TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI

İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler HCoV-229E HCoV-OC43 HCoV-NL63 HKU1-CoV SARS-CoV MERS-CoV (Yeni Coronavirüs) Coronavirüsler ülkemizde de insanlarda dolaşımda olan HCoV-229E, HCoV-OC43, HCoV-NL63 ve HKU1-CoV alt tipleri ile çoğunlukla soğuk algınlığına sebep olan virüslerdir. Ancak SARS Coronavirüs’ün (SARS-CoV) sebep olduğu SARS (Şiddetli Akut Solunum Yetmezliği Sendromu) gibi, çok daha ciddi solunum yolu hastalıklarına da sebep olabilmektedirler. SARS-CoV 21. Yüzyılın ilk uluslar arası sağlık acil durumu olarak 2003 yılında daha önceden bilinmeyen bir virüs halinde ortaya çıkmıştı ve yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştu. Yaklaşık 10 yıl sonra Coronavirüs ailesinden, daha önceden insan ya da hayvanlarda tespit edilmemiş olan MERS-CoV Eylül 2012'de insanlarda ilk defa tanımlanmıştır. SARS Coronavirüsü ile uzaktan bağlantılı olmasına rağmen, yaşanmış olan SARS tecrübesinden ötürü endişe oluşturmuştur.

İnsandan insana bulaşma Virüsün kaynağı Bulaş Yolu Kuluçka dönemi MERS-CoV İnsandan insana bulaşma Virüsün kaynağı Bulaş Yolu Kuluçka dönemi Bulaştırıcılık süresi 03.06.2013 tarihi itibariyle MERS-CoV, SARS’tan farklı olarak kolaylıkla veya sürekli olarak insanlar arasında yayılmamaktadır. Virüsün halen hayvan kaynaklı olduğu öne sürülmektedir. 2013’te tespit edilen küme vakalar kısıtlı ve devamlı olmayan bir insandan insana bulaşma yolunun olduğunu göstermiştir. Henüz virüsün kaynağı, bulaş yolu, kuluçka dönemi ve bulaştırıcılık süresi bilinmemektedir.

MERS-CoV (03.06.2013 itibariyle) 03 Haziran 2013 itibarı ile dünya genelinde MERS-CoV sebebiyle hastalandığı laboratuarlarca doğrulanmış vakaların ülkelerine göre sayıları tabloda sunulmuştur.

Ülkemizde Yürütülen Çalışmalar Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Ekim 2012) Grip Bilim Kurulu (Nisan 2013) 03.06.2013 tarihi itibariyle 112 olası vaka   Ülkemizde MERS-CoV’e yönelik olarak Ekim 2012’de “Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu” oluşturulmuş ve alınan kararlar doğrultusunda çalışmalara başlanmıştır. Nisan 2013’de toplanan “Grip Bilim Kurulu” kararları ile çalışmalar yürütülmeye devam edilmektedir. Olası vakalardan numune çalışılmaktadır. 03 Haziran 2013 tarihi itibariyle ülkemizde MERS-CoV açısından şüpheli bulunan 112 vaka için yapılan laboratuvar çalışmaları sonucunda MERS-CoV tespit edilen vakamız olmamıştır.

MERS-CoV olası vaka tanımı: Vaka Tanımları MERS-CoV olası vaka tanımı: Akut ciddi solunum yetmezliği ve/veya akciğer infiltrasyonları olan ve son 10 gün içerisinde vaka görülen ülkelere seyahat öyküsü bulunan vakalar MERS-CoV kesin vaka tanımı: Olası vaka tanımına uyan olgulardan laboratuvar yöntemlerle Yeni coronavirüs saptanan olgular Ülkemizde uyguladığımız MERS-CoV vaka tanımları sunulmuştur.

Olası Vaka Tespit Edildiğinde Klinisyen olası vaka ile karşılaştığında MERS-CoV Olası Vaka Bilgi ve Laboratuvar İstem Formunu 3 nüsha halinde düzenleyip imzalar ve HSM’ne uygun olarak alınan numune ile birlikte iletilir HSM, formlardan birini HSM’de tutar, birini numune ile birlikte uygun koşullarda Referans Laboratuvarına iletir diğerini de THSK Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı’na fax ya da e-mail ile iletir. İl Temas Noktası: HSM tarafından doldurulacaktır THSK Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı: bulasicihdb@thsk.gov.tr Fax: 0 312 432 29 94 Olası vaka tespit edildiğinde yapılması gerekenler sunulmuştur.

Örnek Alımı ve Taşınması Alt solunum yolu örnekleri = Trakeal aspirat, bronkoalveolar lavaj, plevral sıvı Steril, vida kapaklı ve sızdırmaz kaplara 2-3 ml alınmalıdır. Alındıktan hemen sonra buzdolabında (2-8 derece arası) muhafaza edilmeli ve en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Eğer ulaştırma süresi 72 saati geçerse, -70 derecede muhafaza edilmeli ve kuru buz ile gönderilmelidir. Üst solunum yolu örnekleri = Boğaz - burun sürüntüsü, nazofaringeal sürüntü Alt solunum yolu örnekleri alınamadığı durumlarda alınabilir Viral taşıyıcı ortamlarda (virocult veya benzeri) gönderilmelidir. Viral taşıma vasatı Halk Sağlığı Müdürlüklerinden temin edilecektir Başka bir viral taşıyıcı ortam kullanılması söz konusu ise laboratuvar ile temasa geçilmelidir. Örneklerin uygun koşullarda ve sürede ulaştırılmalıdır Örneklerin alımında alt solunum yolu örnekleri tercih edilir. Alınamadığı durumlarda boğaz - burun sürüntüsü örnekleri alınır. Örnekler ile birlikte mutlaka vaka bilgi formu da doldurulmalıdır. Taşıma Halk Sağlığı Müdürlüklerinden alınan viral taşıyıcı ortamlarda, soğuk zincir ve biyogüvenlik koşulları sağlanarak yapılır. Örneklerin tercihen vakanın semptomları başladıktan sonraki 3 gün içerisinde alınması çok önemlidir. Örnekler viral taşıma vasatı içerisinde 2-8 santigrat derece arasında (yeterli buz aküleri bunu sağlar) en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Bu sürede taşınamayan örnekler -70 santigrat derecede saklanmalıdır. Eksiksiz olarak doldurulan form koruyucu zarf içerisine yerleştirilerek numunelerin içine konulduğu taşıyıcı kabın dış yüzüne yapıştırılarak gönderilmeli ve ayrıca kabın üzerine örnekten hangi çalışmanın yapılacağı kısaca (Coronavirüs) belirtilmelidir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Hastalık kısıtlı da olsa insandan insana bulaşabilmektedir Vakaların çoğu erkektir Tüm Avrupa vakalarının doğrudan ya da doğrudan olmayan bir şekilde Orta Doğu ile bağlantısı vardır. İngiltere, Fransa ve İtalya’daki bazı vakaların Orta Doğuya seyahat öyküsü yoktur ancak Orta Doğu’ya seyahat öyküsü olan kişilerle temas öyküsü vardır ve yakın temaslılar arasında kısıtlı bir bulaşma meydana gelmiştir: Hastalık kısıtlı da olsa insandan insana bulaşabilmektedir. Vakaların %79’u erkektir ve yaşları 2-94 yaş arasındadır

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar taşıyabilmektedir. Hastalık kendisini hafif semptomlarla da gösterebilmektedir. Vakaların hepsinde solunum yolu hastalığı, hastalığın bir parçası olarak ortaya çıkmıştır ve vakaların çoğunluğunda hastaneye yatış gerektiren şiddetli akut solunum yolu hastalığı ortaya çıkmıştır. Bildirilen klinik özellikler: ARDS, hemodiyaliz gerektiren böbrek yetmezliği, koagülopati ve perikardit’dir. Bir çok hastada ishal dahil olmak üzere GİS semptomları da görülmüştür. İmmün sistemi baskılanmış; ateşi, diyaresi ve karın ağrısı olan bir hastada başlangıçta solunum yolu semptomları görülmemiş ve pnömoni durumu bir radyografi ile tesadüfen saptanmıştır: Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar taşıyabilmektedir. Hastalık kendisini hafif semptomlarla da gösterebilmektedir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Olası vakalardan alt solunum yolu örnekleri alınmalıdır. Genel toplumda sürekli bir bulaşma olduğuna dair bir kanıt yoktur. Hastanelerde enfeksiyon kontrol önlemlerinin titizlikle uygulanması çok önemlidir. Fransa’daki vakalardan birinin nazofarengeal örneği MERS-CoV negatifken bronkoalveoler lavaj örneğinde MERS-CoV tespit edilmiştir. Mümkün olduğunda olası vakalardan alt solunum yolu örnekleri alınmalıdır. 03.06.2013 tarihi itibariyle tüm vaka kümeleri aile ya da sağlık kuruluşundadır. Bu kümelerin en az birkaçında insandan insana bulaşma meydana gelmiştir ancak bulaşmanın kesin yolu bilinmemektedir: Şu ana kadar bu kümelerin dışında genel toplumda sürekli bir bulaşma olduğuna dair bir kanıt yoktur. Hastanelerde enfeksiyon kontrol önlemlerinin titizlikle uygulanması çok önemlidir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Altta yatan tıbbi durumlara bağlı artan duyarlılığın, bulaşmada rol oynayabileceği düşünülmektedir. Henüz belirlenmemiş olan enfeksiyon kaynağı Orta Doğu’da geniş bir alanda halen aktiftir. Virüsün patojenitesi yüksektir. Henüz MERS-CoV’a özel tedavi yoktur. Ko-morbiditeleri olan çok sayıda vakaların bulunması: Altta yatan tıbbi durumlara bağlı artan duyarlılığın, bulaşmada rol oynayabileceği düşünülmektedir. Son bildirilen vakalar göstermektedir ki: Henüz belirlenmemiş olan enfeksiyon kaynağı Orta Doğu’da geniş bir alanda halen aktiftir. 03.06.2013 tarihi itibariyle tespit edilen 53 vakanın 30’u hayatını kaybetmiştir: Virüsün patojenitesi yüksektir. Henüz MERS-CoV’a özel tedavi yoktur.

Teşekkür Ederim Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı