İşçilik Giderleri İŞL 318

Toplam İşçilik Giderleri İşçilik, bir mal veya hizmetin üretilmesinde kullanılan veya üretime yardımcı olan kişilere emekleri karşılığı verilen paralar veya para benzeri yapılan ödemelerden oluşur. Toplam işçilik tutarının hesaplanabilmesi için işçilerin kaç saat çalıştıkları bilinmelidir. Çeşitli mamuller üreten işletmelerde her bir mamulün maliyetine yüklenecek direkt işçiliğin ayrı ayrı belirlenmesi gerektiğinden “işçilik puantaj kartı” veya “işçi çalışma (zaman) kartı” adı verilen kartlar kullanılır. Her bir işçi için ayrı ayrı düzenlenen bu kartlarda ilgili işçinin hangi saatler arasında çalıştığı hangi üretim partisinde çalıştığı hangi saatler arasında üretim dışı işlerle ilgilendiği veya olağan nedenlerle boş kaldığı hangi saatler arsında ise olağanüstü nedenlerle boş kaldığı gösterilir. Puantaj kartından elde edilen toplam işçilik süreleri işçilerin saat ücretleriyle çarpılarak hak ettikleri brüt ücretler belirlenir. Toplam işçilik tutarı “direkt işçilik” ve “endirekt” işçilikten oluşmaktadır.

Direkt İşçilik üretim yerlerinde çalışan fiilen üretim işlemlerini gerçekleştiren, doğrudan doğruya mamulle ilişkilendirilebilen işçilikler için ödenen ücretlerin parasal tutarıdır. Endirekt İşçilik, direkt işçilik dışında kalan ve üretilen mamullerle ilişkilendirilemeyen işçilikler için ödenen parasal tutarlardır. Üretim dışı işler ve olağan boş süreler karşılığı olarak hesaplanan ücretler toplamı maliyetlere yüklenmek üzere endirekt işçilik kapsamına alınır. Olağan dışı boş süreler karşılığı olarak hesaplanan ücretler toplamı, çalışmayan kısım giderlerine yansıtılmak üzere endirekt işçilik şeklinde işlem görür. Fazla mesai, günlük normal mesainin dışında yapılan fazla mesailer karşılığında ödenen zamlı ücretin zamsız kısmı direkt işçilik şeklinde kaydolur. Zamlı kısmı ise aşağıdaki üç değişik şekilde kaydolur.

a)Eğer fazla mesai belli bir ivedili siparişin zamanında yetiştirilebilmesi için özel olarak yapılmışsa, fazla mesai zamlarının doğrudan o siparişin maliyetine yüklenmesi gerekir. Bu durumda zamlar “direkt işçilik gideri” olarak kaydedilir. b)Eğer fazla mesai işlerin genel sıkışıklığından kaynaklanmışsa tüm mamul partileri fazla mesai zamlarından pay almalıdır. Bu durumda fazla mesai zamları “endirekt işçilik” olarak genel üretim giderlerine kaydedilip, diğer genel üretim giderleriyle birlikte bütün mamul partilerine dağıtılır. c)Eğer fazla mesai olağan dışı boş süreler nedeniyle oluşan üretim kayıplarının telafisi için yapılmışsa, fazla mesai zamları “çalışmayan kısım giderlerine” yansıtılmak üzere “endirekt işçilik” olarak genel üretim giderlerine kaydedilir.

Ücret bordrosu, işverenler her ay ödedikleri ücretler için ücret bordrosu tutmaya mecburdurlar. Bir aya ait bordro ertesi ayın 20’sine kadar hazırlanarak işletme sahibi veya müdürü ile bordroyu hazırlayan memur tarafından imzalanır. Bordro üzerinde işçilerin hak ettikleri “brüt ücret”, işveren tarafından yerine getirilmesi gereken “SSK İşveren Primi”, “İşsizlik Sigortası İşveren Payı”, “Konut Yardımı”, “Yakacak Yardımı” v.b.kesintiler ile ödenecek net ücretler gösterilir.

Gelir Vergisi ve Damga Vergisi, ücret bordroları üzerinden kesilen gelir vergisi ve damga vergisinin izleyen ayın 20’si akşamına kadar vergi dairesine bildirilmesi (beyanname ile) ve ödenmesi gerekir. Bordrodaki sosyal güvenlik kesintileri İşçi İşveren Toplam İş kazası meslek hastalığı - 1,5 1,5 Analık sigortası pirimi - 1 1 Hastalık sigortası pirimi 5 7,5 12,5 Malullük, yaşlılık, ölüm sigortası pirimi 9 11 20 İşsizlik sigortası 1 2 3 Toplam 15 21,5 38 İş kazası ve meslek hastalığı Bürüt bürüt ücret Pirim oranı iş koluna göre 1-6 arasında değişir. ücret + işveren

Örnek; Aralık ayı işçi ücretleri ile ilgili bilgiler şöyledir. Fabrika Mağaza Gn.Md.’lük Brüt ücretler 58.000 8.000 4.000 Sosyal güvenlik işveren payı 12.000 1.700 800 Toplam işçilik ücretleri 70.000 9.700 4.800 Vergi kesintileri (8.000) (1.000) (500) Sosyal güvenlik kes.(işçi+işveren) (20.400) (2.800) (1.400) İcra kesintileri (100) --------- ---------- Ödenecek net ücret 41.500 5.900 2.900 Fabrikaya ait brüt işçilik giderlerinin 50.000 TL’lik kısmının direkt 20.000TL’lik kısmının da endirekt olduğu saptanmıştır. 7/A seçeneğine göre Direkt işçilikler için, 720-Direkt işçilik giderleri 721-Direkt işçilik giderleri yansıtma hesabı endirekt işçilikler için 730-Genel üretim giderleri 731 Genel üretim giderleri yansıtma hesabı kullanılır. 7/B seçeneğine göre 791-İşçi ücret ve giderleri 798-Gider çeşitleri yansıtma hesapları kullanılır.

730-Endirekt İşçilik Giderleri 20.000 -------------31.12.2012----------- 720-Direkt İşçilik Gid. 50.000 730-Endirekt İşçilik Giderleri 20.000 760-Pazarlama Satış Dağ.Gid 9.700 770-Genel Yönetim Giderleri 4.800 335- Personele Borçlar 50.300 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar 9.500 361-Öd.Sosyal Güvenlik Kes. 24.600 369- Ödenecek Diğer Yüküml. 100 --------------------/------------------------------ Fabrikadaki işçi ücretleri tahakkuk ettikçe, mamuller itibarıyla izlenebilen (direkt) işçilikler720-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ hesabına izlenemeyen (endirekt) işçilikler ise 730- GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabına borç kaydedilir. Üretim dışı fonksiyonlarda çalışan işçilerin ücretleri ilgili fonksiyonları temsil eden dönem gideri hesaplarının borcuna yazılır.

Esas işçilik Fazla çalışma Gece primi Hafta tatili ve genel tatil ücreti İzin ücretleri ikramiyeler Ssk işveren payları Konut yardımı Tasarrufa teşvik pirimi Nakdi sosyal yardımlar Toplam 10-Esas üretim gider yeri 200 20 10 50 12 25 40 18 6 393 11-Esas üretim gider yeri 300 30 15 65 60 24 16 8 566 40-Yardımcı hizmet gider yeri 150 5 278 41-Yardımcı hizmet gider yeri 75 4 3 140 50-Araştırma geliştirme gider yeri 2 76 765 185 48 83 153 63 42 1453

------------/--------- 720-Direkt İşçilik Giderleri 575 730-Genel Üretim Giderleri 802 750-Araştırma Geliştirme Giderleri 76 371-Gider Tahakkukları 1298 373-Maliyet Giderleri Karşılığı 155 373-106-İzin ücretleri karşılığı 48 373-112-İkramiye karşılığı 83 373-139-Diğer nakdi sosyal yardım karşılığı 24 ------------------/--------------- Gider Çeşitleri Gider Yerleri 100-Esas işçilikler 765 10-Esas üretim gider yeri 393 103-Fazla çalışma ücreti 65 11-Esas üretim gider yeri 566 105-Hafta tatili ve genel tatil ücretleri 185 40-Yardımcı hizmet gider yeri 278 111-Gece primi 25 41-Yardımcı hizmet gider yeri 140 106-İzin ücretleri 48 60-Araştırma geliştirme gider yeri 76 112-İkramiyeler 83 Toplam 1453 120-Sosyal Sigorta İşveren payları 153 121-Konut Yardımı 63 122-Tasarrufu teşvik fonu 42 139-Diğer Nakdi sosyal yardımlar 24 Toplam 1453

721-Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma,direkt işçilik giderlerinin üretim maliyetlerine yansıtılmasında kullanılır.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda 720-Direkt işçilik giderleri hesabının borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında 151-Yarı mamuller-üretim hesabına borç kaydedilir. Üretim faaliyetlerinin yapılmadığı olağan dışı dönemlerde çalışmayan kısımlara ilişkin işçilik giderleri bu hesabın (721) alacağına karşılık “çalışmayan kısım giderleri” hesabının borcuna kaydedilir. Dönem sonlarında 720-Direkt işçilik giderleri hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır.

Belli Dönemlere Özgü Ödemeler: Dönemin toplam işçilik giderlerinin saptanmasında, yılın sadece belli aylarında ortaya çıkan “ikramiye” ve “yıllık izin ücretleri” gibi kalemler özellik arz eder. Bu giderler; işçilerin işletmede bütün bir dönem çalışarak hak kazandıkları ödemelerden oluştukları için yıl başında bütçelenerek bir yıla dağıtılır. Böylece hesaplanan maliyetler dalgalanma göstermemiş olur. Örnek, Bir fabrikada işçilere toplu sözleşme gereği Nisan ve Ekim aylarında birer aylık ücretleri tutarında ikramiye ödenmektedir. 2013 yılı bütçelenmiş ikramiye tutarı 60.000 TL’dir. Nisan ve Ekim 2013 de 30.000 TL ikramiye ödemesi yapılmıştır. Bütçelenen tutar her ay için 60.000/12= 5.000 TL olarak genel üretim giderlerine kaydedilir. Her ay sonu aşağıdaki kayıt yapılır. -----------/------------- 730-Genel Üretim Giderleri 5.000 373-Maliyet Gider Karşılıkları 5.000 -------------/--------------- İkramiyeler ödenmeden önce tahakkukları da Nisan ve Ekim aylarında aşağıdaki gibi yapılır.

-------------/------------- 180-Gelecek Aylara Ait Giderler 30 -------------/------------- 180-Gelecek Aylara Ait Giderler 30.000 335-Personele Borçlar 360-Ödenecek Vergiler --------------/------------ İkramiyeler ödenirken de personele borçlar hesabı borçlandırılarak aşağıdaki gibi kapatılır. --------------/-------------- 100-Kasa -------------/--------------- Yıl sonunda “Gelecek Aylara Ait Giderler” ile “Maliyet Giderleri Karşılığı” hesapları birbiriyle karşılaştırılarak kapatılır. 373-Maliyet Giderleri Karşılığı 60.000 180-Gelecek Aylara Ait Giderler 60.000

Düzensiz Ödemeler: Doğum yardımı ölüm yardımı gibi ne zaman ortaya çıkacağı belli olmayan giderler ortaya çıktığı anda ödenirler. Çünkü bu tutarlar toplam işçilik giderleri içerisinde önemli bir yer tutmazlar. Bu gruba giren bir başka ödeme kalemi ise “Kıdem Tazminatı” ödemesidir. Kıdem tazminatı ödemelerinin işçilerin çalıştıkları tüm dönemlere dağıtılarak maliyetlere düzenli olarak yansıtılmasını sağlamak için “Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabın kullanılır. Örnek, Bir fabrikada 2012 yılında işçilerin hak kazanacakları kıdem tazminatı artışı 720.000 TL olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, bir işçinin de 2013 yılında emekli olacağı bilinmektedir. Emekli olacak işçinin emekli olduğunda alacağı kıdem tazminatı toplamı 40.000 TL’dir. Bu işçi 2013 Ocak ayında işten ayrılmış ve 40.000 TL kıdem tazminatı almıştır. Kıdem tazminatı artışı aylık olarak 720.000/12= 60.000 TL olarak 2013 yılında her ay sonunda kaydedilecektir. --------------/------------------ 730-Genel Üretim Giderleri 60.000 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı 60.000 --------------/------------------- Emekli olacak işçinin tazminat tutarı yıl sonunda aşağıdaki kayıtla uzun vadeli hesaptan çıkartılarak kısa vadeli hale getirilecektir.

--------31. 12. 2012------------- 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı 40 --------31.12.2012------------- 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı 40.000 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı 40.000 -------------/---------------------- Ödendiğinde ise Kıdem tazminatı hesabı borç kaydedilerek kasa yada bankadan ödeme yapılır. Kıdem tazminatı karşılı ayrılması vergi yasalarımızca gider kabul edilmemekte ödenince gider kabul edilmektedir. Bu nedenle ayrılan kıdem tazminatı karşılıkları yıl sonunda kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyannamede vergi matrahına eklenmesi gereken bir kalemdir. Örnek, Bir A.Ş.2012 yılı sonunda fabrikadaki işçilerin 2013 yılında eklenecek kıdem tazminatı yükü 960.000 TL’dir. Ayrıca 2013 yılında işten ayrılacak işçilere 600.000 TL kıdem tazminatı ödeneceği tahmin edilmiştir. Kıdem tazminatı bir yıl boyunca ayrılacağı için aylık tutarı hesaplarsak 960.000/12=80.000 TL olarak 2013 yılında her ay sonu aşağıdaki kayıt yapılacaktır.

-------------/--------------- 730-Genel Üretim Giderleri 80 -------------/--------------- 730-Genel Üretim Giderleri 80.000 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı 80.000 ----------------/------------- İşten çıkarılacak işçilerin kıdem tazminat tutarları 31.12.2012 tarihinde uzun vadeli hesaptan kısa vadeli hesaba aşağıdaki kayıtla aktarılır. -------------31.12.2012--------- 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı 600.000 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı 600.000 --------------/----------------------- Ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılır. ----------------/------------------- 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı 600.000 100-Kasa 600.000 veya 102-Banka 600.000 ------------/-----------------------------