Sınıfta hiçbir şekilde öğrencileri tehdit etmemeli, bağırmamalı ve tartışmamalıdır. Açık, sakin ve kararlı olmalıdır. Öğrenme için elverişli bir sınıf iklimi oluşturmalıdır.
Öğrencilerin temel hakları: Öğretmenler, istenmeyen davranışlardan kendi güçleriyle vazgeçmeleri konusunda öğrenciye yardım etmelidir. Uygun ve doğru davranışlar yaptıklarında, öğretmenler öğrenciyi desteklemelidir. Öğrenciler, sonuçlarına razı olmak şartıyla, istediği şekilde davranma hakkına sahiptirler.
ETKİN DİSİPLİN İÇİN 5 ADIM: 1.Adım: Etkin disiplinin önündeki engelleri fark etme ve ortadan kaldırma: Her öğretmen ihtiyaç duyduğunda etkin bir disiplin sağlayabilir. Öğretmenlerin aşağıda belirlenen realiteler üzerine yoğunlaşmaları beklenir. *tüm öğrenciler için belli kısıtlamalar öğretmenler tarafından belirlenmelidir ve ayarlanmalıdır. *öğretmenlerin okul müdüründen, ailelerden ve okul personelinden yardım etme hakkı vardır. Bu desteğe sahip olan öğretmenler düşmanca ve acımasız davranışları olan öğrencilere kolayca gözdağı verebilecektir. *bütün öğrenciler tam tamına aynı şekilde davranmayacaktır. Bu yüzden standartlar eşit olarak uygulanmalıdır.
2. Adım: Etkin cevap stillerini kullanma 1 2. Adım: Etkin cevap stillerini kullanma 1.Etkin olmayan cevap: Bu stili kullanan öğretmenler pasiftirler. İyi mizaçlarının öğrencinin övgüsünü kazanadığına inanırlar. Öğrencinin yaptıklarını kabul ederler. 2.Düşmanca cevap: İğneleyici ve tehdit edici cevaplar kullanırlar. Sık sık bağırırlar bu şekilde öğrencilerin duygularını incitirler. 3.Etkin cevap: Bu tür cevap stili için öğrenciyle doğal bir şeklide baş edebilme; öğrencinin de öğretmenin de hakkını koruyabilme kadar iyi yapılmalıdır. Öğretmenler öğrencilerden beklentilerini açıkça ifade ederler.
Örnekler: 1.Örnek: Kavga Etkin olmayan: lütfen kavgayı bitirmeye çalışınız. Düşmanca: senin bu davranışların çok iğrenç çok vahşi davranıyorsun. Etkin olan: kavga etmeyin, sakinleşene kadar farklı yerlerde durun. 2.Örnek: Sırası gelmeden konuşma Etkin olmayan: parmak kaldırmadan konuşmamaya çalışınız. Düşmanca: bu şekilde davranmaya devam ederseniz kötü olacak. Etkin olan: elinizi kaldırmadan ve ben size söz vermeden sakın konuşmayın.
3. Adım: Sınır koymayı öğrenme: 1 3.Adım: Sınır koymayı öğrenme: 1.Uygun davranış rica etme: >>Öğretmenlerin beklentilerini zaman zaman hatırlatması. -Herkes susup derse geçmeye hazır mı? >> Öğrencilere davranışlarının kendini nasıl etkilediği konusunda mesaj vermesi. -Gürültüden işimi yapamıyorum. >> Soru sorar tarzda istediklerini ima etme. -Okumanıza geri döneceksiniz değil mi? 2.Ses tonuyla, göz temasıyla, mimiklerle ve sözle limit koyma: Ses tonu: Doğal olmalı, tehditkâr olmamalı. Göz teması: Mesaj iletmede direk göz teması kurma önemlidir. Mimikler: Mesajların doğal bir yolla iletilmesini sağlar. Öğrencilerin isimlerini kullanma: İsimlerin kullanılması mesajın gücünü arttırır. Fiziksel temas: Dokunma mesajın samimi bir şekilde iletilmesini sağlar.
3.Sürekli mesajı tekrar etme: Örnek Olay: Öğretmen: Ayşe sınıfta kavga etme! Bunu tolere edemem. Öğrenci: Benim hatam değil, Fatma başlattı. Önce o bana vurdu. Öğretmen: Olabilir. Ben görmedim. Yine de benim dersimde kavga etmeyeceksin. Öğrenci: Peki ama Fatma başlattı. Öğretmen: Kimin başlattığı önemli değil, benim dersimde kavga etmeyin. Bu teknik: >>Öğrenciler dinlemeyi reddettiğinde uygunsuz bir şekilde cevap vermeyi sürdürdüğünde kullanılır. >>Olabilir, anlıyorum gibi kalıplar kullanılır. >>Maksimum üç kere tekrar edilir.
4.Adım: Sınırları takip etmeyi öğrenme: Canter’ın sınır koyma tabiri negatif bir anlamın aksine öğrencilerde iyi yönde şeyler talep etmeyi anlatır. Takip etmek terimiyle de kastımız, uygun önlemlerin alınmasıdır. Önemli olan nokta, öğrencilerin yaptıklarının sonuçlarının farkında olabilmeleri ve kendi seçimleri doğrultusunda davranabilmeleridir. Söz vermek, tehdit etmemek uygun davranışın yapılmasında etkili olur. Uygun sonuçları seçen öğretmenler negatif sonuçlar doğuracak şekilde ifade tarzları ve davranışlar sergilememelidir. 5.Adım: Olumlu sonuçları yaratacak sistem kurma: Canter’a göre resmin pozitif ve iyimser yanlarına odaklanma iyi bir disiplin oluşturmak için önemlidir.
CANTER MODELİ UYGULAMADAKİ ÖNERİLER Canter modelinde kuralları kabul etmek ve uymak esastır. Öğretmenler ilk derste beklenti ve duygularını açıkça belirtmeli, belirlenecek sınıf kurallarını bir yere asmalıdır. Kurallar ve yönergeler, kabul edilen ve edilmeyen öğrenci davranışlarını açıkça belirlemelidir.
Öğretmen öğrencilere kurallar ve yönergelere nasıl uyacağını açıklamalıdır. Öğretmen yol gösterici olmalı, seçimi öğrencilere bırakmalıdır. Öğretmen kuralların yaptırımlarını her zaman uygulamalıdır. Öğretmen ceza uyguladığı gibi istenilen davranışları da ödüllendirmelidir.
Öğretmen sınıftaki tüm öğrencilere eşit davranarak ayrımcılık yapmamalıdır. Öğretmen tehditler yerine tavsiyelerde bulunmalıdır. Öğrenci davranışlarının uygunsuzluğunun giderilmesinde destek gerektiğinde ebeveyn ve yöneticilerden yardım istenmelidir.
Canter modelinin güçlü yönleri Kullanımının basit olması Öğretmenin kişisel isteklerini yerine getirebilmesi Disiplin sürecine yöneticiyi ve aileyi de katması
Canter modelinin zayıf yönleri Davranışın kaynağı, bireysel durumlar ve gereksinimlerin önem taşımaması Bütün öğrencilere aynı ölçütleri uygulama ve aynı başarıları beklemesi Öğretmenin müdahalesi sonucu öğrencileri pasif rol oynamaya yöneltmesi Olumlu pekiştireçlerin uygulanmasına fazla yer verilmemesi
ŞERİFE KURŞUN BİLGE GÜZEL BURCU KAYIKÇI ASİYE OK