Çoklu Ortamda Öğrenme Modeli Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Çoklu ortamda öğrenme kuramı, Richard E Çoklu ortamda öğrenme kuramı, Richard E. Mayer and Roxana Moreno tarafından 2003 yılında bilişsel yük, ikili kodlama, türetimci kuram ve anlamlı öğrenme modeli gibi diğer kuram ve modeller incelenerek geliştirilmiştir.

Çoklu ortamda öğrenme kuramı, çoklu ortam olarak bilinen metin, görsel ve işitsellerin kullanıldığı öğrenme ortamlarının daha etkili tasarımına odaklanmaktadır.

Modelin dayandığı temel varsayımlar şunlardır: Görsel ve işitsel bilgiler birbirinden farklı bilgi-işleme kanalları tarafından işlenir. Bilgi işleme kanallarının kapasiteleri sınırlıdır. Bilgiyi kanallarda işleme süreci, birbiriyle tutarlı bilişsel semboller oluşturmaya yarayan bilişsel bir süreçtir.

Çoklu ortamda öğrenme kuramının ilkeleri ise şunlardır:

Çoklu temsil ilkesi Bir bilgiyi hem sözcüklerle hem de resimlerle açıklamak, onu yalnızca sözcüklerle açıklamaktan iyidir. Örneğin Mayer ve Anderson’un yaptığı deneyde, bir bisiklet lastiği pompasının nasıl çalıştığını gösteren bir canlandırmayı izlerken aynı zamanda konuyla ilgili açıklamaları dinleyen öğrenciler, yalnızca aynı anlatımı dinleyen öğrencilere oranla problem çözme ve transfer sorularına % 50 daha fazla yararlı çözümler üretmişlerdir.

Tutarlılık ilkesi Konu dışı sözcükler, resimler, sesler öğrenme sürecine dahil edilmediğinde öğrenci daha iyi öğrenmektedir. Çoklu ortam materyalleri açık ve özlü olmalıdır. İlgiyi artırmak veya benzeri amaçlarla konu ile ilgili olmayan eklemeler öğrenenlerin öğrenmelerini olumsuz yönde etkilemektedir.

Kanal ilkesi Bir canlandırmanın sözlü anlatımla desteklendiği durumlar, canlandırmanın yazılı metinle desteklendiği durumlardan daha etkilidir. Dolayısıyla canlandırmayla birlikte yazılı sunumlardan kaçınılmalı, sözlü anlatım tercih edilmelidir.

Aşırılık ilkesi Bir canlandırmanın sadece sözlü anlatımla desteklendiği durumlar, canlandırmanın aynı anda, sözlü anlatım ve yazılı metinle desteklendiği durumlardan daha etkilidir. Dolayısıyla canlandırmayı güçlendirmek için öncelikle sözlü anlatımı, mümkün değilse yazılı anlatımı tercih etmeli; hem yazılı hem sözlü açıklamayı aynı anda vermekten kaçınmalıdır.

Birliktelik ilkesi Birbiriyle ilişkili metin ve görsellerin materyal üzerindeki konumları birbirlerine yakın olmalıdır. Ayrıca birbirleriyle ilişkili metin ve görseller ardı ardına değil eş zamanlı sunulmalıdır.

Bireysel farklılıklar ilkesi Yukarıda sözü edilen ilkeler, konuyu daha az bilenler ve uzamsal becerileri daha yüksek olan öğrenenler için daha önemli gözükmektedir.

Kaynaklar Aldağ, H. Ve Sezgin, M. E. (2003). Çok Ortamlı Öğrenmede İkili Kodlama Kuramı ve Bilişsel Model. Çukurova Ünıversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(11): 121-135. Sezgin, M. E. (2002). İkili Kodlama Kuramına Dayalı Olarak Hazırlanan Ders Yazılımının Fen Bilgisi Öğretimindeki Akademik Başarıya, Öğrenme Düzeylerine ve Kalıcılığa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Adana. http://en.wikiversity.org/wiki/Cognitive_Theory_of_Multimedia_Learning