FİİLLERDE ZAMAN GELECEK Z. FİİLLER ŞİMDİKİ Z. GENİŞ Z. GEÇMİŞ Z. E-MAİL
GEÇMİŞ ZAMAN Dili Geçmiş Zaman Mişli Geçmiş Zaman
Örnekler: Dün biraz geç kaldın. Aslı liseyi bitirdi . Ben bunları kesin olarak gördüm. Ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesi uyarınca -dı, -di, du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü olur.
-MİŞ’Lİ GEÇMİŞ ZAMAN önce gerçekleşmiştir. Anlatan kişi, olayı -Miş’li geçmiş zamanda eylem söylenişten önce gerçekleşmiştir. Anlatan kişi, olayı başkasından duymuştur. Bu nedenle “Öğrenilen geçmiş zaman da denir.” Fiil tabanlarına -miş eki getirilerek yapılır. -mişli geçmiş zaman daha çok masallarda kullanılır.
Örnekler : Hakan dün biraz geç kalmış. Arkadaşım yeni bir kitap almış. Dedem çok güzel masal anlatırmış. -Miş eki büyük ünlü uyumuna uygun olarak fiillerin sonlarına getirilip -miş, -mış, -muş, -müş olur.
-Dİ’Lİ GEÇMİŞ ZAMAN Eylemin söylenişten önce gerçekleştiğini anlatır.Anlatan kişi eylemin gerçekleştiğini görmüştür.Kesinlik vardır.Bu nedenle buna “görülen geçmiş zaman” da denir. Fiil tabanlarına “-di “ eki getirilerek yapılır.
GELECEK ZAMAN
Eylemin söylendiği andan sonra yapılacağını anlatır.Fiil tabanlarına -ecek eki getirilerek yapılır. Büyük ünlü uyumuna göre -ecek veya -acak şeklinde olabilir. Örnekler : Gelecek yıl ilkokulu bitirecek. Öğrenciler bu ay burada kalacaklar. Büyük ünlü uyumuna göre gelecek zaman eki -ecek veya -acak olabilir.
GENİŞ ZAMAN
Belirli bir zaman söz konusu değildir. Bütün zamanları kapsar. Eylemin her zaman yapılacağını anlatır. Fiil tabanlarına -( i ) r eki getirilerek yapılır. Örnekler : Öğretmen daima erken gel ( i ) r . Hasan dersine çalışır.
ŞİMDİKİ ZAMAN
Eylem,sözün söylendiği zaman yapılmaktadır. Fiil tabanlarına -yor eki getirilerek yapılır. Örnekler : Kitap okuyorum. ( Kitap okuma işin şimdi yapıyorum) Arkadaşım ödevlerimi yapıyor. ( Ödev yapma işi şimdi yapılıyor.)
Oya kitap okuyor. Kitap okuma işi şimdi yapılıyor. O halde “ okuyor fiilinin zamanı şimdiki zamandır.