2 Mart 2005 TBB MAKRO EKONOMİ ALT ÇALIŞMA GRUBU

İÇİNDEKİLER - SANAYİ ÜRETİMİ - İSTİHDAM - İSTİHDAM - DIŞ TİCARET - CARİ İŞLEMLER DENGESİ - KAMU MALİYESİ - ENFLASYON - PARASAL GÖSTERGELER - PARASAL GÖSTERGELER

3 SANAYİ ÜRETİMİ Kaynak: DİE ­ Sınai üretim verileri, 2004 yılının ikinci yarısında büyümenin hız kestiğine, ­ Yüksek KKO ise yatırım ihtiyacının devam ettiğine işaret etmektedir. ­ Sınai üretim verileri, 2004 yılının ikinci yarısında büyümenin hız kestiğine, ­ Yüksek KKO ise yatırım ihtiyacının devam ettiğine işaret etmektedir.

4 İSTİHDAM Kaynak: DİE 2004 yılı 4. çeyrek verilerine göre işsizlik oranı %10 olarak açıklanmıştır.

5 İSTİHDAM Türkiye ekonomisinde verimlilikteki artış, istihdamdaki artışı sınırlamaktadır.

6 DIŞ TİCARET Ocak-Aralık 2003 Ocak-Aralık 2003 Ocak-Aralık 2004 Ocak-Aralık 2004 Değer (milyon $) Pay (%) Değer (milyon $) Pay (%) Değişim (%) İhracat , ,033,4 Sermaye malları Sermaye malları4.3449, ,450,2 Ara malları Ara malları , ,039,7 Tüketim malları Tüketim malları , ,326,3 Diğerleri Diğerleri2890,61890,3-34,7 İthalat , ,040,4 Sermaye malları Sermaye malları , ,953,4 Ara malları Ara malları , ,235,5 Tüketim malları Tüketim malları , ,454,8 Diğerleri Diğerleri4660,74930,55,8 Dış Ticaret Dengesi ,4 İhracatın ithalatı karşılama oranı (%) 68,164,7 Kaynak: DİE 2004 yılında ihracat %33,4 artarak $63 milyara, ithalat ise $40,4 artarak $97,3 milyara ulaşmıştır.

7 DIŞ TİCARET Ocak 2004 Ocak 2004 Ocak 2005 Ocak 2005 Değer (milyon $) Pay (%) Değer (milyon $) Pay (%) Değişim (%) İhracat , ,00,3 Sermaye malları Sermaye malları45910,055512,020,9 Ara malları Ara malları , ,29,0 Tüketim malları Tüketim malları , ,6-9,8 Diğerleri Diğerleri120,380,2-32,3 İthalat , ,010,6 Sermaye malları Sermaye malları ,398514,2-9,3 Ara malları Ara malları , ,018,8 Tüketim malları Tüketim malları65710,45948,5-9,6 Diğerleri Diğerleri360,6200,3-44,8 Dış Ticaret Dengesi ,7 İhracatın ithalatı karşılama oranı (%) 73,266,4 Kaynak: DİE Ocak ayı itibariyle son 12 ayda ihracat %30,4 artarak $63 milyara, ithalat %37,6 artarak $98 milyara ulaşmıştır. Dış ticaret açığı da %52,9 genişleyerek $35 milyar seviyesine yükselmiştir.

8 Kaynak: TCMB, DİE, TİM Alınan tedbirlerin de etkisiyle ithalattaki artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. DIŞ TİCARET

9 CARİ İŞLEMLER DENGESİ CARİ İŞLEMLER DENGESİ Cari işlemler açığı 2004 yılında geçen yıla göre %93,8 genişleyerek $ milyona yükselmiştir. (milyon $) (I)2004(II) Değişim (II/I) (%) Cari İşlemler Hesabı ,8 Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi ,6 Hizmetler Dengesi Hizmetler Dengesi ,6 Yatırım Geliri Dengesi Yatırım Geliri Dengesi ,2 Cari Transferler Cari Transferler ,7 Sermaye ve Finans Hesapları ,7 Net Hata ve Noksan ,2 Dış Finansman İhtiyacı (*) ,7 Cari İşlemler Dengesi/GSMH (%) -4,92,3-0,8-3,4 -5,3 (T) - Dış Finansman İhtiyacı/GSMH (%) -6,21,2-0,8-1,3 -4,3 (T) - (*) Cari işlemler dengesi ve net hata noksan kalemlerinin toplamıdır. (T): Tahmin Kaynak: TCMB (*) Cari işlemler dengesi ve net hata noksan kalemlerinin toplamıdır. (T): Tahmin Kaynak: TCMB

10 CARİ İŞLEMLER DENGESİ - Dış ticaret açığındaki yüksek oranlı artış, cari işlemler dengesindeki bozulmanın temel nedenleri arasındadır. - %20,5 oranında artan net turizm gelirleri, cari işlemler açığındaki genişlemeyi sınırlamıştır. - Dış ticaret açığındaki yüksek oranlı artış, cari işlemler dengesindeki bozulmanın temel nedenleri arasındadır. - %20,5 oranında artan net turizm gelirleri, cari işlemler açığındaki genişlemeyi sınırlamıştır. FarkDeğişim (milyon $) (%) (%) Dış Ticaret Dengesi ,6 İhracat (fob) İhracat (fob) ,8 İthalat (cif) İthalat (cif) ,1 Turizm (net) ,5 Gelir Gelir ,3 Gider Gider ,5 Kaynak: TCMB

11 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Finansman Cari açık; doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, diğer yatırımlar ile net hata ve noksan kalemiyle finanse edilmiştir. (milyon $) Değişim (%) Sermaye ve Finans Hesabı ,7 - Doğrudan Yatırımlar - Doğrudan Yatırımlar ,0 Yurtiçine Yurtiçine ,5 Yurtdışına Yurtdışına ,7 - Portföy Yatırımları - Portföy Yatırımları ,0 - Diğer Yatırımlar - Diğer Yatırımlar ,5 - Rezerv Varlıklar - Rezerv Varlıklar ,6 Net Hata ve Noksan ,2 Kaynak: TCMB

12 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Finansman Yurtiçine doğrudan sermaye girişi %51,5 artarak $2.566 milyona ulaşmıştır. Değişim (milyon $) (I)2004(II) (II/I) (%) Doğrudan Yatırımlar ,0 Yurtdışında (net) Yurtdışında (net) ,7 Giriş Giriş ,7 Çıkış Çıkış ,0 Yurtiçinde Yurtiçinde ,5 Sermaye (net) Sermaye (net) ,1 Giriş Giriş ,8 Çıkış Çıkış ,0 Diğer Sermaye (net) Diğer Sermaye (net) ,8 Gayrimenkul (net) Gayrimenkul (net) ,1 Kaynak: TCMB Doğrudan Yatırımlar

13 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Finansman (Milyon $) Borçlanma Geri Ödeme Net Hazine’nin Eurobond İhraçları Kaynak: TCMB Portföy Yatırımları

14 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Finansman Banka ve diğer sektörlerin kullandıkları kredilerin %65,2’si uzun vadelidir. (milyon $) Bankalar (net) Uzun vade Uzun vade Kullanım Kullanım Geri Ödeme Geri Ödeme Kısa vade Kısa vade Diğer Sektörler (net) Uzun vade Uzun vade Kullanım Kullanım Geri Ödeme Geri Ödeme Kısa vade Kısa vade Kaynak: TCMB Diğer Yatırımlar

15 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Finansman Seküritizasyon kredilerinin payı %27,5’e yükseldi. İşlem Tutarı İşlem Tutarı İşlem Adedi İşlem Adedi (Milyon $) (Milyon $) Sendikasyon Seküritizasyon Toplam Diğer Yatırımlar

16 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler İthal Ürün Satışları (adet) Binek Araçları Hafif Ticari Araçlar Toplam Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Kara taşıtları ithalatı, 2004 yılında geçen yıla göre %90 artarak $10,2 milyara ulaşmıştır. Ocak 2005’te ise geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre ithal ürün satışları %39,8 daralmıştır. İthalat / Otomotiv İthalatı Kaynak: Otomotiv Distribütörleri Derneği

17 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler 28 Şubat 2005 tarihinde International Petroleum Exchange’de oluşan vadeli fiyatlardır. - Petrol fiyatlarındaki $5’lik yükseliş, ithalatı $1 milyar artırmaktadır yılında ortalama petrol fiyat $/varil 38,4 olarak gerçekleşmiştir. Vadeli piyasalar fiyatların düşmesini beklemektedir. - Petrol fiyatlarındaki $5’lik yükseliş, ithalatı $1 milyar artırmaktadır yılında ortalama petrol fiyat $/varil 38,4 olarak gerçekleşmiştir. Vadeli piyasalar fiyatların düşmesini beklemektedir. İthalat / Petrol Fiyatları

18 ABD’de kısa vadeli faizlerin 2005’te de tedricen yükseltilmesi beklenmektedir. 1 Mart 2005 itibariyle Kaynak: Chicago Board of Trade CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler Finansman/ ABD Faiz Oranları

19 28 Şubat 2005 itibariyle Kaynak: Reuters 28 Şubat 2005 itibariyle Kaynak: Reuters CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler Enflasyon beklentilerindeki yükseliş ABD Hazine tahvillerinin getirilerini de yükseltmiştir. Finansman / ABD Hazine Tahvilleri Kritik Seviye

20 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler 28 Şubat 2005 itibariyledir. Kaynak: JP Morgan 28 Şubat 2005 itibariyledir. Kaynak: JP Morgan Son dönemde, Türkiye’nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere göre daha fazla azalmıştır Finansman / EMBI+

21 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler Gelişmekte Olan Piyasalara Fon Girişleri (milyar $) (T)2005(P) Özel Sermaye Akımları (net) 124,9210,6279,0275,8 Sermaye Yatırımları (net) Sermaye Yatırımları (net)117,6122,5165,3176,6 Doğrudan Yatırımlar Doğrudan Yatırımlar116,590,6129,5142,8 Portföy Yatırımları Portföy Yatırımları1,131,835,833,8 Özel Kreditörler (net) Özel Kreditörler (net)7,388,1113,899,3 Banka Banka-6,826,449,242,2 Banka-Dışı Banka-Dışı14,161,864,657,1 Kaynak: IIF (T): Tahmin (P): Projeksiyon Kaynak: IIF (T): Tahmin (P): Projeksiyon FinansmanFinansman

22 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı Merkez Bankası’nın döviz rezervleri son yılların en yüksek seviyesindedir. FinansmanFinansman

23 CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Değerlendirme 2005 yılında; -Büyümedeki beklentiler paralelinde ara malı ve yatırım malı ithalatındaki yavaşlamaya ve -Turizm gelirlerindeki artışa bağlı olarak yıl sonu cari işlemler açığının GSMH’ya oranının %4 civarında gerçekleşmesini beklemekteyiz yılında; -Büyümedeki beklentiler paralelinde ara malı ve yatırım malı ithalatındaki yavaşlamaya ve -Turizm gelirlerindeki artışa bağlı olarak yıl sonu cari işlemler açığının GSMH’ya oranının %4 civarında gerçekleşmesini beklemekteyiz.

24 KAMU MALİYESİ HedefGerçekleşme (trilyon TL) Değişim (%) 2004(%)’si Harcamalar , ,5 Faiz Harcamaları Faiz Harcamaları , ,5 Sosyal Güvenlik Sosyal Güvenlik , ,3 Gelirler , ,5 Vergi Gelirleri Vergi Gelirleri , ,3 Bütçe Dengesi , ,1 Faiz Dışı Denge , ,5 Kaynak: Maliye Bakanlığı (*): Milyon YTL Kaynak: Maliye Bakanlığı (*): Milyon YTL yılında harcamalar geçen yıla göre %0,2 azalırken, gelirler %9,6 artmıştır. Bunun sonucunda, bütçe açığı %24,6 daralarak TL30,3 katrilyon olmuştur. - Faiz dışı fazlada yılsonu hedefi TL 6 katrilyon aşılmıştır yılında harcamalar geçen yıla göre %0,2 azalırken, gelirler %9,6 artmıştır. Bunun sonucunda, bütçe açığı %24,6 daralarak TL30,3 katrilyon olmuştur. - Faiz dışı fazlada yılsonu hedefi TL 6 katrilyon aşılmıştır.

25 KAMU MALİYESİ Ocak OcakDeğişimHedefGerçekleşme (trilyon TL) (%)2005%’si Harcamalar , ,2 Faiz Harcamaları Faiz Harcamaları , ,2 Sosyal Güvenlik Har. Sosyal Güvenlik Har , ,1 Gelirler , ,0 Vergi Gelirleri Vergi Gelirleri , ,1 Bütçe Dengesi , ,5 Faiz Dışı Denge , ,4 - Ocak 2005’te geçtiğimiz yılın aynı ayına göre bütçe açığı %80,9 gerileyerek YTL1 milyar seviyesinde gerçekleşmiştir. - Yıllık faiz dışı fazla hedefinin %15,4’ü Ocak ayında realize edilmiştir. - Ocak 2005’te geçtiğimiz yılın aynı ayına göre bütçe açığı %80,9 gerileyerek YTL1 milyar seviyesinde gerçekleşmiştir. - Yıllık faiz dışı fazla hedefinin %15,4’ü Ocak ayında realize edilmiştir. Kaynak: Maliye Bakanlığı

26 KAMU MALİYESİ Ocak Ocak (%) Gelirler/Harcamalar78,456,391,0 Vergi Gelirleri/Harcamalar 64,345,767,9 Faiz Harcamaları/ Harcamalar 40,349,346,6 Faiz Harcamaları/Vergi Gelirleri 62,7107,868,6 Sosyal Güvenlik Harcamaları/ Harcamalar 13,814,417,9 Sosyal güvenlik harcamalarının toplam harcamalar içindeki payı yükselmeye devam etmektedir. Kaynak: Maliye Bakanlığı

27 KAMU MALİYESİ / Konsolide Bütçe Borç Stoku Kaynak: Hazine Müsteşarlığı (milyar $) Değişim (%) Konsolide Bütçe İç Borç Stoku 139,3167,320,1 Konsolide Bütçe Dış Borç Stoku 63,468,37,7 Konsolide Bütçe Toplam Borç Stoku 202,7235,616,2 Konsolide bütçe toplam borç stoku 2003 sonuna göre %16,2 artış kaydetti. (Katrilyon TL) Değişim (%) Konsolide Bütçe İç Borç Stoku 194,4224,515,5 Konsolide Bütçe Dış Borç Stoku 88,591,73,6 Konsolide Bütçe Toplam Borç Stoku 282,9316,211,8

28 KAMU MALİYESİ / Kamu Net Borç Stoku (trilyon TL) /3 Net İç Borç Stoku Net Dış Borç Stoku Net Kamu Borç Stoku Net İç Borç Stoku/GSMH (%) 38,052,846,248,3- Net Dış Borç Stoku/GSMH (%) 19,538,232,422,2- Net Borç Stoku/GSMH (%) 57,591,078,770,5- Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kamu net borç stoku giderek artmaktadır. Bununla birlikte, stokun GSMH’ya oranı azalma eğilimindedir.

29 KAMU MALİYESİ / İç Borç Stoku Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Döviz / Faiz Yapısı Katrilyon TL Değişken 90,1 Sabit 94,9 Döviz 39,5 Toplam 224,5 Toplam 224,5 Katrilyon TL Değişken 90,1 Sabit 94,9 Döviz 39,5 Toplam 224,5 Toplam 224,5 Katrilyon TL Değişken 83,2 Sabit 68,6 Döviz 42,6 Toplam 194,4 Toplam 194,4 Katrilyon TL Değişken 83,2 Sabit 68,6 Döviz 42,6 Toplam 194,4 Toplam 194,4 İç borç stokunun yaklaşık %58’i değişken ve döviz cinsinden/dövize endeksli borçlardan oluşmaktadır.

30 ENFLASYON TÜFE TÜFEÜFE (%) (2003=100) (1994=100) (1994=100) Ocak0,550,74-0,412,63 Uçtan Uca Yıllık 9,2316,2210,7010,76 Yıllık Ortalama 8,5024,3614,5523,61 Enflasyon, Ocak 2005’te bir önceki aya göre üretici fiyatlarında %0,41 gerilerken, tüketici fiyatlarında %0,55 yükselmiştir. Kaynak: DİE

31 ENFLASYON Kaynak: DİE (*) ÜFE (2003=100) rakamıdır. Kaynak: DİE (*) ÜFE (2003=100) rakamıdır. 2005’in ilk ayında imalat sanayii fiyatlarında ciddi bir gerileme gözlenmiştir. İmalat Sanayii Aylık Fiyat Artışları (%)

32 BANKACILIK SEKTÖRÜ / Para Arzı Kaynak: TCMB (*) Müşterilerle ve Mali kuruluşlararası repo işlemlerini kapsamaktadır. Kaynak: TCMB (*) Müşterilerle ve Mali kuruluşlararası repo işlemlerini kapsamaktadır. (Milyon YTL) 31 Aralık 2004(I) 14 Ocak 2005 (II) 11 Şubat 2005 (III) Değişim (III/II)(%) Değişim (III/I)(%) M ,9-9,0 M ,6-1,1 M2Y (M2+DTH) ,9-2,3 M2R (M2+Repo(*)) ,10,4 M2YR (M2Y+Repo(*)) ,0-1,4 Vadesiz mevduat ve YP mevduattaki azalmanın etkisiyle para arzı daralmıştır. Ancak, 14 Ocak-11 Şubat döneminde özellikle repo işlemlerindeki artışın da etkisiyle repo işlemlerini içeren M2R tanımlı para arzı toplamında bir artış görülmektedir.

33 BANKACILIK SEKTÖRÜ / Mevduat Kaynak: BDDK (*) Bankalararası mevduat hariç. Kaynak: BDDK (*) Bankalararası mevduat hariç. Kurlardaki gerileme nedeniyle azalan YP mevduatın etkisiyle 18 Şubat itibariyle bankacılık sektörü mevduat hacmi gerilemiştir. (Milyon YTL) 31 Aralık 2004(I) 19 Ocak 2005 (II) 18 Şubat 2005 (III) Değişim (III/II)(%) Değişim (III/I)(%) Toplam Mevduat (*) ,2-2,9 YTL YTL ,10,2 YP YP ,1-6,7 YP (Milyon $) YP (Milyon $) ,7-3,0 YP Mev./Toplam Mev. 44,644,142,8

34 (Milyon YTL) 31 Aralık 2004(I) 19 Ocak 2005 (II) 18 Şubat 2005(III) Değişim (III/II)(%) Değişim (III/I)(%) Kredi Hacmi (Mali Kesim Hariç) ,30,7 YTL YTL ,82,4 YP YP ,3-2,3 Bireysel Krediler ,13,2 Tüketici ve Taksitli Ticari Krediler Tüketici ve Taksitli Ticari Krediler ,95,5 Tüketici Kredileri Tüketici Kredileri ,910,4 Taşıt Kredileri Taşıt Kredileri ,30,3 Konut Kredileri Konut Kredileri ,212,8 Bireysel ve Kurumsal Kredi Kartları Bireysel ve Kurumsal Kredi Kartları ,0-0,2 Bireysel Krediler/Toplam Krediler (%) Bireysel Krediler/Toplam Krediler (%)35,936,536,8 Kaynak : BDDK BANKACILIK SEKTÖRÜ / Kredi Hacmi Bankacılık sektörü kredi hacmi YTL kredilerdeki artışın etkisiyle genişlemeye devam etmektedir. Tüketici kredilerinde yıl sonuna göre artış oranı %10,4 seviyesindedir.

35 RİSKLER Önümüzdeki dönemde; -AB ile müzakereler kapsamında Kıbrıs konusundaki gelişmelerin, -Bazı yasalardaki gecikmeler nedeniyle IMF ile yeni stand-by anlaşmasının henüz imzalanmamış olmasının, -Seçim sonrası dönemde Irak’ta yaşanan belirsizliklerin, -ABD’nin Suriye ve İran’a yönelik politikalarının, -Petrol fiyatlarındaki dalgalanmanın, -ABD’nin faiz politikasının piyasalardaki gelişmeleri etkilemesi beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde; -AB ile müzakereler kapsamında Kıbrıs konusundaki gelişmelerin, -Bazı yasalardaki gecikmeler nedeniyle IMF ile yeni stand-by anlaşmasının henüz imzalanmamış olmasının, -Seçim sonrası dönemde Irak’ta yaşanan belirsizliklerin, -ABD’nin Suriye ve İran’a yönelik politikalarının, -Petrol fiyatlarındaki dalgalanmanın, -ABD’nin faiz politikasının piyasalardaki gelişmeleri etkilemesi beklenmektedir.