Hisse Senedi Değerlemesi

Hisse Senedi Tanımı Anonim ortaklıkların ihraç ettikleri, anonim ortaklık sermaye payını temsil eden kıymetli evrak niteliğine sahip senettir. Bir hisse senedi sahibinin belirli bir dönemdeki geliri iki kısımdan oluşmaktadır. Bunlar firmanın ilgili dönemde yapmış olduğu kar payı (divident) ödemeleri ve hisse senedi fiyatının ilgili dönemdeki artışı. Vade: Hisse senetlerinde belli bir vade söz konusu değildir. Değerleme: bir hisse senedinin değeri gelecekteki nakit akımlarına bağlıdır. Hissedarların bekledikleri nakit akımları çok fazla belirsizlik içermektedir.

Hisse Senedi İhraç Edebilecek Şirket ve Kuruluşlar Anonim Şirketler Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler Özel kanunla kurulan kurumlar (T.C.M.B., bankalar, anonim şirket şeklinde kurulmuş iktisadi devlet teşekkülleri, Kamu İktisadi Teşekkülleri (KİT), bağlı ortaklıklar, sigorta şirketleri vs.). Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler de hisse senedi çıkarabilmektedir. Ancak bu hisse senetleri halka arz yoluyla satılamamaktadırlar.

Hisse Senedi Sahibinin Hakları Kârdan pay alma Rüçhan hakkı Tasfiyeden pay alma hakkı Bedelsiz pay edinme hakkı Yönetime katılma hakkı Oy hakkı Bilgi alma hakkı

Hisse Senedi Türleri Hamiline ve Nama Yazılı Hisse Senetleri Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri Bedelli ve Bedelsiz Hisse Senetleri BEDELLİ: Yeni taahhüt veya ödeme yoluyla çıkarılır. Bedeli arttırıma konu olan. BEDELSİZ: Yedek akçe, dağıtılmamış kar, yeniden değerleme değer artış fonu, gayri menkul satış kazançları veya iştiraklerdeki değer artışlarının sermayeye eklenmesi nedeniyle çıkarılacak hisse senetleri için yeni bir ödeme veya yeni bir taahhüde gerek yoktur. Yeni hisse senetleri eskisinin uzantısı olduğundan bu hak eski ortaklara aittir. Primli ve Primsiz Hisse Senetleri

Hisse Senedi Türevleri Kar ve Zarar ortaklığı Belgeleri Vade olduğu için hisse senedi değildirler. Katılma İntifa Senetleri Oydan Yoksun Hisse Senetleri

Hisse Senetlerinde Değer Kavramı Nominal Değer, hisse senedinin üzerinde yazılı olan değer. Defter Değeri, işletmenin öz kaynaklarının hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan değer. İhraç Değeri, hisse senetlerinin, şirket tarafından çıkarılışı aşamasında satışa sunulduğu fiyattır

Hisse Senetlerinde Değer Kavramı Piyasa-Borsa Değeri, bir hisse senedinin sermaye piyasasında alınıp satıldığı fiyat, o pay senedinin piyasa fiyatı olarak tanımlanır. Emisyon Primi, hisse senedinin ihraç fiyatı ile nominal değeri arasındaki fark. Tasfiye Değeri(Likidasyon Değeri), işletme varlıklarının nakde dönüştürülmesi sonucunda elde edilen nakitten, borçlar ödendikten sonra kalanının hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan değer. İşleyen Teşebbüs Değeri, işletmenin bir bütün olarak devredilmesi durumundaki değeridir. Gerçek Değer; olması gereken değerdir. Varlıklar, sermaye yapısı, yatırım imkanları, karlılık durumu, temettü politikası, sektörel yapı ve konjonktürel dalgalanmalar gibi değişkenleri içerir.

Hisse Senetlerinin Ekonomik Finansal Sistemdeki Önemi Geniş halk kitlelerinin küçük tasarruflarını büyük işletmeler içinde bir araya getirir. Üretim araçlarının ve iktisadi işletmelerin mülkiyetini geniş halk topluluklarına dağıtmak suretiyle iktisadi refahı geniş bir tabana yayarlar. Halkı, ekonomik kararlarda az çok söz sahibi yaparak demokrasinin iktisadi yanını tamamlar. Aracıyı ortadan kaldıran bir finansman aracıdır.

Anonim Ortaklıklarının Hisse Senetlerinin Halka Arz Şekilleri Tedrici şekilde anonim ortaklık kurulması, Halka açık anonim ortaklıkların mevcut veya sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak hisse senetlerinin halka arzı, Halka açık olmayan ortaklıkların mevcut veya sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak hisse senetlerinin halka arzı, Özelleştirilecek ortaklıkların hisse senetlerinin halka arzı. Halka açık bir ortaklığın bölünmesi sonunda yeni ortaklık kurulması, Taraflardan birinin halka açık olması halinde birleşme nedeniyle hisse senedi ihracı.

Halka Arz Süreci Sürecin aşamaları

Talep toplamaksızın satış yöntemi Halka Arz Yöntemleri Borsada satış yöntemi Talep toplama yöntemi sabit fiyatla talep toplama fiyat teklifi alma yoluyla talep toplama Talep toplamaksızın satış yöntemi

Halka Arzda Maliyetler Aracı Kurumlara Ödenen Ücretler SPK' ya Ödenen Ücretler Finansal Faaliyet Harcı İMKB’ye Ödenen Ücretler Diğer Maliyet Unsurlar

Hisse Senedi Değerlemesi 1.Global Şartlar 3.Sektörel Şartlar -Ekonomik - Karlılık -Sosyal - Büyüme -Politik - Pazarın Büyüklüğü 2.Ülke Şartlar - Rekabet Koşulları -Ekonomik - Yasal Uygulamalar -Sosyal 4.Firma Seçimi -Politik - Temel Analiz - Teknik Analiz 5.Yatırım Oranlarının Tespiti

Yatırım oranlarının tespitinde, seçilmiş olan sektörlerde faaliyette bulunan firmalardan hangilerine ve ne zaman yatırım yapılacağı tespit edilir. Bu tespit yapılırken temel ve teknik analizden yararlanılır. Teknik analiz, kısaca geçmişte oluşmuş çeşitli verilerin bilgisayar ve grafikler yardımıyla geleceği tahmin etmede kullandığı bir değerleme yöntemidir. Temel analiz de ise hisse senetlerinin gerçeğe en yakın fiyatlarının bulunması için ekonomi endüstri ve firma analizleri sonucunda hisse senedi değeri tahmini yapılmaktadır. Piyasada gerçek değerinin altındaki hisse senetlerinden hangilerinin seçilip hangilerinin seçilmeyeceği yatırımcının riske karşı duyarlılığı ile yakından ilişkili olmaktadır.

Temel Analiz Yönteminin Aşamaları Hisse Senedinin Değerinin Tahmini Firma Analizi Endüstri Analizi Ekonomi Analizi

Temel analiz yönteminin aşamaları Piyasa Değeri> >Piyasa Değeri Yatırım Yapılmaz Yatırım Yapılır Bulunan Değer

Fiyat Katsayılarına Göre Hisse Senedi Fiyatının Belirlenmesi Değerlemede Kullanılan Katsayılar; -Piyasa Değeri/Kazanç, -Piyasa Değeri/Defter Değeri, -Piyasa Değeri/Satış, -Piyasa Değeri/Duran Varlık, -Piyasa Değeri/Faaliyet Karı Katsayılarıdır.

Fiyat Kazanç Oranı Fiyat /oranı=Hisse senedinin piyasa fiyatı = F Kazanç Hisse başına kar K Gerçek Değer=(Fiyat )*Hisse Başına net kar Kazanç oranı Kar paylarının sabit oranda sürekli büyüyeceği varsayımında ise fiyat / kazanç oranı piyasa fiyatının hisse başına kardan büyüme oranının düşülmesinden sonra kalan değere bölünmesi ile bulunabilir. Bu durumda : Fiyat/Kazanç oranı=Hisse Senedinin piyasa fiyatı = F Hisse başına kar-Büyüme oranı K-g

Örneğin; A hisse senedi içinde bulunan ve birbirini izleyen geçmiş dört yıla yayılan ortalama piyasa fiyatları, hisse başına net karları ve fiyat kazanç oranları verilmiştir. Yatırımcının gelecek dönemde elde edeceği hisse başına net karı 2,2 TL olarak tahmin etmesi halinde Yıl Ortalama piyasa fiyatı (F)(TL) Hisse Başına net kar (TL) Fiyat/Kazanç oranı -4 7,5 1,5 5 -3 8,5 1,75 4,85 -2 2 4,25 -1 9 2,25 4 9,5 4,75

Hisse senedine ödeyebileceğifiyat: F=(5+4,85+4,25+4+4,75)=4,57 K 5 Hisse senedinin değeri=2,2*4,57=10,05 TL olur. Bu hisse senedinin piyasa fiyatı 9,5 TL olursa, hesaplanan değerinden düşük olduğu için satın alınabilir. Örnek, ortalama fiyat kazanç oranı 10 olan bir firmanın beklenmekte olan bir firmanın hisse başına kar tutarı 1,5 ise Hisse senedinin fiyat /kazanç oranına göre fiyatı Olması gereken değer=F/K oranı*hisse başına kar =10*1,5=15 TL Kar tahmin rakamında hatayı aza indirmek için ortalama alınabilir.

Piyasa Değeri/Defter değeri Bu yöntemin uygulanışında, hisse senedinin olması gereken fiyatı hesaplanırken, önce işletme ile aynı sektörde aynı risk düzeyi ile çalışan ve hisse senetleri ikincil piyasada alınıp satılan işletmelerden bir portföy oluşturulur. Bu işletmelerin, ortalama piyasa değeri ile defter değerleri arasında katsayı olarak ifade edilen oran hesaplanır. Son aşamada ilgili hisse senedinin hesaplama dönemindeki defter değeri ile piyasa değeri defter değeri katsayısı çarpılarak olması gereken değer bulunur.

Piyasa Değeri/Defter değeri Örneğin; Aynı sektördeki 5 işletmenin bilgileri aşağıdaki gibidir. X işletmesinin hisse senedinin defter değeri 4,5 TL ise Olması gereken defter değeri; İşletme Ortalama piyasa fiyatı (F)(TL) Defter Değeri (TL) Piyasa Fiyatı/ Defter Değeri A 5 3 1,66 B 8 6 1,33 C 7 1,4 D 1 E 10 1,25

=(1,66+1,33+1,4+1,0+1,25)=1,33 5 Sektörün; Piyasa Değeri/Defter değeri oranıdır. 1,33*4,5=5,98 TL x işletmesinin olması gereken piyasa değeridir. Bu değer hisse senedinin piyasada işlem gören değeri ile karşılaştırılarak alım yada satım kararı verilir. Burada defter değerinden kastedilen firmanın toplam varlıklarından borçlarının çıkarılması ile bulunan öz sermayenin firmanın hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunan değerdir.

Temettü Modeline Göre Hisse Senedi Değerinin Belirlenmesi Temettü modeli, hisse senedinin gerçek değerini bu hisse senedinin sonsuza kadar ödeyeceği temettülerin ve sonsuzdaki hisse senedi fiyatının bugüne indirgenmiş değeri olarak açıklayan bir modeldir. M.J.Gordon tarafından geliştirilmiş olan bu modelde hisse senedinin gerçek değeri P0=D1 + D2 +……..D∞ +P∞_____ (1+ke)1 (1+ke)2 (1+ke)∞ (1+ke)∞

Hisse Senedi Değerlemesi Bir’den Fazla Dönem İçin Senedin Elde Tutulması P0 = Tüm temettülerin yatırımcının elde etmeyi gerekli gördüğü bir getiri oranından bugune indirgendiğinde oluşacak değer 0 1 2 3  D0 D1 D2 D3 D D1 (1+ ke ) D2 (1+ ke )2 D3 (1+ ke )3 D (1+ ke ) P0 = + + +···+

Etkin bir pazarda hisse senedinin Pazar fiyatı ile olması gereken fiyatının aynı olacağı, yatırımcının hisse senedini sonsuza kadar elinde tutacağı varsayımlarına dayanarak aşağıdaki formüle ulaşabiliriz. P0=D1 (1+ke)1 Yatırımcının hisse senedini bir yıl elinde tutacağı varsayımında eğer (P1) 1. dönem sonundaki değeri gösterecek olursa, P0=D1 +P1 dir. O halde P1=D2 +P2 dir. 1+ke 1+ke

Hisse Senedi Değerlemesi Hisse Senedinin Yalnızca Bir Dönem Elde Tutulması Bir yıl içerisinde oluşacak temettü ve fiyatın tahmin edilmesi ve sonrada satılması 0 1 2 D1=1.64 P1=22.00

Hisse Senedi Değerlemesi Hisse Senedinin Yalnızca Bir Dönem Elde Tutulması Bir yıl içerisinde oluşacak temettü ve fiyatın tahmin edilmesi ve sonrada satılması 0 1 2 D1=1.64 Po= ?? P1=22.00

Hisse Senedi Değerlemesi Hisse Senedinin Yalnızca Bir Dönem Elde Tutulması Bir yıl içerisinde oluşacak temettü ve fiyatın tahmin edilmesi ve sonrada satılması 0 1 2 D1=1.64 P0= ?? P1=22.00 D1 (1+ ke ) P1 (1+ ke ) P0 = + Beklenen Nakit Akımlarının Bugünkü Değeri

Hisse Senedi Değerlemesi Hisse Senedinin Yalnızca Bir Dönem Elde Tutulması Bir yıl içerisinde oluşacak temettü ve fiyatın tahmin edilmesi ve sonrada satılması ke = %18 0 1 2 D1=1.64 P0= ?? P1=22.00 D1 (1+ ke ) P1 (1+ ke ) P0 = + 1.64 (1+ .18 ) 22.00 (1+ .18 ) P0 = +

Hisse Senedi Değerlemesi Hisse Senedinin Yalnızca Bir Dönem Elde Tutulması Bir yıl içerisinde oluşacak temettü ve fiyatın tahmin edilmesi ve sonrada satılması ke = %18 0 1 2 D1=1.64 Pe= 20.03TL P1=22.00 D1 (1+ ke ) P1 (1+ ke ) Pe = + 1.64 (1+ .18 ) 22.00 (1+ .18 ) Pe = + = 1,389831+18,64407=20.03TL Getiri oranına göre bu hisse senedi 20.03 TL değerindedir.

Hisse Senedi Değerlemesi Bir’den Fazla Dönem İçin Senedin Elde Tutulması P0 = Tüm temettülerin yatırımcının elde etmeyi gerekli gördüğü bir getiri oranından bugune indirgendiğinde oluşacak değer 0 1 2 3  D0 D1 D2 D3 D 0’ıncı dönemde hisse senedini alan yatırımcı D0 elde edemiyecektir

Hisse senedinin bu günkü değeri, hisse senedinin sonsuza kadar elde edilecek kar paylarının bu günkü değeridir. Ancak sonsuza kadar kar paylarını tahmin etmek oldukça güçtür. Bu nedenle, sonsuza kadar elde edilecek kar paylarının hesaplanmasında aşağıdaki gibi bazı varsayımlar kullanılarak kolaylık sağlanabilir. 1-Hisse senedinden sonsuza kadar eşit kar payı elde edilmesi durumu (sıfır büyüme) 2-Hisse senedinden elde edilecek kar paylarının sonsuza kadar sabit bir hızda büyümesi durumu (sabit Büyüme) 3-Hisse senedinden elde edilecek kar payının belli bir zaman diliminden sonra sabit hızla büyümesi durumu (belli bir zaman diliminden sonra sabit büyüme) dur.

x = g Büyümenin Kaynakları Büyüme, yöneticilerin... ROE r Firma karlarının belli bir bölümünü temettü olarak ortaklarına ödemek yerine firmada alı koydukları zaman oluşur. ROE Öz Kaynak Karlılığı r Kar alıkoyma oranı x = g

Büyümenin Kaynakları 240 Kar alıkoyma = 300 Oranı = 80% Bilanço Dönen Değerler 2,725TL Kısa Vadeli Borçlar 1,300 TL Duran Varlıklar 1,275 TL Tahviller 700 TL Toplam Aktif 4,000 TL Özkaynaklar 2,000 Toplam Pasif 4,000 Aktif Pasif Gelir Tablosu Satışlar 1,450 TL Net Kar 300TL Ödenecek Temettüler 60TL Dağıtılmayan Karlara ek 240 TL 240 300 Kar alıkoyma Oranı = = 80% (1 – Temettü ödeme oranı)

Büyümenin Kaynakları 300 ROE = 2,000 = 15% Bilanço Aktif Pasif Dönen Değerler 2,725 TL Kısa Vadeli Borçlar 1,300 TL Duran Varlıklar 1,275 Tahviller 700 Toplam Aktif 4,000 TL Özkaynaklar 2,000 Toplam Pasif 4,000 TL Aktif Pasif Gelir Tablosu Satışlar 1,450 TL Net Kar 300 Ödenecek Temettüler 60 Dağıtılmayan Karlara ek 240 TL 300 2,000 ROE = = 15%

x = g 80% 15% x = 12% Büyümenin Kaynakları Büyüme, yöneticiler... ROE Firma karlarının belli bir bölümünü temettü olarak ortaklarına ödemek yerine firmada alı koydukları zaman oluşur. ROE Öz Kaynak Karlılığı r Kar alıkoyma oranı x = g 80% 15% x = 12% Firma, yeni varlıklar satın alabilmek için yalnızca kendi içerisinden oluşturduğu fonlarla yıllık % 12 oranında büyüyebilir.

Büyümenin Kaynakları Dağıtılmayan karlara ek’in etkisi Bilanço Dönen Değerler 2,725 TL Kısa Vadeli Borçlar 1,300 TL Duran Varlıklar 1,275 TL Tahviller 700 Toplam Aktif 4,000 TL Özkaynaklar 2,000 Toplam Pasif 4,000 Aktif Pasif + 240 Gelir Tablosu Satışlar 1,450 TL Net Kar 300 Ödenecek Temettüler 60 Dağıtılmayan Karlara ek 240 TL Dağıtılmayan karlara ek’in etkisi Öz kaynak = ların büyüme oranı 240 2,000 = 12%

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D0 D1=D0 (1+g) Sabit Büyüme Oranı

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g)

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli-ÖRNEK Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) 1.14 D0 = 1.14 ve g=10% olduğunu varsayalım

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli-ÖRNEK Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) 1.14 = 1.14(1.1) = 1.254 D0 = 1.14 ve g=10% olduğunu varsayalım

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli-ÖRNEK Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) 1.14 = 1.14(1.1) = 1.25 = 1.14(1.1)2 = 1.3794 D0 = 1.14 ve g=10% olduğunu varsayalım

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli-ÖRNEK Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) 1.14 = 1.14(1.1) = 1.25 = 1.14(1.1)2 = 1.38 = 1.14(1.1)3 = 1.51734 D0 = 1.14 ve g=10% olduğunu varsayalım

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) D0 (1+ g) (1+ ke ) D0 (1+ g)2 (1+ ke )2 D0 (1+ g)3 (1+ ke )3 D0 (1+ g) (1+ ke ) P0 = + + +···+

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) D0 (1+ g) (1+ ke ) D0 (1+ g)2 (1+ ke )2 D0 (1+ g)3 (1+ ke )3 D0 (1+ g) (1+ ke ) P0 = + + +···+ Şu an yalnızca D0, g, ve ke bilinmemektedir.

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) D0 (1+ g) (1+ ke ) D0 (1+ g)2 (1+ ke )2 D0 (1+ g)3 (1+ ke )3 D0 (1+ g) (1+ ke ) P0 = + + +···+ Formülün yeni hali: P0 = D0(1+g) ke – g

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) D0 (1+ g) (1+ ke ) D0 (1+ g)2 (1+ ke )2 D0 (1+ g)3 (1+ ke )3 D0 (1+ g) (1+ ke ) P0 = + + +···+ Formülün yeni hali: P0 = D0(1+g) ke – g D1 ke – g =

Hisse Senedi Değerlemesi Sabit Oranlı Büyüme Modeli Temettü ve hisse senedi fiyatının sabit bir oranda (g) büyüdüğünü varsayalım. 0 1 2 3  D1=D0 (1+g) D0 D2=D0 (1+g)2 D3=D0 (1+g)3 D=D0 (1+g) D0 (1+ g) (1+ ke ) D0 (1+ g)2 (1+ ke )2 D0 (1+ g)3 (1+ ke )3 D0 (1+ g) (1+ ke ) P0 = + + +···+ Formülün yeni hali: Pe = D0(1+g) ke – g D1 ke – g = Ke > g olmalıdır

Hisse Senedi Değerlemesi D0 = 1.14 ve g=10% olduğunu varsaydığımız hisse senedine yatırım için büyüme % 7 ve yatırımcının gerekli gördüğü getiri oranını %11 olarak belirlenmiş ise; Genel Model P0 = D0(1+g) ke – g D1 ke – g =

Hisse Senedi Değerlemesi D0 = 1.14 olduğunu varsaydığımız hisse senedine yatırım için büyüme % 7 ve yatırımcının gerekli gördüğü getiri oranını %11 olarak belirlenmiş ise; Genel Model P0 = D0(1+g) ke – g D1 ke – g = 1,14(1+0,07 0,11 – 0,07 1,2198 0,04 P0 = = = 30,50TL

Hisse Senedi Değerlemesi Örnek 2. Bir firma hisse senedi başına 5 TL kar payı ödemiş Ve firmanın ödeyeceği kar paylarında da her yıl %10 artış Beklenmektedir. Hissedarlar %20 getiri beklemektedirler. Genel Model P0 = D0(1+g) ke – g D1 ke – g = 5(1+0,1) 0,20 – 0,10 5,5 0,10 P0 = = = 55TL

Hisse senedi Sahipleri İçin Beklenen Getiri Oranı Hisse senedinin piyasa fiyatı yatırımcıların yatırımlarından kazanmayı umdukları oranı gösterir. Beklenen getiri oranı, bir tahvil için vadesine kadar olan getiriye benzer bir kavramdır Piyasada oluşan hisse senedi fiyatını bugünkü değer yerine koyup gerekli oran için formülü çözülür..

Hisse Senedi Sahipleri İçin Beklenen Getiri Oranı Hisse Senedi Sahipleri-Sabit Temettü Genel Model P0 = D0(1+g) ke – g Piyasada oluşan hisse senedi fiyatını bugunku değer yerine koyup gerekli oran için formülü çözeceğiz. D0(1+g) P0 ke = + g

Hisse Senedi Sahipleri İçin Beklenen Getiri Oranı Varsayım D0 = 0,08 g = %20 D0(1+g) P0 + g ke = ,08(1+,2) 28,875 ke = + 0,20 = 0,0033 + 0,20 = 0,2033 = %20,33

Hisse Senedi Değerlemesi Sıfır Büyüme Modeli Firmanın hisse başına karı ile ödediği temettü birbirine eşit olduğu durumda. 0 1 2 3  D1= D0 D2= D3= D D1 (1+ ke ) D2 (1+ ke )2 D3 (1+ ke )3 D  (1+ ke ) P0 = + + +···+ Formülün yeni hali: Pe = D ke =

Örnek: Bir firmanın her yıl hisse başına 5 TL sabit kar payı dağıtma politikası izlediği ve yatırımcıların hisse senedinden beklediği getiri oranının %20 olması halinde hisse senedinin olması gereken bu günkü değeri aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. P0=_5__= 25 TL 0,20 Bunun anlamı sonsuza kadar sonsuz sayıdaki 5 TL’lerin %20 ile bu güne indirgenmiş karşılığının 25 TL olduğudur. Yatırımcının getiri beklentisi artarsa hisse senedinin fiyatı düşecektir. Yatırımcının beklentisindeki artış bu hisse senedine atfettiği risk priminin artmasıdır. Yatırımcının beklentisinin %20’den %25’e çıkması durumunda P0=__5__=20 TL olacaktır. 0,25

Teorik olarak genellikle firmalar yeni kurulduklarında ilk yıllarda hızlı bir büyüme içerisine girebilirler. Bu dönemlerde firmalar çok düşük kar payları ödeyerek hatta hiç ödemeyerek yatırıma giderler. Bu dönemleri hızlı büyüme dönemleri olarak adlandırmak mümkündür. Bu hızlı büyümenin ardından sabit büyüme dönemine geçilebilir. Böyle durumlarda gelecekteki sabit büyüme döneminden sonsuza kadarki dönem için de ayrı bir hesaplama yapılır.

Kar paylarının belli bir döneme kadar düzensiz olması ve bu dönemi takiben de sonsuza kadar sabit büyüyeceği kabul edildiğinde hesaplamalar aşağıdaki gibi yapılır. Örnek: Bir firmanın ilk üç yıl ödeyeceği tahmin edilen kar payları sırasıyla D1= 2 TL D2=4 TL D3=6 TL’dir. 3.Yıldan sonra her yıl kar paylarının %10 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Yatırımcının beklediği getiri oranı %20’dir.

Hisse Senedi Değerlemesi Hisse Senedinin ilk üç yıl düzensiz olması ve sonraki yıllarda sonsuza kadar sabit büyüyeceği kabul edilmesi durumunda %10 sabit getiri beklenmesi yatırımcının beklediği getiri %20 0 1 2 3 4 5 6 D1=2 D2=4 D3=6 Kar payları D4 =D3+ (1+g) D4 =6(1,1)=6,6 D5 =6(1,1)2=7,26 D6 =6(1,1)3=7,986

Düzenli büyümenin söz konusu olduğu dönemin sonu itibarıyle (P3) P3=D3 (1+g) = 6(1,1) P3 = 66 olur. ke-g %20-%10 Düzensiz kar payı ödeme dönemlerine ait temettü ödemelerinin bu günkü değeri ile 3 yıldaki hisse senedi fiyatının bu günkü değeri toplamı hisse senedinin bu günkü olması gereken fiyatını verecektir. P0=D1 + D2 + D3 +P3_____ (1+ke)1 (1+ke)2 (1+ke)3 (1+ke)3 P0=2___ + 4___+ 6___ + 66___ (1,2)1 (1,2)2 (1,2)3 (1,2)3 P0 =46,11 olur.

Hisse Senedi Piyasasının İşleyişi Hisse Senetlerinin Satışı Ön Talep Toplama Yatırımcıların olası taleplerinin talepte bulunanlar için herhangi bir yükümlülük ve bağlayıcılık oluşturmaksızın toplanması Satış Fiyatının Belirlenmesi Satış fiyatının defter değerinden farklı olması halinde, öngörülen satış fiyatı ile bu fiyatın hesaplanmasında kullanılan yöntemler Sermaye Piyasası Kurulu’na bildirilir. İMKB (BİST) üyeleri -Yatırım ve kalkınma bankaları -Ticari bankalar ve -Aracı kurumlardır.

Satış Yöntemleri Tahsisli Satışlar (Halka arz edilmeksizin satışı) Halka arz Borsada satış yöntemi Talep toplama yöntemi sabit fiyatla talep toplama fiyat teklifi alma yoluyla talep toplanması (hisse senedi satışlarında minimum bir satış seviyesi belirlenir ve üzerindeki fiyat teklifleri toplanır. Talep toplanmaksızın satış yöntemi

Borsada sadece Borsa Üyeleri (Aracı kurumlar ve aracı kurum kuran bankalar) işlem yapabilirler. Borsada alım-satım yapmak isteyen yatırımcılar emirlerini borsa üyeleri aracılığıyla borsaya iletirler.. Borsa üyeleri, Borsada üye temsilcileri (Broker yardımcısı, Broker ave Chief Broker) tarafından temsil edilirler. Alım-satım işlemleri bu üye temsilcilerinin borsadaki faaliyetleri ile gerçekleştirilir. Hisse senetleri piyasasında işlem birimi olarak lot kullanılır. Lot işlem yapılabilecek asgari sayı veya değeri ifade eder. 1 lot 1000 adet hisse senedini ifade eder.

Serbest Fiyat: üyeyi serbest bırakma Borsa emirleri: Müşteri ve Borsa Emirleri Müşteri emirleri borsa üyelerine müşterileri tarafından verilen alım-satım emirleridir. Limitli: Alıma razı olunan en yüksek fiyatın veya satıma razı oluna en düşük fiyatın belirtilmesidir. Serbest Fiyat: üyeyi serbest bırakma Borsa emirleri: Müşteri emirleri, üye temsilcileri tarafından seans içinde borsa bilgisayar sistemine aktarıldığında borsa emrine dönüşür.

Alım-satıma ilişkin kurallar Fiyat Önceliği: daha düşük fiyatlı satım emirlerinin, daha yüksek fiyatlı satım emirlerinden; daha yüksek fiyatlı alım emirlerinin daha düşük fiyatlı alım emirlerinden önce karşılanmasını ifade eder. Zaman Önceliği: Fiyat eşitliği halinde sisteme zaman açısından daha önce kaydedilen emirlerin öncelikli olarak karşılanamsıdır. AĞIRLIKLI ORTALAMA FİYAT; bir sonraki seansa ait BAZ FİYAT’ın hesaplanmasına esas teşkil eden hisse senedinin miktar ağırlıklı ve küsuratsız fiyatıdır. Her hisse senedi için her seans öncesinde bir önceki seans işlemleri dikkate alınarak ağırlıklı ortalama fiyat hesaplanır.

Hisse Senedi Piyasasının İşleyişi (M x F) M: Gerçekleşen emrin içerdiği AOF =------------- hisse senedi miktarı M F: Gerçekleşen emrin satış fiyatı BAZ FİYAT bir hisse senedinin seans içinde işlem görebileceği üst ve alt fiyat limitlerinin ve fiyat adımlarının belirlenmesine esas teşkil eden fiyattır. Bu fiyat, o hisse senedinin işlem tarihindeki ağırlıklı ortalama fiyatının en yakın fiyat adımına yuvarlanması ile elde edilir.